اقلیت کاکایی عراق علیه داعش می‌جنگد

نویسنده: سعید سلوم

دیپلماسی ایرانی: ناامیدی یک گروه اقلیت در حال فرار از داعش و آزار و اذیت مذهبی، بعضی از آنها را واداشته است که مذهب خود را انکار کنند و یا دست به سلاح برند.

کاکایی ها هم مثل مسیحیان و ایزدی ها برای حفاظت از خود نیروی مسلح تشکیل داده اند. این اقلیت که "یارسان" یا "اهل الحق" نیز خوانده می شوند در تابستان 2014 با حمله داعش به موصل از دشت نینوا آواره شدند. آیین کاکایی به قرن 14 در غرب ایران بر می گردد و متشکل از عناصر زرتشتی و شیعه است. آنها به خاطر عقاید غیرمعمولشان مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند و این باعث شده است که رفتاری محتاطانه داشته باشند و هویتشان مرموز بماند و در نتیجه تقریبا ناشناخته مانده اند.

با وجود حمله داعش و از ترس حملات مشابه در مناطق کردنشین، در ماه دسامبر سال گذشته کاکایی ها اعلام کردند که مسلمان هستند. 30 نفر از چهره های کاکایی در یک کنفرانس مطبوعاتی در اتحادیه علمای مذهبی کرکوک گردهم آمدند و اعلام کردند که آنها هیچگاه از اسلام فاصله نگرفته اند و در شناسنامه های آنها نام اسلام حک شده است.

دیگر کاکایی ها در کرکوک این اعلامیه را نفی کردند و داستان های مستند بسیاری از کاکایی هایی که برای محافظت از جان خود به اسلام پناه آوردند را برای المانیتور تعریف کردند. آنها می گویند که نتیجه این تفرقه تهدید کاکایی ها به عنوان یک کل و جدایی رهبران آن است.

رجب عاصی مدیر مؤسسه یارستان کرکوک (موسسه ای با هدف بالا بردن آگاهی درباره کاکائیسم و یافتن حد وسطی بین آن و دیگر گروه ها در عراق) در مصاحبه ای به المانیتور گفت که مذهب کاکایی «در واقع مذهبی یکتاپرست است ولی هیچ ربطی به اسلام ندارد. کاکائیسم مذهبی است که به تناسخ اعتقاد دارد؛ دکترینی که هیچ ارتباطی با اسلام ندارد. اسلام آوردن کاکایی ها از آنها در مقابل آزار و اذیت محافظت نخواهد کرد. با وجود اینکه خود را مسلمان نامیده اند همچنان مرتد تلقی می شوند.»

آدام بیدار استاد الهیات دانشگاه صلاح الدین، برای المانیتور ماهیت تقسیم بندی مذهب کاکایی در کردستان را شرح داد: «در این باره شکافی بین گفتمان مذاهب وجود دارد. یک دیدگاه کاکایی ها را کافر و مشرک خوانده و نفرت را بر می انگیزد و نگاه دیگری که تحمل و بردباری بیشتری به کاکائیسم دارد و آنها را مسلمان در نظر می گیرد. این تفاوت دیدگاه انعکاس تفرقه درباره مذهب کاکایی است.»

احمد قاسم، پژوهشگر انسان شناسی دینی و سرپرست بخش پژوهشی وزارت مهاجرت و جابجایی عراق در مصاحبه با المانیتور گفت که محیطی که کاکایی ها در آن زندگی می کنند دیگر ادیان را تحمل نمی کند. این ذهنیت دلیل امتناع کاکایی هاست برای اعلان اینکه پیرو دین خاصی هستند. با این حال، سوابقی موجود هست که در آن کاکایی ها خود را غیرمسلمان خوانده اند.

یکی از جنبه های کمتر شناخته شده این مذهب این است که دین کاکایی از دکترین غیرتبلیغی پیروی می کند و تغییر دین را نمی پذیرد. بر اساس این دین، اگر کسی کاکایی متولد نشود هیچ گاه کاکایی نخواهد شد. نبیل عزیز محمود المذفری، رئیس دپارتمان آموزشی دانشگاه کرکوک به المانیتور گفت: این اقلیت مذهبی به خاطر عقایدش با اتهامات و آزار و اذیت بسیاری مواجه است.

مسلمان خواندن خود از سوی کاکایی ها تنها تلاشی برای حفظ جانشان است؛ آنها برخلاف آموزه های آیینشان که قرن هاست آنها را به صلح و پرهیز از خشونت دعوت می کند، اقدام به تشکیل ارتش مسلح کرده اند. یکی از داوطلبان مسلح به المانیتور گفت که کاکایی ها همچون دیگر اقلیت ها در عراق از جمله مسیحیان و ایزدی ها در حال جمع آوری اسلحه هستند. او اضافه کرد که اعضای نیروهای کاکایی که کمتر از ٨٦٠ نفر هستند در حال آموزش دیدن برای تشکیل سه لشکر هستند.

با این حال، کاکایی ها که دنیای سیاست آنان را کنار گذاشته بود اشتباه پیش بینی کرده بودند چرا که گام جسورانه شان آنها را در مرکز تنش های سیاسی میان احزاب کرد قرار داد که حیات آنان را بعدا پیچیده تر می کند.

دیگر داوطلبان کاکایی از موانعی که بواسطه تنش های سیاسی میان دو گروه اصلی کرد (حزب اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان) برای رهبری نیروهای کردی وجود دارد به المانیتور خبر دادند.

عاصی (اسی) از نهاد یارستان بر اهمیت نیاز کاکایی ها به انتخاب فرمانده خود تاکید کرد. اگرچه که حزب دموکرات کردستان این ایده را رد کرد. عاصی گفت: «این حزب می خواست که نیروهای مسلح کاکایی را زیر فرماندهی نیروهای پیشمرگه خود قرار دهد و برخی از اعضای خود را به عنوان فرمانده منصوب کند.»

به گزارش روزنامه العالم در بغداد، با توجه به نتیجه این مناظره در 9 جولای، وزارت پیشمرگه عادل کاکایی (فرمانده سابق ارتش عراق) را موقتا به عنوان سرپرست نیروهای کاکایی منصوب کرد تا زمانی که طرفین در مورد فرمانده جدید به توافق برسند.

مروان طاها الکاکایی رهبر اولین دسته کاکایی به المانیتور گفت نیروهای کاکایی وابسته به وزارت پیشمرگه است که تجهیزات محافظت از مناطق کاکایی را فراهم می کند. او گفت که مردمش از مناطق کاکایی ها در دقوق غربی حفاظت می کنند بویژه از روستاهای کاکایی بین اربیل و موصل.

درگیری ها نشان از آن دارد که کاکایی ها نمی توانند به طور مستقل و بدون اتکا به بلوک های سیاسی کرد برای محافظت از خودشان تصمیم گیری کنند. بعضی صاحبنظران می گویند اگر کاکایی ها مشارکت سیاسی و اجتماعی خود را افزایش ندهند تصمیم گیری درباره سرنوشت این اقلیت مذهبی مشروط به درگیری جناح های سیاسی کردی خواهد بود.

منبع: المانیتور/ مترجم: پریسا فرهادی