توافق هسته‌ای عالی وجود ندارد

نویسنده: سم نان* و ریچارد لوگار**

دیپلماسی ایرانی: در اوج جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی هزاران کلاهک هسته ای را بر روی شهرهای آمریکا نشانه گرفته بود و شوروی موضوع چندین توافق کنترل سلاح بود. اما پیشرفت در این مسیر بسیار سخت بود. به طور مثال در یک جهان ایده آل، شوروی باید بیش از آن چه که با روسای جمهور کندی، نیکسون، فورد، کارتر، ریگان و بوش توافق کرد، موافقت می کرد. باید تمام تسلیحات هسته ای اش را بر می چید، نقض حقوق بشر و دخالتش در سراسر جهان را متوقف می کرد.

اما تمام این روسای جمهور -دموکرات و جمهوری خواه- فهمیدند که اگر بخواهند به همه درخواست ها برسند، هیچ چیزی به دست نخواهند آورد. کنگره امروز باید همین رویکرد را در قبال توافق هسته ای ایران داشته باشد.

ما درباره تاریخ طولانی چنین توافقاتی آگاهی داریم. ما در طول مجموعاً 60 سالی که در سنای ایالات متحده بودیم، در نشست ها، جلسات و سفرهای بی شماری درباره کاهش تهدید تسلیحات کشتار جمعی حضور داشتیم. محور این تلاش ها منجر به لایحه نان-لوگار شد که در سال 1991 تصویب شد. این لایحه پس از دو دهه کار سخت بر روی حفاظت و غیرفعال کردن بیش از 7 هزار کلاهک هسته ای، صدها موشک و بمب افکن برنامه تسلیحات کشتار جمعی شوروی به دست آمد.

در طول چند هفته آینده تمام اعضای کنگره این فرصت را دارند تا مفاد توافق هسته ای را بررسی و آن را با گزینه های جایگزین مقایسه کنند. از دید ما سوالات کلیدی در این رابطه بدین گونه است: آیا این توافق ایران را از دستیابی به سلاح هسته ای باز می دارد؟ خطر پیشرفت رو به جلوی این توافق چیست؟ و خطرات رد آن توسط کنگره چیست؟

آیا ما می توانستیم به توافق قوی تری دست پیدا کنیم؟ البته. این مسئله درباره تمام مذاکرات کنترل سلاح صدق می کند. ما شنیده ایم که منتقدان می گویند اگر آمریکا موضع سخت تری در مذاکرات اتخاذ می کرد، ایران با برچیده شدن تمام تاسیسات هسته ای و توقف برنامه صلح آمیز هسته ای اش موافقت می کرد. اما اگر ایالات متحده این رویکرد را در اوایل دهه 1990 در پیش می گرفت نمی توانست روسیه، اوکراین، قزاقستان و بلاروس را تشویق به نابودی تسلیحات کشتار جمعی و یا نابودی مواد مورد نیاز برای تولید آن کند. در عین حال این که خطر حادثه یا و تروریسم فاجعه بار به مراتب بیشتر از 20 سال پیش است.

اگرچه هیچ تضمین مطلقی وجود ندارد و در هیچ توافق دیپلماتیکی هم وجود ندارد، حداقل دستاورد ما این است که براساس این توافق ایرانی ها در طول 15 سال آینده به سلاح هسته ای دست نخواهند یافت.

مخالفان توافق می گویند لغو تحریم ها موجب تامین منبع مالی برای ایران به منظور بی ثبات کردن منطقه می شود. این یک خطر است اما این استدلال که با رد این توافق، این خطر از بین می رود یا کم می شود، فرض اشتباهی است. اگر کنگره توافق را رد کند، هیچ کس باور نمی کند که تحریم های اقتصادی کنونی توسط روسیه، چین، هند و دیگر کشورها ادامه پیدا کند. این توافق و اتحادی که ایران را به میز مذاکره آورد، بر روی برنامه هسته ای ایران تمرکز کرده است، نه رفتار منطقه ای ایران، در حالی که هر دو هم می توانند خطرهای جدی باشند.

چه با توافق و چه بدون توافق، ایالات متحده باید به همراه شرکایش به این چالش و اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه پاسخ دهد و همکاری اش با اسرائیل و کشورهای خلیج فارس را تقویت کند. اگر این توافق رد شود، رسیدن به هر دو هدف سخت تر خواهد شد.

مهمترین نکته این است که اعضای کنگره باید به سختی درباره تبعات رد توافق فکر کنند چون هیچ راه فراری برای امنیت ایالات متحده و رهبری بین المللی اش در چندین دهه آینده باقی نمی ماند.

اعضای کنگره باید درباره رای گیری بسیار مهم سپتامبر به وجدان خود رجوع کنند. آنها قبل از این که رای «بله» یا «خیر» به توافق بدهند، باید به آینه نگاه کنند و از خودشان درباره اولویت منافع کشور سوال کنند. اعتقاد راسخ ما این است که این توافق بهترین شانس ما برای متوقف کردن سلاح هسته ای ایران بدون وقوع جنگ دیگری در خاورمیانه است.

* سناتور سابق دموکرات از جورجیا (1997-1972)

** سناتور سابق جمهوری خواه از ایندیانا (2013-1977)  

منبع: پولیتیکو/ مترجم: حسین هوشمند