کردها و سنی ها نمی توانند به شیعیان دیکته بگویند

دیپلماسی ایرانی : برای رسیدن به وزارت امور خارجه عراق باید از حداقل 4 ایست بازرسی عبور کنید. این قبیل تدابیر امنیتی لازم است . اشپیگل برای مصاحبه با هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق در خصوص تازه ترن تحولات سیاسی در این کشور، خبرنگار خود را به بغداد اعزام کرده است. زیباری 61 ساله سابقه دست و پنجه نرم کردن با خشونت های سیاسی متفاوت را در پرونده خود دارد. در دهه هشتاد وی به عنوان یکی از پیشمرگ های کرد با دولت دیکتاتوری وقت به ریاست صدام حسین مبارزه کرده است . وی از سال 2003 تا به امروز سمت وزیر امور خارجه عراق را بر عهده دارد . آنچه در زیر می خوانید متن گفتگوی وی با اشپیگل است :

آقای وزیر آیا ما شاهد پایان کشوری به اسم عراق با رسم الخط های فعلی هستیم؟

من فکر نمی کنم که عراق به عنوان یک ملت از هم پاشیده شود چرا که جوامع و قومیت های متفاوت در این کشور می توانند در قالب سیستم فدرالی به زندگی در کنار هم ادامه دهند.حتی پیش از این بحران اخیر هم ، ما درخواست هایی از موصل تا بصره  و رمادی داشتیم که خواهان اجرای طرح فدرالی در کشور بودند. صداهایی که می خواهند به توسعه و استفاده از ظرفیت های خود بدون اعمال محدودیت از سوی یک منبع بالاتر بپردازند. پنج یا ده سال پیش حتی قید عنوان فدرالیسم هم در گفتگوهای من با برخی مقام های عراقی و یا اعضای اتحادیه عرب ، یک فعل ممنوع بود.امروز فدرالیسم پذیرفته شده است: یمن و امارات متحده عربی هم نام خود را به عنوان کشورهای با حاکمیت فدرال اعلام کرده اند.

نخست زیر نوری مالکی چندین عنوان را به خود اختصاص داده است. او هم نخست وزیر عراق است و هم سرپرست وزارت کشور  و هم وزارت امنیت ملی را در اختیار دارد. با اینهمه ارتش و نیروهای امنیتی عراق نتوانستند از عهده فعالیت های داعش در چند هفته اخیر برآیند. آیا ما شاهد شکست سیاسی مالکی هستیم؟

من همواره در انتقاد از مالکی بسیار صریح بوده ام. البته من عضوی از دولت او هستم و اگر شما در خصوص مجموعه ای از موفقیت های این دولت سوال کنید به شما این لیست را ارایه خواهم کرد: ما عراق را از قید منشور هفت سازمان ملل خارج کردیم. این کشور اکنون می تواند آزادانه در بازارهای جهانی فعالیت داشته باشد . عراق در زمان صدام حسین از جهان عرب و البته جامعه بین المللی جدا مانده بود. اکنون عراق به جهان عرب بازگشته است و حتی میزبان نشست های اتحادیه هم می شود. صدام اشتباه مرگبار حمله به کویت را مرتکب شد و دولت ما در این سالها تمامی مسایل مربوط به این اشتباه را در سطح منطقه ای و بین المللی حل و فصل کرده است . ما صنعت و کشاورزی را احیا کرده ایم و تولید نفت را دوباره از سر گرفته ایم.

البته تنها اندکی بیش از میزانی است که 11 سال پیش بود .

زیر تهدید بمب بمباران های گه گاه. آیا شکست هایی هم خورده ایم؟ بله . در مسایل امنیتی ، سرویس های اجتماعی و در ایجاد اجماع برای آشتی ملی هم چندان موفق نبوده ایم.

به نظر می رسد که با پیش نمای برهم خوردن مرزها ؛ عراق بحران تاریخی را پشت سر می گذارد؟

موجویدت عراق به عنوان یک ملیت و یک سیستم سیاسی در حال حاضر تهدید شده است . نیروهای تروریست و جریان های افراط تلاش می کنند جا پای خود را محکم کنند. سوال اینجاست که اگر داعش کنترل غرب عراق و شرق سوریه را به دست بگیرد ، چه کسانی در منطقه از امنیت برخوردار خواهند بود ؟ البته این بدون در نظر گرفتن تبعات سیاسی است که حضور داعش برای اروپایی ها در منطقه به دنبال خواهد داشت . تا زمانی که این تروریست ها در صحراهای عراق و سوریه فعالانه به حرکت های خود ادامه می دهند شاید از غرب دور به نظر برسند اما این شیوه همان مسیری است که تندروها در افغانستان رفته بودند و سپس نیویورک را هدف قرار دادند.

کرکوک  در حال حاضر در دست پیشمرگ های کرد است. فکر می کنید آن را به دولت مرکزی پس دهند؟

مناطقی که کردها به آن ورود پیدا کرده اند در قانون اساسی هم به عنوان مناطق مورد مناقشه قید شده است . کردها به دلیل ناتوانی در تامین امنیت این منطقه از سوی دولت مرکزی بود که کنترل آن را در اختیار گرفتند. کردها برای ممانعت از اینکه این مناطق به دست نااهلان بیفتد اقدام به کنترل آنها کردند. به عنوان مثال پیشمرگ ها به موصلی که در چند سال اخیر بسیار صدمه دیده بود هم ورود پیدا کردند. امکان داشت که این سیل نه تنها موصل بلکه بغداد را هم با خود ببرد. پیشمرگ ها اعدام شدند تا مانع از تحقق بدترین سناریوها شوند.

ترس و تنش بغداد را در آغوش گرفته است . آیا حملات داعش می تواند مانند حمله ای که به سامرا در 2006 شد، جرقه جنگ داخلی را بزند ؟

من یک مبارزه هستم و در عمرم مسایل وحشتناک بسیاری را به چشم دیده ام اما ما تنها زمانی می توانیم از جنگ داخلی سخن بگوئیم که همه چیز سقوط کرده باشد. بله شبه نظامیانی وجود دارند و البته مناطقی که شبه استقلال را تجربه می کنند اما هنوز هیچ کدام از این مسایل به جنگ باز منتهی نشده است .

بسیاری از اهل تسنن در عراق نگران فتوای آیت تالله سیستانی مبنی بر مسلح شدن شیعیان هستند.

فتوای سیستانی مبارزه با همه را شامل نمی شود. وی خواهان حمایت از دولت ، زمین و اماکن مقدس شده است. باید به سخنان اصلی وی توجه کنید.

از چه زمانی در خاورمیانه  مردم به کلمات دقیق چنین بیانیه هایی دقت می کنند؟ سیاستمدارانی ایرانی در حال حاضر از اعلام آمادگی برای اعزام صدها نفر جهت مراقبت از اماکن مقدس سخن می گویند.

بله من قبول دارم که برخی احساسات تند و شدید هم وجود دارد . به همین دلیل است که من شخصا خواهان نزدیکی بیشتر ایران و عربستان هستم.

رهبری ایران ، امریکا را به تلاش برای روی کار اوردن الت دست های خود در عراق متهم می کند. وزیر امور خارجه عربستان هم در خصوص دخالت های ایران در عراق هشدار می دهد. این موضع گیری ها شبیه نزدیک شدن دو کشور به یکدیگر نیست.  

می توانم در این خصوص توضیحاتی به شما بدهم. مشاجره ادامه داری در خصوص دولت جدید برپاست. همه می خواهند که عراق در مسیر جدیدی قرار گرفته و چهره های جدید را هم در راس ببینند. من به سعودی الفیصل هم گفته ام که ما سیستم دموکراتیک و پروسیه سیاسی داریم که باید طی شود. 62 درصد از عراقی ها در سی آوریل در انتخابات شرکت کردند. ما بر اساس نتیجه این انتخابات پارلمان و دولت جدیدی خواهیم داشت. ما شاهزاده هایی نداریم که با حکم های سلطنتی بتوانند مقام های دولتی را منصوب کنند. ما رهبران خود را بر اساس قواعد خود تغییر می دهیم. رهبری ایران هم گمان می کنند که امریکا تلاش می کند بر این پروسه تاثیر گذاشته و طرفداران خود را در دولت جدید به روی کار بیاید.

آیا ایشان صحیح فکر می کنند؟

من ایشان را قضاوت نمی کنم و در این بحث هم وارد نمی شوم.

یک سناتور امریکایی اعلام کرده بود که مالکی باید برود. اوباما هم چندان به باقی ماندن وی در قدرت روی خوش نشان نمی دهد. آیا عراق می تواند با مالکی در راس هرم قدرت ادامه دهد؟

متوجه باشید که من عضوی از همین دولت هستم. ما بر اساس بازده زمانی خود در این خصوص تصمیم گیری می کنیم و نه ارزوها و اظهار نظرهای دیگر افراد. این تنها شیعیان هستند که می توانند تصمیم بگیرند چه کسی نخست وزیر آتی عراق شود. کردها و اهل تسنن نمی توانند نظر خود را به شیعیان دیکته کنند. آیت الله سیستانی در سخنان خود بسیار شفاف برخورد کرده و تصریح کرده است که دولت جدید نباید اشتباهات گذشته را تکرار کند. این دولت باید مورد قبول همه مردم و دولت ائتلاف ملی باشد.

هنوز به اتحاد و ائتلاف ملی اعتقاد دارید؟

البته. ما چند ماه است که با نوری مالکی در این خصوص بحث می کنیم. اکثریت سیاسی برای عراق کافی نیست. شما می توانید با این اکثریت برنده باشید اما نمی توانید با در اختیار داشتن آن کارت حکمرانی هم بکنید. برنده نمی تواند تمام ابعاد قدرت در عراق را به نام خود سند بزند. باید ائتلاف و توافق سیاسی در کار باشد.

انتشار اولیه: پنجشنبه 12 تیر 1393 / باز انتشار : سه شنبه 17 تیر 1393