نزدیکی نگاه غرب به ایران کلید حل بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان در دیدار با فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه بریتانیا که پنج شنبه گذشته میزبان او در ریاض بود، تاکید کرد که مواضع عربستان در قبال بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه تغییر نکرده و ما همچنان معتقدیم که او باید حتما از قدرت کنار رود، مواضع ما کاملا روشن است و به هیچ وجه حاضر از کوتاه آمدن از مواضعمان نیستیم.

هاموند در راه بازگشت از تهران که طی مراسمی سفارت بریتانیا در پایتخت ایران را بازگشایی کرد، به ریاض آمده بود. تهران و لندن توافق کرده اند فعلا در حد کاردار روابط دیپلماتیک خود را ارتقا دهند و برای تعیین سفیر عجله به خرج ندهند. این نشان می دهد که غرب چقدر تمایل دارد به ایران نزدیک شود و در این رابطه به ایران اعتماد کرده است. معیار این اعتماد را نیز برداشتن گام های مطلوب غرب از جانب ایران دانسته است. طبیعتا اولویت های غرب ضرورتا ربطی به اولویت های اعراب ندارد، همان طور که فیلیپ هاموند در گفت وگو با شبکه بی بی سی گفت: «باید نوع رفتار ایران در قبال اسرائیل میزان قضاوت ما در برابر ایران باشد.»

وی دوشنبه هفته گذشته نیز تاکید کرده بود، باید با ایران هوشیارانه برخورد کرد، میان دو طرف نوعی بی اعتمادی وجود دارد.

البته روشن است که رسانه ها به توجیه اظهارات هاموند در رابطه با اسرائیل بپردازند، اما این که نسبت به این گونه اظهار نظرها بی توجهی نشان دهیم عواقب آن متوجه خود ما خواهد شد.

این در حالی است که حتی ممکن است ایران به فکر احیای رابطه با امریکا نیز بیفتد، در آن موقع عربستان چه می خواهد کند؟ آیا برقراری رابطه ایران با امریکا را می خواهد شیطنتی علیه خود قلمداد کند؟

عادل الجبیر اظهارات اخیر خود درباره سوریه و سرنوشت اسد را در جریان مذاکراتش با هاموند بیان داشت. در این مذاکرات درباره تحولات یمن و همچنین توافق هسته ای ایران با 1+5 نیز بحث و تبادل نظر شد. آن چه از این مذاکرات درک می شود، رویکرد غرب به ایران و تحولات منطقه است: اولا قبول قبول توافق هسته ای ایران از سوی متحدان کشورهای عربی منطقه نشان می دهد که برای یمن و سوریه نیز باید حتما به دنبال راه حال سیاسی بود. تنها در این حالت است که ثبات به منطقه باز می گردد. ثباتی که چند سالی است از منطقه رخت بر بسته است. اگر چه کشورهای عربی هیچ اعتمادی به ایران ندارند و کشورهای عربی بر این اعتقادند که رفع تحریم ها سبب می شود ایران به سمت گسترش نفوذ خود در منطقه خیز بردارد.

مساله دیگر این که، غربی ها اکنون به این درک رسیده اند که ایران و عربستان دو قدرت مهم منطقه ای هستند که باید در تمامی مسائل منطقه ای مورد توجه قرار بگیرند. شاید یکی از دلایل امضای توافق نهایی با ایران با توجه به همین رویکرد باشد. شاید به همین دلیل است که متحدان غربی اعراب اصرار دارند کشورهای عربی حتما پای میز مذاکره با ایران بنشینند و مشکلات خود را با آن حل کنند.

عادل الجبیر هر جا که صحبت از بشار اسد شده، صحبت از لزوم کنار رفتن او از قدرت زده است، چه در روسیه چه در مصر و چه در بریتانیا. در حالی که غرب اخیرا به این باور رسیده است که غلبه بر داعش و تروریسم بدون وجود بشار اسد ممکن نیست. مساله ای که تا اندازه ای سبب نزدیکی روابط ایران و غرب نیز شده است.

در این میان مساله دیگری که می تواند به سود منطقه بحران زده خاورمیانه تمام شود، تقویت روابط کشورهای عربی با روسیه است که با سفرهای شیخ محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر و سفر مقامات عربستانی به مسکو وارد مرحله تازه ای شده است. در همین رابطه سفر پادشاه عربستان به واشنگتن که انتظار می رود به فاصله کوتاهی بعد از آن به مسکو نیز سفر کند تاثیرگذار خواهد بود و می تواند باعث نزدیکی دیدگاه های سیاسی طرف ها برای پایان دادن به بحران سوریه و بعدا یمن شود.

اظهارات جمعه هفته پیش مسئولان روسیه که بر لزوم انتقال سیاسی در سوریه صحبت کردند و آن را تنها راه برای مبارزه با تروریسم داعش دانستند، نشان می دهد که دیدگاه های غرب و روسیه می رود که به یکدیگر نزدیک شود و اگر در این چارچوب نزدیکی دیدگاه ها به تهران نیز برسد، شاید بتوان به پایان یافتن بحران سوریه امیدوار بود.

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11