ژنرالی که سفیر عربستان در عراق شد

نویسنده: توماس لیپمن *

دیپلماسی ایرانی: در حالی که افق خشونت ها در خاورمیانه  امروز بدون پایان است، خبری امیدبخش این هفته از سوی عربستان اعلام شد که چندان مورد توجه رسانه های آمریکایی قرار نگرفت. ملک سلمان یک افسر نظامی به نام ژنرال ثامر السبهان را به عنوان اولین سفیر مقیم عربستان در بغداد از سال 1990 که عراق کویت را اشغال کرد، تعیین کرد. اگر این انتصاب منجر به بهبود رابطه دو کشور همسایه عرب و تولید کننده نفت شود، یکی از مهمترین محرک های سیاست های فرقه ای مشکل زای منطقه حل خواهد شد.

تاریخچه روابط پرآشوب

در دوران صدام حسین اقلیت سنی دولت بغداد و نیروهای مسلح را در اختیار داشت. سعودی ها خودشان را به عنوان رهبر سنی های جهان می دانند، اما همزمان با عملیات طوفان صحرا در سال 1991 صدام به عنوان یک تهدید در نظر گرفته شد. سقوط صدام موجب به قدرت رسیدن یک حکومت جدید تحت تسلط شیعیان شد که مورد حمایت ایران، رقیب بزرگ عربستان در زمینه نفوذ منطقه ای و قدرت است.

روابط دیپلماتیک اسمی میان دو کشور چند سال پیش از سر گرفته شد. عربستان سفیر تعیین کرد اما وی در امان زندگی می کرد و به ندرت به بغداد که در آنجا سفارت نداشتند، سفر می کرد. ملک عبدالله، پادشاه سابق عربستان نوری مالکی را دست نشانده ایران و فردی دروغگو می دانست که به وی درباره ایجاد دولتی فراگیر که جمعیت سنی را هم شامل شود، دروغ گفته است.

این تنش ها سال گذشته با روی کار آمدن حیدر العبادی به عنوان نخست وزیر رو به پایان گذاشت. حقیقت این است که العبادی مانند مالکی شیعه است اما این مسئله به طور خودکار موجب سلب حمایت سعودی ها نمی شود، چون در زمانی که مالکی در سال 2010 برای دوره دومش کاندیدا شده بود، عربستان از رقیب وی ایاد علاوی که شیعه بود حمایت می کرد. از نظر ریاض، حسنی که العبادی دارد این است که فقط مالکی نیست.

زمانی که العبادی انتخاب شد، ملک عبدالله برای وی پیام تبریک فرستاد و آرزوی توفیق برای وی در زمینه متحد کردن مردم و دستیابی به امنیت و ثبات در عراق کرد. سعود الفیصل، وزیر خارجه وقت عربستان هم پس از انتخاب العبادی در کنفرانسی خبری، انتصاب وی را خبری خوب نامید.

پیام های انتخاب سفیر

اطلاعات چندانی درباره ژنرال السبهان وجود ندارد. معمولاً افسران نظامی که جزء شاهزاده های خاندان حاکم نیستند از انتشار خبرهایشان به صورت عمومی خودداری می کنند. یک تحلیلگر به نام صلاح الاربوی خواستار این شد که دولت عراق وی را به حضور نپذیرد چون این ژنرال «هیچ گونه پستی در سرویس خارجی عربستان نداشته است و فاقد هرگونه تجربه دیپلماتیک است و فقط یک افسر نظامی است.» اما به نظر می رسد چنین اظهار نظراتی تاثیر کمی داشته باشد.

مشخص است که چنین انتصابی تاثیر فوری کمی بر جنگ قبیله ای در منطقه خواهد گذاشت. حتی در صورتی که السبهان آماده شروع به کار در پستش شود، هواپیماهای جنگی سعودی مواضع شبه نظامیان شیعه حوثی را بمباران می کنند و شبه نظامیان شیعه عراقی در حال مبارزه با سنی های داعش در عراق خواهند بود.

اما از هرگونه خبر خوبی در این منطقه باید استقبال کرد و این خبر می تواند خودش را در عربستان و عراق نشان دهد، دو کشوری که از تابستان گذشته رهبران جدیدی دارند و به دنبال راهی برای کمک به یکدیگر در زمینه تغییر روابط هستند.

مداوی الرشید، استاد عربستانی که در لندن زندگی می کند در المانیتور به این نکته اشاره می کند که سعودی ها به چیزی بیشتر از اعزام سفیر نیاز دارند. آنها باید شیعیان عراقی را به رسمیت بشناسند و این که بدانند آنها رقبای متخاصم غیرمشروعشان نیستند. اگر عربستان سعودی می خواهد به مردم سنی عراق کمک کند باید با صداهای مختلفی از عراق مشارکت داشته باشد. آنها باید با دیگر شیعیان عراقی که از سال 2003 به بعد سابقه طولانی ای در پایان دادن به جنگ های فرقه ای دارند، همکاری کنند.

* نویسنده و کارشناس مسائل خاورمیانه

منبع: لوب لاگ/ مترجم: حسین هوشمند