چرا ترکیه نگرانمان می‌کند؟!

دیپلماسی ایرانی: فاجعه تروریستی روز شنبه آنکارا که در نوع خود بی سابقه بود و به گفته بسیاری از منابع خبری و تحلیلی خشن ترین حادثه تروریستی تاریخ ترکیه بود، همه را ترسانده است. هم مردم ترکیه که اکنون تروریسم خشن را با گوشت و پوست خود از نزدیک احساس می کنند هم برای کشورهای منطقه و هم برای اروپا.

وزارت کشور ترکیه روز دوشنبه اعلام کرد که رد پای داعش در این حادثه تروریستی به روشنی دیده می شود و به احتمال قوی این حادثه توسط این شبکه تروریستی صورت گرفته است.

طبیعی است که مردم ترکیه از این حادثه به لرزه در آیند و وحشت وجودشان را بگیرد. چرا که خطر این بار به دامان خودشان افتاده است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و هاکان فیدان، رئیس سازمان امنیت او و کلا دولت ترکیه و اعضای حزب عدالت و توسعه نیز خطر را بیش از پیش احساس می کنند. به ویژه اردوغان و فیدان که تا همین چندی پیش بر همراهی با داعش اصرار داشتند و گمان می کردند داعش می تواند پیاده نظام خواسته های آنها باشد و به سود منافع آنها کار کند. همان طور که منابع آگاه عراقی به دیپلماسی ایرانی گفتند که آنکارا و شخص احمد داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه به صراحت به مقام های عراقی در بغداد هشدار داده اند که نباید رد پای نیروهای داوطلب مردمی به شهر اشغال شده موصل توسط داعش باز شود و گرنه ارتش ترکیه را وارد این شهر خواهند کرد. ترکیه می خواهد خود را مدافع سنی ها جا بزند و گمان می کند وحشتی که از داعش نزد سنی ها به وجود می آید می تواند اهل تسنن و دولت های عربی سنی را به سمت آن بکشاند. برای همین آنکارا به عراقی ها گفته که ما نفوذ ایران در جنوب عراق را به رسمیت می شناسیم و پذیرفته ایم جنوب عراق حوزه نفوذی ایران است، شمال عراق را نیز که سنی مذهب هستند، حوزه نفوذ ما بدانید و بگذارید تحت نفوذ ما بماند.

حالا اگر بپذیریم واقعا داعش عامل حادثه تروریستی روز شنبه بوده، اگر چه اطلاعات در این باره ناقص است و دولت ترکیه حاضر به ارائه توضیحات بیشتر نیست، نه تنها محاسبات ترکیه تغییر می کند بلکه باعث نگرانی دیگر کشورهای منطقه نیز می شود.

با قبول این پیش فرض، اروپا باید بپذیرد که خطر رفته رفته می رود به آن نزدیک شود. چرا که ترکیه دروازه ورود به اروپا است و وقوع هر حادثه تروریستی در آن به این معنا است که تروریسم به اروپا نزدیک تر شده است.

قبول فریضه وجود داعش پشت حادثه تروریستی آنکارا ما، ایرانی ها را نیز باید بترساند. نه به خاطر این که ترکیه همسایه ماست، که وجود این نگرانی از این ناحیه نیز به جا است، بلکه فراتر از آن به دلیل سیاست هایی که ترکیه در ماه های اخیر در برابر ایران در پیش گرفته است.

دو روز بعد از حادثه آنکارا، روز دوشنبه، شبکه خبری بی بی سی گزارش داد که ایمن الظواهری پیامی بیست دقیقه ای صادر کرده که محور این پیام تقاضا برای اتحاد گروه های تروریستی جهادی اعم از داعش و جبهه النصره و همه گروه های نزدیک به القاعده برای حمله به ایران است. اگر چه در تصدیق این پیام شبهه ای مطرح است چرا که فقط بی بی سی آن را منتشر کرد و هیچ کدام از بنگاه ها و آژانس های خبری صحبتی از این پیام نکردند، اما در صورتی که بپذیریم واقعا چنین پیامی صادر شده است، نگرانی ما باید دو چندان شود. چرا که این نشان می دهد دشمنان ایدئولوژیک و مذهبی ایران یعنی اعراب و اهل تسنن، از گروه های جهادی گرفته تا دولت های سنی، همگی به این سمت می روند که به هدف واحدی یورش ببرند و برای ضربه زدن به آن به تفاهم برسند.

شکی نیست القاعده و داعش و تمامی گروه های جهادی آسان تر با دولت های سنی و عربی کنار می آیند تا با ایران شیعی. به معنای دیگر این جنبش ها خود در اصل سنی هایی هستند که از لحاظ مبانی با دولت های سنی مشکل ندارند، کما این که این رویکرد در تعامل با داعش ثابت شده است، اما با هر آن چه بوی تشیع از آن به مشام برسد، به شدت مشکل دارند و به مقابله با آن بر می خیزند و کمر به نابودی آن می بندند.

اکنون اگر فرض را بر این بگذاریم که ترکیه بعد از حادثه آنکارا با داعش به مشکل بر بخورد و بخواهد از قوه ایذایی آن بکاهد، چه رویکردی را در تعامل با این گروه در پیش خواهد گرفت؟

فراموش نکنیم ترکیه خود را رقیب بالقوه ایران می داند و در تحولات منطقه ای با ایران رقابت تنگاتنگ دارد. این مساله تا اندازه ای باعث تیرگی روابط تهران و آنکارا نیز شده است. تا آن جا که منابع آگاه به دیپلماسی ایرانی گفتند که رسانه های ترکیه مملو از یادداشت ها و گزارش های ضد ایرانی است و نزدیکان به دولت ترکیه تلاش دارند این گونه وانمود کنند که ایران و کردهای پ.ک.ک با هم دستی با یکدیگر امنیت ملی ترکیه را تهدید می کنند. این رفتار می تواند کینه ای در دل مردم ترکیه علیه ایران ایجاد کند و به دنبال آن حس انتقام گیری را از ایران تقویت کند. در آن صورت ممکن است دولت ترکیه داعش و گروه های تروریستی که از آنها حمایت می کند را ترغیب کند که حوزه فعالیت خود را به سمت ایران بکشانند. اتفاقی که به احتمال بسیار زیاد حمایت کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی را نیز به دنبال خواهد داشت.

این نکته را توجه داشته باشیم که گروه هایی مثل جبهه النصره، شاخه سوری القاعده، مورد حمایت ترکیه و قطر هستند و فعلا با داعش درگیری دارند ولی می توانند با یکدیگر از در دوستی در آیند، به ویژه با پیام ایمن الظواهری که ممکن است به حل اختلافات میان آنها سرعت دهد. فراموش نکنیم استان های مرزی ما به ویژه سیستان و بلوچستان به دلیل بافت منطقه ای و حضور گروه های تروریستی نظیر جندالله می توانند مستعد حوادث تروریستی باشند.