مصر؛ به سوی ناکجا!

نویسنده: استیون کوک

دیپلماسی ایرانی: دولت مصر در وضعیت نابه سامانی به سر می برد. رهبران دولتی در وضعیتی از بیم و نگرانی و سرگردانی به سر می برند و شرایط کاملا از کنترل خارج شده است. شرایط همانند آخرین روزهای دولت محمد مرسی شده است و بیم آن می رود که تجربه مشابهی تکرار شود. علی رغم دعاوی حامیان السیسی مبنی بر دسیسه چینی علیه دولت مصر در واشنگتن، دوحه، استانبول و تل آویو، تنها مرجعی که می توان آن را برای وضعیت حاضر مقصر دانست خود مصریان و رهبران آنها هستند.

برای درک چرایی وخامت اوضاع در مصر، بصیرت سیاسی چندانی نیاز نیست؛ حماقت های السیسی در سال 2013، به راه انداختن گفتمان ناسیونالیستی افراطی، افزایش شمار بازداشت شدگان و ایجاد فضای ترس و ارعاب برای رسانه ها می تواند گویای چرایی وضعیت فعلی مصر باشد. دولت در مقابل مدعی است که هیچ از این موارد صحت ندارد و تنها اخوان المسلمین- که دولت آن را گروهی تروریستی می داند- شرایط را این گونه وانمود می کند.

به طور کلی مصر طی ده سال گذشته تجربه های بسیار بدی را از سر گذرانده است. کمتر از ده روز پیش یک هواپیمای مسافربری روسی با 224 سرنشین در صحرای سینا در مصر سقوط کرد. مقامات مصری علی رغم وجود شواهد کافی دال بر این که هواپیما در آسمان دچار نقض فنی نشده، این موضوع را نمی پذیرند چرا که حاضر نیستند قبول کنند فرودگاه های مصر فاقد استاندارهای بین المللی لازم برای تامین امنیت پروازها هستند. این حادثه می تواند به صنعت توریسم مصر بیش از پیش ضربه بزند. با همه اینها دولت السیسی در مواجهه با اطلاعاتی که سرویس های آمریکایی و انگلیسی ارائه داده اند، احتمال تروریستی بودن این حادثه را رد نکرده و متعهد شده است که تلاش ها را برای تقویت امنیت سفرهای هوایی افزایش خواهد داد.

در جبهه داخلی نیز شرایط مصر بسیار بغرنج است. موارد عدیده نقض حقوق بشر در مصر به شدت افزایش یافته است. چهارشنبه گذشته یک قاضی مدت بازداشت یک متهم به نام «اسرا التویل» را تنها به دلیل درخواست خدمات پزشکی مورد نیاز خود تا 55 روز افزایش داد. تاویل، یکی از عکاسان خبری بود که در جریان اعتراضات ژانویه 2014 از ناحیه ستون فقرات با شلیک نیروهای امنیتی آسیب جدی دید. وی به مدت 155 روز به جرم اعمال خشونت علیه پلیس و ارتباط با گروه های تروریستی بازداشت شد. این اتهامات در حالی به وی وارد شده اند که هیچگونه مدرکی برای اثبات این دعاوی وجود ندارد.

یکشنبه گذشته نیز نیروهای اطلاعاتی ارتش اقدام به بازداشت و محکومیت یکی از مشهورترین روزنامه نگاران و فعالان حقوق بشر مصر به نام « حسام بهجت» به جرم انتشار مقالاتی علیه نیروهای ارتش کرد. در همان روز «صلاح دیاب» بنیانگذار روزنامه «المصری الیوم» دستگیر شد. شهرت حسام بهجت به دلیل سابقه درخشان افشاگری آن در مورد سوء رفتارها و فسادهای موجود در دولت حسنی مبارک، شورای عالی نیروهای مسلح، دولت محمد مرسی و عبدالفتاح السیسی است. بهجت به همراه «عمر حمزوی» دو تن از معدود چهره های آزادی خواه باقیمانده در مصر بودند. حمزوی نیز هم اکنون از بیم موج دستگیری ها مصر را ترک کرده است. مهم ترین علتی که می توان این سرکوب ها را در آن جستجو کرد. جسارت این آزادی خواهان در نشان دادن فاصله میان آن چیزی است که السیسی و مقامات عنوان می کنند و آنچه که مردم مصر در عمل تجربه می کنند. آنچه که مقامات نظامی مصر را بیمناک می کند این است که نشان دادن این تعارض ها می تواند پیشگامان سیاسی جامعه را ترغیب به ارائه بدیلی دیگر برای جامعه مصر کند و این تهدیدی حیاتی علیه دولت السیسی محسوب می شود.

در نقد عملکرد السیسی می توان گفت که وی نتوانست به خوبی از دوره مبارک و اشتباهات آن درس بگیرد. دولت جدید مصر با تکیه بیش از اندازه خود بر زور، خشونت و فریب به دولت قبلی آن (دوران مبارک) بسیار شبیه است. نتیجه غایی تحولات چند سال اخیر مصر را به کشوری تبدیل کرده که مجموعه ای از بدترین شرایط سیاسی و اجتماعی را در خود جمع کرده است: تلاش متزلزل و نافرجام برای کسب مشروعیت کاملا نتیجه ای عکس داده است. بررسی تاریخ مصر نشان می دهد که این کشور تاکنون هرگز شرایطی چنین بغرنج را نداشته است. شاید خودتخریبی بهترین صفتی است که می تواند مصر امروز را توصیف کند.

منبع: شورای روابط خارجی/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/۲۵