جنگی تمام عیار نزدیک است؟

دیپلماسی ایرانی: به طور ناگهانی سیل مهاجرت به اروپا آغاز شده است. هزاران مهاجر سوری و عراقی رهسپار اروپا شده اند شاید بتوانند در آن جا پناهگاه امن تری برای خود بیابند. اغلب آنها از ترکیه راهی اروپا شده اند. شماری از لیبی آمده اند و شماری نیز به تازگی راه افتاده اند تا به کشورهای همسایه سوریه برسند تا از آن جا سفر تازه مهاجرت خود به اروپا را آغاز کنند.

این بخشی از اتفاقی است که طی یک هفته گذشته جهان را به لرزه انداخته است. تصاویر دلخراشی نیز از کشته شدن پناهندگان در حین مهاجرت به اروپا منتشر شده که از جمله می توان به تصویر غرق شدن کودک اهل کوبانی به همراه مادرش که جهانیان را تکان داد، اشاره کرد.

از سوی دیگر اتفاقات تازه دیگری نیز رخ داده یا در حال وقوع است. روز پنج شنبه هفته گذشته روزنامه اسرائیلی یدیعوت احرونوت مدعی شد که نیروهای تازه نفس روسی به سوریه رسیده اند تا کار دفاع از حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را بر عهده بگیرند. به ادعای الکس فیشمن، خبرنگار کهنه کار حوزه نظامی اسرائیلی که ادعا می کند منابع دست اول به او خبر حضور نظامی روسیه در سوریه را داده اند، بر اساس اسناد و فیلم هایی که توسط نیروهای امنیتی اسرائیلی دیده شده است عده ای با زبان روسی در خاک سوریه فعالیت می کنند و به نیروهای دیگر امر و نهی می کنند.

چند روز قبل از آن رسانه های مختلف از جمله رسانه های سوری خبر داده بودند که به زودی جنگنده های جدید و مدرن روسیه در کنار جنگ افزارهای جدید روسی در اختیار حکومت سوریه قرار خواهند گرفت.  

یک روز بعد از آن روزنامه های انگلیسی نیز گزارش دادند که روسیه بین دو تا سه هزار نفر مشاور نظامی به سوریه اعزام کرده است تا کار هدایت مبارزه با گروه های تندروی مخالف بشار اسد را بر عهده بگیرند و در عین حال حضور بشار اسد در قدرت را تثبیت کنند.

این در حالی است که نزدیک به دو تا سه ماه پیش برخی منابع خبری ادعا کرده بودند که ایران مشاوران نظامی خود را از سوریه فرا خوانده است. این خبر در حالی منتشر شد که تا کنون هیچ نشانه ای از تنش در روابط ایران و سوریه یا بروز فاصله ای در روابط دو طرف مشاهده نشده است. با این حال منابع ایرانی نیز هیچ واکنشی نسبت به این شایعات نشان ندادند.

از سوی دیگر برخی منابع آگاه می گفتند که ایران تصمیم گرفته است هسته اصلی کارشناسان خود را از سوریه به عراق و یمن منتقل کند.

در عین حال هفته گذشته برخی منابع خبری ادعا کردند که برخی مقام های امنیتی ایران به روسیه سفر کرده اند. اتفاقی که وزارت امور خارجه امریکا از آن ابراز نگرانی کرد و نگرانی خود را به اطلاع مقام های روس نیز رساند. اما هیچ کس نگفت اولا چرا باید این دیدارها نگران کننده باشد ثانیا مگر در این دیدارها چه گذشته که دنیای غرب نسبت به آن نگران شده است؟

روز پنج شنبه گذشته حسین امیر عبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه کشورمان در حالی پیشنهاد ایران برای حل بحران سوریه را به اطلاع سید حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله لبنان و بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه رساند که روزنامه های الحیات و الشرق الاوسط گزارش دادند که سوریه طرح ایران را به دلیل آن که در آن پیشنهاد برگزاری انتخابات زودهنگام گنجانده شده، رد کرده است.

روزنامه الشرق الاوسط روز شنبه در یادداشتی به قلم طارق الحمید، دبیر تحریریه خود نوشت که بشار اسد پیشنهاد روس ها را قابل قبول تر از پیشنهاد ایران دانست و برای همین پیشنهاد ایران را رد کرد. در پیشنهاد روس ها آمده است که انتخابات زودهنگام صرفا پارلمانی باشد و تقسیم قدرت تنها در سطح نمایندگان مجلس و آن هم با آن چه "مخالفان سازنده" نامیده اند، صورت بگیرد. به این ترتیب بشار اسد طرح ایران را رد می کند و طرح روسیه را می پذیرد تا رسما اعلام شود که بشار اسد به پشت گرمی حمایت روسیه بر اریکه قدرت تکیه زده و همچنان روی حمایت آنها حساب کرده است.

از سوی دیگر برخی منابع خبری عربی از جمله پایگاه خبری میدل ایست آنلاین گزارش دادند که نشست ها و جلسات عربستانی ها با روس ها در مسکو بر سر سوریه به نتیجه نرسیده است. برخی منابع روسی نیز گفتند اصرار عربستان بر لزوم کنار رفتن بشار اسد از قدرت مذاکرات را به تنگنا کشانده است.

یک جمع بندی ساده: آغاز سیل حرکت مهاجرین سوری و عراقی از خاورمیانه به سمت اروپا، اعلام حضور نظامیان روسی، حال چه در قالب نیروی نظامی چه در قالب مشاور در سوریه، ارسال جنگنده ها و جنگ افزارهای جدید روسی به سوریه، سفر برخی مقامات امنیتی ایرانی به روسیه با وجود این که هر دو طرف تکذیب کرده اند، رد پیشنهاد راه حل ایران برای سوریه توسط بشار اسد و قبول پیشنهاد روسیه به جای آن، به نتیجه نرسیدن مذاکرات اعراب به ویژه عربستانی ها با روسیه بر سر سوریه و به این نکات، نگرانی اعراب به ویژه کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس را نیز بیفزایید. بسیاری از تحلیلگران به ویژه کارشناسان عرب بر این اعتقادند که بحران زباله ها در لبنان با حمایت و تحریک برخی کشورهای عربی به خصوص قطر (به گفته وزیر کشور لبنان) به وجود آمد تا توجه ایران از سوریه و عراق و یمن به لبنان معطوف شود! به اعتقاد آنها کشورهای عربی از روی استیصال و ناچاری دست به این کار زده اند. با این که می دانند نتیجه ای در بر نخواهد داشت. این را هم اضافه کنیم که ترکیه ناگهان چنان درگیر کش مکش های سیاسی داخلی و جنگ با شورشیان پ.ک.ک شد که به روشنی می توانیم بگوییم همه انرژی اش معطوف بحران های سیاسی داخلی است و دیگر فرصتی برای پرداختن به مسائل بین المللی ندارد.

آیا همه این ها حاکی از آن نیست که خاورمیانه آماده یک جنگ تمام عیار است و آغاز خیل عظیم مهاجران از سوریه به دلیل خالی شدن عرصه برای این رویارویی است؟ آیا نمی توانیم این گونه تفسیر کنیم که به نوعی تقسیم کار میان ایران و روسیه صورت گرفته است که مسئولیت پرداختن به بحران های عراق و یمن و اکنون لبنان به ایران سپرده شود و مسئولیت پرونده سوریه به روسیه واگذار شود؟ آیا این جنگ قرار است پایانی همیشگی برای جنگ های جاری در خاورمیانه باشد؟! آیا قرار است ایران و روسیه و دیگر قدرت های درگیر این بار کار را تمام کنند؟ و این سوال مهم که آیا این تصمیم فقط از سوی ایران و روسیه گرفته شده یا دیگر قدرت ها نیز همین رویکرد را دارند؟!