منطقه در انتظار نتایج سفر محرمانه امیرعبداللهیان به ریاض

دیپلماسی ایرانی: پس از یک سال تردید، حسن روحانی رئیس جمهور ایران، آمادگی خود را برای بهبود روابط با عربستان سعودی، رقیب این کشور در منطقه نشان داد. هفته ی گذشته یکی از مقامات ارشد ایران به ریاض اعزام شد، وی عالی رتبه ترین مقام ایرانی است که از زمان روی کار آمدن روحانی در ژوئن 2013 به عربستان سفر می کند. حوادث رخ داده در منطقه، به ویژه نفوذ و پیشروی های داعش در عراق و سوریه منجر به عاملی کلیدی برای تنش زدایی احتمالی در روابط دو کشور شده است. تنش زدایی بستگی به تعدادی از عوامل دارد. فقط در این صورت است که رئیس جمهور مشتاق ایران می تواند رابطه گسترده تری میان دو کشور محوری خاورمیانه به وجود آورد.

این درحالی است که تعدادی از تندروهای ایران مخالف این گونه اقدامات هستند و معتقدند که وضعیت کنونی را باید حفظ کرد. این درست است که مسائل داخلی بر روابط ایران با جهان تاثیرمی گذارد. روحانی در نهایت باید دست به انتخاب بزند. کاملاً مشخص است که عربستان سعودی یک آزمون ویژه برای سیاست خارجی تهران است. روحانی در طی مبارزات انتخاباتی اش به تنش های میان تهران و ریاض اشاره کرده است و روابط تنش آمیز با عربستان به نفع منافع استراتژیک کشور نیست.

روحانی در سال اول ریاست جمهوری اش، آن گونه که می خواست نتوانست روابط را بهبود ببخشد. برخلاف این پیش زمینه، سفر یک هفته پیش حسین عبداللهیان به ریاض نشانی از تغییر جو است. تهران و ریاض جزئیات کمی از دیدار عبدالهیان و سعود الفیصل منتشر کرده اند، اما روند چند هفته گذشته نشان می دهد که این دیدار چیزی بیش از یک دیدار محرمانه بوده است. در 17 آگوست، یعنی تنها دو ماه پس از سقوط سد موصل توسط داعش، تهران سرانجام سفیری جدید به ریاض فرستاد. حسین صادقی سفیر جدید ایران، شخصی است که سعودی ها به خوبی وی را می شناسند و از وی استقبال به عمل  آوردند.

صادقی ارتباط نزدیکی با اصلاح طلبان دارد و برادر زن محمد خاتمی، رئیس جمهور اسبق ایران است. صادقی مابین سال های 1997 تا 2005 سفیر دولت خاتمی در عربستان بوده است. آن زمان، دوره ی طلایی روابط ایرانی ها و سعودی ها بود و خاتمی و ملک عبدالله بر سر موضوعات مختلف با یکدیگر صحبت می کردند.

ایده ی بازگشست صادقی به ریاض، اولین بار بعد از پیروزی روحانی در ژوئن 2013 مطرح شد ولی این تصمیم تا سال 2014 عملی نشد. دولت روحانی معتقد است که بازگشت صادقی به عربستان، نشانه ای از پایان دوران تعامل مضر محمود احمدی نژاد با عربستان سعودی است. مساله قابل توجه  این است که روحانی در طول این یک سال فرصت داشت تا سفیر را انتخاب کند. زمان نشان می دهد که در این مدت فقط اوضاع امنیتی منطقه بدتر شده است. از همه مهتر ظهور داعش  و البته مهم تر از آن این است که صدای طرفداران ضد سعودی در تهران کمتر شد.

این امر موجب شد که دیگر نتوان در برابر اعزام صادقی مقاومت کرد و روحانی به فکر سیاست تنش زدایی با سعودی ها افتاد. برای لحظه ای کوتاه به نظر می رسید که تندروها توانستند ابتکار روحانی درباره عربستان را با شکست مواجه کنند. روزی که عبداللهیان وارد ریاض شد، خبرگزاری فارس گزارش داد که یک هواپیمای بدون سرنشین برفراز سایت هسته ای نطنز مورد رهگیری قرار گرفته است و این هواپیما از محلی در عربستان به پرواز درآمده است. البته برای این ادعا مدرک چندانی وجود نداشت.

اما نکته ی جالبی که وجود دارد این است که مساله متهم نمودن ریاض به سرعت لغو شد. روز بعد خبرگزاری فارس در خبری دیگر گفت که هواپیمای بدون سرنشین از کشوری در شمال ایران (آذربایجان) به پرواز درآمده است، البته این بار هم مدرکی وجود ندارد. با این حال آن چیزی که موجب رفع اتهام از عربستان آن هم به این سرعت شده است، نشان دهنده ی شرایط جدیدی است که تهران به دنبال پیدا کردن راه هایی برای همکاری با ریاض است.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه : تحریریه دیپلماسی ایرانی