ترس اعراب از احیای ژاندارم خلیج فارس

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته فردریک ویری، یکی از تحلیلگران برجسته در برنامه "کارنگی برای خاورمیانه" شرکت کرد و از فغانی که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی از نزدیکی امریکا و ایران سر داده اند، سخن گفت. به گفته ویری نزدیکی امریکا به ایران سومین ضربه به دیپلماسی عربستان ظرف هفته های اخیر محسوب می شود. اولین آن زمانی بود که اوباما از حمله نظامی به حکومت اسد منصرف شد، آن هم بعد از آن که هم پیمانانش مقدمات این حمله را فراهم کرده بودند، ضربه دوم خودداری کاخ سفید به ریاست اوباما از همراهی با توافق کشورهای حوزه خلیج فارس برای حمایت از انقلاب علیه مرسی بود. امریکا در این مرحله به حمایت از اخوان المسلمین برخواست، اخوان المسلمینی که عربستان می خواهد هیچ تاثیری بر مخالفانش در داخل نگذارد و برای همین به برخورد شدید با آن برخواسته است. و سومین ضربه نزدیکی امریکا به ایران که اعراب معتقدند به بهای دوری از آنها رقم خواهد خورد. برای همین ریاض و هم پیمانان عربش در منطقه احساس می کنند که اکنون در مورد قضایای مختلف خاورمیانه مورد بی مهری قرار گرفته اند و پایتخت های عربی حوزه خلیج فارس احساس می کنند که قصد دارند آنها را در انزوا قرار دهند و موفقیت هایشان را به سخره بگیرند.

همه این تحولات سبب شده است تا اعتماد ریاض به ایالات متحده کاهش یابد و این مساله در نهایت باعث شود تا عربستان از سیاست های نرمی که قبلا دنبال می کرده فاصله بگیرد و بیشتر به سمت قدرت نظامی مستقیم (حمایت از گروه های شبه نظامی در مناطق مورد نزاع مثل سوریه) متمایل شود. اما مساله ای که در این میان برای عربستان وجود دارد این است که بسیاری از هم پیمانانش چندان از سیاست های هم سو با غرب فاصله نگرفته اند، این مساله سبب شده است که برای بسیاری این پرسش به وجود آید که آیا این مساله باعث خواهد شد تا عربستان خود نیز به فکر نزدیکی به ایران بیفتد.

مساله ای که عربستان با ایران دارد بیشتر مساله داخلی است، به گونه ای که نه تنها عربستان بلکه همه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس احساس می کنند که وجود مخالفان داخلی نتیجه تاثیر خارجی است والا هیچ مخالفی در داخل کشورهایشان ندارند.

روشن است که سیاست های تندروانه ای که کشورهای عربستان و امارات متحده عربی و بحرین در سرکوب حرکت های اصلاح طلبانه در داخل پیش گرفته اند باعث شد تا فضای حاکم بر این کشورها بیش از پیش متشنج شود.

نیاز به بررسی بسیار نیست تا برایمان ثابت شود تا چه اندازه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از تحولات اخیر در سوریه، ایران و همچنین وضعیت فعلی مصر ناخرسندند. همچنین منظومه دیپلماتیک – رسانه ای کشورهای عربی این حوزه نیز از حد وقار و شان رسانه ای شان تا اندازه بسیاری فاصله گرفته اند و این خود نشان می دهد که تا چه اندازه بی اعتمادی به امریکا افزایش یافته است.

اکنون اعراب خلیج فارس احساس می کنند که امریکا هم پیمانانش را درگیر سوریه کرد، و آن چنان آنها را در آن جا غرق کرد که آنها همه پل ها را با دشمنانشان خراب کردند، آن گاه در لحظه آخر آنها را فریب داد و تنها رها کرد و به هیچ کدام از وعده هایش عمل نکرد. در این میان آن چه باعث می شود تا نگرانی اعراب بیش از پیش افزایش یابد این است که امریکا آن قدر به ایران نزدیک شود تا دوباره دوره ژاندارم خلیج فارس احیا شود. زمانی که ایران حرف اول و آخر را در منطقه می زد و آنها جرات حرف زدن در برابر قدرت ایران را نداشتند و همه تحرکاتشان زیر نظر ایران صورت می گرفت.

درباره مصر، تحلیلگران می گویند که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نسبت به تمایل امریکا به سمت اسلام گرایان به حساب هم پیمانان "سکولار" و ارتش مصر شوکه شدند. مساله ای که سبب شد تا خشم و لعنت آنها به امریکا فزونی بگیرد و بگویند که امریکا نه تنها هم پیمانانش را تنها رها می کند و در برابر آنها شرمنده می شود و خجالت زده می ماند بلکه به آنها خیانت هم می کند. این دقیقا تحلیلی است که بسیاری از روزنامه های عربی حوزه خلیج فارس منتشر کرده اند و مواضع امریکا را خیانت – و شاید حتی خیانت های بسیار امریکا – برای ایجاد بی ثباتی در مصر و بحرین توصیف کرده اند. امریکا به اعتقاد آنها نه تنها دوستی بی تفاوت بلکه دشمنی غدار است. بسیاری از اعراب در حال حاضر این گونه برداشت می کنند که اکنون زمان آن است که اعراب از امریکا مستقل شوند و به قدرت درونی خود اعتماد کنند و این بدان معنا است که باید به فکر تقویت توانایی های مستقل دفاعی خود از منابع دیگر باشند.

منبع: القدس العربی/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11