موانع واقعی پیش روی توافق جامع هسته ای با ایران

دیپلماسی ایرانی: دور دیگری از مذاکرات ایران با قدرت های جهانی بر سر برنامه هسته ای اش، درحالی هفته ی گذشته در نیویورک به پایان رسید که بدون رسیدن به هیچ توافقی بود. دلایل متعددی برای عدم رسیدن به توافق ذکر شده است مانند: تعداد سانتریفیوژهایی که ایران می تواند حفظ کند، وضعیت راکتور آب سنگین اراک، سوالات باقی مانده ی آژانس بین المللی انرژی اتمی و آخرین مورد شامل ابهام درباره این است که چه تعداد از تحریم ها باید لغو شوند، یا آن طور که ایران می خواهد تمام تحریم ها لغو شود، یا آن گونه که وندی شرمن مذاکره کننده آمریکایی می گوید ایرانی ها می خواهند تحریم ها به آسانی لغو شوند.

همه ی این مسائل قطعاً مانع از توافق جامع است و برنامه هسته ای تنها دلیل تنش با غرب نیست. در واقع اختلاف بین غرب و برنامه هسته ای ایران، تنها یک نشانه از اختلافات اساسی بین دو طرف، یا به بیان صحیح تر میان تندروهای دو طرف است. دلیل اصلی شکست مذاکرات میان ایران و گروه 5+1 می تواند شامل این موارد باشد:

1- درک متفاوت از ان پی تی: مشکل اساسی میان ایران و 5+1 این است که ایران به ان پی تی به عنوان یک مسئله ی فنی و حقوقی نگاه می کند که با راه حل های مناسب فنی و حقوقی قابل حل است. با این حال هم در گذشته و هم امروز، همانند دیگر فرآیندهای خلع سلاح، ان پی تی به طور اولیه درباره مسائل فنی نبوده است. به جای آن همیشه درباره ی قدرت، تامین امنیت و سپس تثبیت تعادل قدرت به نفع یک طرف است.

2- سیاست های منطقه ای ایران و مواضع ضد امپریالیستی: مهمترین مانع برای توافق با ایران، موضع این کشور درباره درگیری اعراب و فلسطین به ویژه خصومتش با رژیم اسرائیل است. در غیر این صورت چرا غرب هیچ گونه تلاشی برای توقف زرادخانه سلاح های هسته ای پاکستان که سرعت پیشرفت زیادی هم دارد، انجام نداده است؟ اگر خطر گسترش سلاح های هسته ای یک نگرانی عمده است، چرا این نگرانی درباره پاکستان وجود ندارد؟ دلیل این مسئله این است که پاکستان با وجود این که تظاهر به اسلامی بودن می کند ولی توجهی به مسئله فلسطین ندارد.

3- تهدید ایران بهانه ای برای اعمال بسیاری از سیاست ها است: حقیقت غم انگیز این است که در دنیای پس از جنگ سرد، کشورهای بسیاری از تهدید ایران برای رسیدن به اهدافشان استفاده می کنند. برای کشورهای منطقه ای این اهداف شامل توجیه ارزش های خود برای غرب و دریافت حمایت های مالی و نظامی است. در همین حال کشورهای غربی با استفاده از تهدید ایران به فروش سلاح به کشورهای منطقه دست می زنند. ورود ایران به جامعه بین المللی این کشورها را دچار خلأ دشمن می کند.

4- درگیری با غرب به عنوان ابزاری برای سیاست داخلی در ایران است: در همین حال، ایران تفاوت زیادی با غرب به ویژه با ایالات متحده دارد. منافع گروه خاصی در سیاست و اقتصاد از شرایط فعلی بهره می برد و هرگونه تنش زدایی با غرب آنها را از قدرت محروم می کند.

5- یک مسئله طولانی مدت درباره ایران: در پشت همه ی این مسائل یک علت اساسی تر درباره ی اصطکاک میان ایران و قدرت های جهانی وجود دارد و آن مربوط به تبدیل شدن به قدرت در یک منطقه ی حساس جغرافیایی است. از زمان ایران باستان و یونانیان، غرب دیدگاهی دو سویه به ایران داشته است. یعنی هم تحسین و هم تحقیر را در رابطه با این کشور صورت داده است. در تاریخ اخیر، رویکرد غرب نسبت به ایران اساساً توسط بریتانیا تعیین شده است و سیاست این کشور به این صورت بوده است که ایران را در حال احتضار نگه دارد تا این کشور آن قدر قدرتمند نشود که تبدیل به چالشی جدی شود.

6- تعهد در ایران: هر کشوری مسئول حفظ منافع خود است و نباید از دیگران انتظار داشت که این امر را انجام دهند. بنابراین مقامات ایران باید در حال حاضر تصمیم بگیرند که چه چیز برای آنها ارزش بیشتری دارد. زندگی عادلانه نیست و سیاست های بین الملل به طور ویژه ای بی رحمانه هستند مخصوصاً برای کشورهایی که قدرت کمتری دارند. به همین خاطر، گفتن این که سیستم ناعادلانه است، ایران را به جایی نخواهد رساند.

منبع: لوبلاگ/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/20       

توضیح: ترجمه این متن به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا در راستای آشنایی مخاطب های دیپلماسی ایرانی با نگاه تحلیل گران غربی منتشر شده است.

انتشار اولیه : جمعه 11 مهر 1393 / باز انتشار : پنجشنبه 17 مهر 1393