حکم اعدام مرسی نیاز سیاسی سیسی است

دیپلماسی ایرانی: آنچه در صحنه سیاسی مصر مشاهده می شود، مخالفت اکثر محافل داخلی و خارجی با حکم قضایی صادر شده مبنی بر اعدام محمد مرسی، رئیس جمهور سابق این کشور است که بر اساس یک روند قضایی عادلانه روی نداده است. اغلب بر این عقیده اند که ملاحظات سیاسی و همچنین زمان اعلام، بر صدور این حکم اثر داشته است. به طور حتم ملاحظات سیاسی به شرایط داخلی مصر و بعضا معادلات منطقه ای مربوط می شود.

ملاحظات داخلی

روند محاکمه های قضایی در مصر طی دو سال اخیر همواره مبتنی بر نیازها و مصلحت هایی بوده که نظامیان احساس کرده اند. چه احکام مربوط به حسنی مبارک و چه احکام صادره برای سران اخوان المسلمین و همچنین زمان برگزاری محاکمه و اعلام حکم، مبتنی بر نیازهای درونی نظامیان بوده است. چه آن زمانی که برای آرام سازی و چه آن زمانی که برای تاکید بر اقتدار خود دست به چنین محاکمه هایی می زنند. اکثر تحلیلگران معتقدند که ورای برگزار جلسات محاکمه و همچنین در ورای اعلام آرای قضایی، سناریویی دست ساخته مبتنی بر نیازهای نظامیان برای اداره امور مصر وجود دارد. در حال حاضر انتخابات پارلمانی در این کشور به تعویق افتاده که موجی از نارضایتی را به همراه دارد. هنوز اسلامگرایان خواستار بازگشت به صحنه سیاسی بوده و امیدوارند فضا بازتر شود. آنها هنوز امیدوار به سران خود در زندان هستند. بنابراین اعلام حکم اعدام برای محمد مرسی یا حبس ابد برای سران اخوان المسلمین کوششی برای ناامید کردن نیروهای اسلامگرای داخلی است که دیگر نمی توانند به سادگی و به زودی به شرایط گذشته بازگردند. این امر سوق دادن گروه های اسلامگرا به سمت و سوی یک ساختار جدید تشکیلاتی و وادار کردن آنها برای حرکت به سمت آرامش است. اعلام هر حکم اعدام یا حبس ابد، خاموش کردن یک چراغ امید برای اسلامگرایان به منظور بازگشت به قدرت و در عین حال چراغ امیدی برای سکولارهاست. سکولارها در مصر احزاب مختلفی هستند که همواره نسبت به عدم بازگشت اخوان به قدرت امیدوار بوده و خواهان حرکت به سمت قدرت هستند.

ملاحظات خارجی

اما در حوزه ملاحظات خارجی اعلام این حکم به حکام جدید عربستان مربوط می شود. در حال حاضر حاکمان جدید عربستان نسبت به اخوان المسلمین در منطقه سیاست جدیدی را در پیش گرفته و نشانه های تازه ای را از خود بروز داده اند. آنان سعی در نزدیک شدن با گروه اخوانی اصلاح در یمن دارند. از طرفی در کل منطقه نیز نشانه هایی یا بر اساس مصلحت یا دیدگاه های اصلی که خواهان کنار گذاشتن رویه تند علیه اخوان است، به چشم می خورد. این تغییر به نفع ژنرال سیسی و همه کسانی که مخالف اخوانند، نیست. سیسی نگران سیاست های حکام جدید عربستان مبنی بر فراهم آوردن شرایط برای بازگشت اخوان به قدرت در یمن است. آنها می کوشند تا به نوعی سران عربستان را در یک عمل انجام شده قرار دهند. در واقع با اعدام مرسی یا اعلام حبس ابد، فشارهای عربستان را کاهش دهند. از سویی دیگر دولت مصر درصدد کسب رضایت از اسرائیل است. اسرائیل خواهان فشار وارد آوردن به اخوان است. حماس یک گروه موفق اخوانی است. هرچقدر اخوان ضعیف شود، امید بازگشت به قدرت برای حماس کمتر می شود. بنابراین نظامیان از این منظر در راستای کسب رضایت اسرائیل حرکت می کنند. کما اینکه نظامیان مصر اعلام کردند 80 درصد تونل هایی که از رفح می گذرد را نابود کردند. این مساله امید حماس را برای اینکه بتواند با خارج در تماس باشد، از بین می برد. بنابراین مصر با این اقدام درصدد ناامید کردن حماس است.

اما اشتباه نظامیان و قوه قضایی که منصوب مبارک است، این بوده که فضای مصر را ملاحظه نکرده اند. فضای این کشور بسیار ملتهب بوده و با اعلام حکم اعدام ملتهب تر می شود. مردم نیز وعده برگزاری راهپیمایی و تظاهرات داده اند که می تواند برای نظامیان بسیار مهم باشد. بنابراین اعلام چنین حکمی در شرایط حاضر به نفع نظامیان مصر نیست. در عین حال که بیرون از مرزهای مصر و در جهان نیز مخالفت هایی با حکم اعدام به گوش می رسد. آمریکایی ها ناگزیر به اعلام علنی مخالفت با حکم اعدام هستند، زیرا حمایت از این حکم به نفع آنها نیست.

مناسبات پشت پرده برای تضعیف اخوان

ریاض ناگزیر است خود را با واشنگتن و جریان های بین المللی هماهنگ کند. در عین حال نظامیان مصر نیز کوشش می کنند رضایت ریاض را جلب کنند زیرا نظامیان مصر به صورت پنهانی از عربستان در حمله به یمن همکاری کردند. آنها وابسته به کمک های سعودی هستند. اما نظامیان مصر اقدامی را در پیش گرفته اند که اگر روزی ریاض از اخوان حمایت کرد، اخوان توان برخاستن نداشته باشد. بنابراین حذف مهره های اصلی جبران ناپذیر نیست. ریاض خواهان اخوان ضعیف شده است. عربستان هرگز خواستار اخوان قوی، تشکیلاتی و گروهی که اقدام به پیاده سازی دموکراسی کند، نیست. در یمن نیز اینگونه است. ریاض به اخوانی در یمن روی آورده که ضعیف شده است. آنچه میان قاهره و ریاض اتفاق می افتد، توافق نانوشته است که مهره های اصلی اخوان را تحت عنوان حکم های قضایی محدود کنند و تحت فشار قرار دهند. اخوانی که اگر می خواهد در مصر یا یمن فعالیت کند، تضعیف شده باشد.

انتشار اولیه: سه شنبه 29 اردیبهشت 1394 / انتشار مجدد: شنبه 2 خرداد 1394