مذاکرات ایران با 1+5 آسان ترین بخش کار است/ ایران، اسرائیل را مقصر تحریم ها می داند

دیپلماسی ایرانی: اخیرا اتاق فکر انجمن آسیا میزبان دو دیپلمات سابق از دو کشور کلیدی در مذاکرات هسته ای یعنی ایران و آمریکا بود. هدف از برگزاری این نشست مناظره مانند ارائه نگاهی اجمالی و همه جانبه به تاریخچه روابط ایران و امریکا پس از انقلاب اسلامی ایران در 1979 ، تاثیرات آن بر مذاکرات هسته ای و آینده روابط دوجانبه بود.حسین موسویان ، سخنگوی اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران و گری سیک، مقام اسبق شورای امنیت ملی آمریکا در این میز گرد شرکت داشتند و هر یک نظر خود را در خصوص روابط ایران و آمریکا مطرح کردند.در نخستین بخش از این مناظره دو طرف به پرسش هایی در خصوص نقش دولت وقت در تسخیر سفارت امریکا در ایران پس از انقلای اسلامی صحبت کردند. در دومین بخش از این مناظره محور کلام متمرکز بر سیستم تصمیم گیری کلان سیاسی در ایران و اشتباهات دیپلماتیک دو طرف بود. سومین بخش از این مناظره هم در خصوص اتهام فعالیت های تروریستی است که دو طرف متوجه هم می کنند و البته رابطه میان ایران و رژیم صهیونیستی:

حمید بیگلری(مجری مناظره): اجازه دهید به موضوع تروریسم بپردازیم. ایران از سال 1984 از سوی دولت آمریکا یک کشور حامی تروریسم لقب گرفته است. همچنین گفته می شود که این کشور از گروه هایی که علیه آمریکا و اسرائیل فعالیت می کنند، حمایت می کند. در مقابل ایران نیز آمریکا و اسرائیل را به پشتیبانی از گروه هایی متهم می کنند که علیه ایران اقدامات تروریستی انجام می دهند. مانند گروه مجاهدین خلق( گروهک تروریستی منافقین).از سوی دیگر موجی از حملات سایبری و سوء قصد به جان دانشمندان هسته ای ایران نیز انجام شده است که تهران می گوید ردپای آمریکا و اسرائیل در آن مشهود است. با این حال هیچ یک از طرف ها این اتهام ها را نمی پذیرند. من می خواهم نظر حسین موسویان در مورد تفکر ایران درباره ترورسیم و تضاد آن با تفکر آمریکایی در مورد تروریسم را بدانم. با توجه به اینکه هر دو طرف انگشت اتهام را در مقابل یکدیگر نشانه گرفته اند.

حسین موسویان: در مورد تروریسم، فکر می کنم که مجادله اصلی ایران و آمریکا بر سر گروه هایی است که با اسرائیل می جنگند. ریشه اصلی اتهام هایی که به ایران وارد می شود به این دلیل است که گروه هایی مانند حماس، حزب الله یا جهاد اسلامی با اسرائیل می جنگند. ما تروریسم داریم، نظیر القاعده، طالبان، سلفی ها و تکفیری ها. اکنون در آمریکا و اروپا این اجماع وجود دارد که این گروه ها تهدیدی بزرگ علیه صلح و ثبات منطقه و حتی منافع ملی آمریکا و اروپا به شمار می روند. در اینجا منافع مشترک و موضع مشترکی بین ایران و آمریکا علیه القاعده، سلفی ها و تکفیری ها وجود دارد. دلیل مجادله دو دیدگاهی است که در مورد گروه هایی وجود دارد که به اسرائیل مربوط می شود. ایرانیان بر این باورند که این گروه ها مبارزانی آزادیخواه هستند. آنها علیه اشغال سرزمین های شان می جنگند. اما آمریکا دیدگاه دیگری دارد. آنها اهمیتی نمی دهند که حماس، حزب الله یا جهاد سالامی علیه تصرف سرزمین های شان می جنگند و تنها به آنها برچسب تروریستی زده اند. اما مهمترین موضوع در ارتباط با ایران گروهک تروریستی منافقین است. گری سیک به این نکته اشاره کرد که تاثیر بحران گروگانگیری بر افکار عمومی آمریکا چه بوده است. این در حالی است که گروهک تروریستی منافقین نیز پیامدی بسیار گسترده برای افکار عمومی ایرانیان به همراه داشته است. پیش از انقلاب آنها به جان پنج یا شش آمریکایی سوء قصد کردند و پس از انقلاب اسلامی 17 هزار ایرانی را مورد سوء قصد قرار دادند که شامل رئیس جمهور، نخست وزیر، 25 نماینده مجلس، ده ها رهبر مذهبی، رئیس قوه قضائیه و 5 وزیر می شد. می توانید تصور کنید که گروهی صدها شهروند آمریکایی و مقام دولتی را هدف قرار داده باشد و آنگاه دفتری نیز در ایران داشته باشد؟ آیا به واقع بر این گمان هستید که آمریکا علیه تروریسم است؟ خیر. حتی در مورد القاعده و طالبان نیز ایرانیان بر این باورند که این گروه های در سال های 1980 و 1990 توسط آمریکا و متحدان اش پایه گذاری شدند. آمریکا زمانی در مقابل آنها ایستاد که حملات تروریستی 11 سپتامبر انجام شد. پیش از آن آمریکا با آنها همکاری می کرد و با آنها در ارتباط بود.

بیگلری: آقای سیک، باتوجه به حمایت ایران از حماس و حزب الله و مخالفت تهران با موجودیت اسرائیل، تا زمانی که کنگره نگران توافق هسته ای با ایران و لغو تحریم ها باشد و در مقام تصمیم گیری در مورد توافق هسته ای که به لغو تحریم ها می انجامد قرار داشته باشد، آیا این می تواند پاشنه آشیل حمایت کنگره آمریکا از توافق جامع با ایران باشد؟ باتوجه به اینکه ایران به حمایت از تروریسم متهم است؟

گری سیک: مذاکرات تا کنون به مساله هسته ای محدود شده اند زیرا مذاکره کنندگان می دانند که موضوعات دیگری در حاشیه مطرح است مانند بحران کریمه یا سوریه. من با مذاکره کنندگان موافق هستم. این دیدگاه هوشمندانه است که بدانیم نمی توانیم همه کارها را به یکباره انجام دهیم. اگر در آن واحد به همه موضوعات بپردازیم، تا ابد در حال مذاکره خواهیم بود. زیرا زمانی که در یکی از زمینه ها پیشرفت حاصل  می شود، یکی از طرفین به موضوع دیگری می پردازد. اینکه تا کنون روی مساله هسته ای متمرکز بوده ایم و دیگر موضوعات را کنار گذاشته ایم، درست است.

مشکل  این است که اگر طرفین بتوانند به توافقی دایمی که اجرایی است دست یابند، با  نوع متفاوتی از مذاکرات مواجه خواهند شد. ایران باید با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تندروها مذاکره کنند و آمریکا نیز باید با کنگره وارد رایزنی شود که در هر دو مورد اعتماد به توافق با ایران بیش از اعتماد به توانایی آمریکا برای توافق با کنگره است. این یک مشکل جدی است و باید برای آن راه حل داشت. اگر آمریکا به توافق جامع هسته ای به ایران برسد باید افکار عمومی آمریکا را متوجه آن کند. مقامات آمریکایی باید افکار عمومی را توجیه کنند که توانسته اند به توافقی با ایران دست یابند که ریسک اشاعه هسته ای را کاهش می دهد.آنها باید حمایت افکار عمومی را به دست آورند. در ایران نیز مشکل مشابهی وجود دارد و این یک بازی دشوار است. شاید بتوان گفت که مذاکراتی که هم اکنون انجام می شود، بخش آسان مذاکرات است.

بیگلری: اجازه دهید به روابط ایران و اسرائیل بپردازم. آقای موسویان، مبنای خصومت ورزی ایران با اسرائیل چیست؟ این درست است که اکثریت کشورهای مسلمان با اسرائیل رابطه ای ندارند و آن را به رسمیت نمی شناسد، اما دشمنی ایران با اسرائیل بیش از دیگر کشورهاست. حتی گفته می شود که دشمنی با اسرائیل شاخصه یک هویت انقلاب است. عوامل موثر در این دشمنی عمیق ایران با اسرائیل چیست؟

حسین موسویان: در آغاز باید به دیدگاه ایرانیان در مورد اسرائیل و نفوذ لابی اسرائیل در آمریکا توجه کرد. تردیدی وجود ندارد که آمریکا قادر بوده است سخت ترین تحریم ها در تاریخ را علیه ایران اعمال کند، هر چند که بخشی از آمریکا و سازمان ملل با آن مخالف بودند. تحریم های چندجانبه، یکجانبه و تحریم های سازمان ملل و همچنین جنگ های پوششی، اطلاعاتی با ایران هم ادامه دارد. ایرانیان بر این باورند که اسرائیل و لابی اسرائیل پشت این سیاست ها قرار دارد. این یکی از ریشه های خصومت ایرانیان علیه اسرائیل است. زیرا آنها بر این باورند که اسرائیل، آمریکا را به سوی دشمنی، جنگ، تحریم و فشار علیه ایران سوق می دهد. البته برخی موضوعات ایدئولوژیکی نیز مطرح است. اما این برای همه کشورهای مسلمان یکسان است. در قرآن اشاره صریحی به اورشلیم به عنوان بیت المقدس شده است. به مسجد الاقصی اشاره شده که نخستین قبله مسلمانان بود. قوانین مذهبی وجود دارد اما این برای همه کشورهای مسلمان مشابه است. اما اگر دلیل این را می خواهید که چرا ایران در این دشمنی سرسخت تر است، دلیل آن این است که اسرائیل علیه هیچ کشور دیگری در جهان مانند ایران فشار وارد نمی کند.

مجری: بهترین سناریوی محتمل برای روابط ایران و اسرائیل چیست؟

حسین موسویان: این دشوارترین پرسش شماست. از سرگیری و عادی سازی روابط بین ایران و آمریکا و آتش بس بین ایران و اسرائیل.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10