طرح جدید ترکیه برای اتحادسازی علیه ایران

 

به گزارش «تابناک»، روزنامه «تودی زمان» که عموماً دیدگاه های نزدیک به حزب حاکم عدالت و توسعه را بازتاب می دهد، در مطلبی به بررسی احتمال بهبود روابط ایران و آمریکا پرداخته و استدلال می کند که این روند احتمالاً سبب نزدیک شدن کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به ترکیه خواهد شد. 

 

بنا بر این استدلال، عادی سازی روابط میان تهران و واشنگتن احتمالاً سبب تضعیف موضع کشورهای عرب سنی منطقه خواهد شد که رابطه ایران و آمریکا را به مثابه تهدیدی برای منافع خود ارزیابی می کنند. بر همین اساس، این موضوع می تواند موجب نزدیک تر شدن آن ها به ترکیه به عنوان «یک قدرت مهم منطقه ای» شود. 

 

به نوشته این روزنامه، پس از تماس تلفنی تاریخی میان روسای جمهور ایران و آمریکا، زنگ های هشدار در کشورهای متحد آمریکا در منطقه به صدا در آمده است. به عقیده تودی زمان، این تماس تلفنی نشانه ای آشکار از تغییر رویکرد هر دو طرف و همچنین تغییر موازنه قوای منطقه ای است. 

 

این روزنامه اشاره می کند که کشورهای منطقه خلیج فارس از یک سو ایران شیعه را خطری برای خود ارزیابی می کنند و از سوی دیگر به واسطه موضع آمریکا در قبال بحران سوریه، دل خوشی از واشنگتن ندارند و همین موضوع بر نگرانی هایشان از بهبود روابط ایران و آمریکا خواهد افزود. از سوی دیگر، ترکیه نیز به سبب «سیاست های فرقه گرایانه ایران شیعه» با ایران دچار مشکل است. 

 

به این ترتیب، با وجود برخی اختلاف نظرهای شدید میان ترکیه و دولت های عرب، به ویژه در موضوع تحولات سیاسی مصر، این کشورها می توانند ضمن همکاری با یکدیگر، محوری متمایز را در مقابل ایران به وجود بیاورند.

 

به هر حال، آن گونه که از مطلب تودی زمان بر می آید، عادی سازی احتمالی روابط میان و آمریکا، یکی از موضوعاتی است که نه تنها رژیم اسرائیل به شدت از آن نگران است، بلکه در سطحی دیگر، ترکیه و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز نسبت به آن احساس خطر می کنند. 

 

گفتنی است در همین زمینه، مدتی پیش نیز در پی بالا گرفتن احتمال بهبود روابط تهران و واشنگتن، اخباری مبنی بر مذاکرات محرمانه رژیم اسرائیل و کشورهای منطقه برای تشکیل اتحادی علیه ایران منتشر شد. به این ترتیب، به نظر می رسد هم ترکیه و هم رژیم اسرائیل درصدد هستند با جذب دولت های عرب به سمت خود، زمینه اقدام علیه «نظم منطقه ‎ای ایران محور» را فراهم کنند. هرچند، با توجه به تیرگی روابط میان آنکارا و تل آویو، امکان حضور فعال هر دو دولت در یک محور مشترک با کشورهای عربی اندک است. 

 

البته هرچند دولتمردان ترکیه ای همواره تمایل داشته اند خود را به عنوان قدرت اول منطقه مطرح کرده و به زعم خود فضای مانور ایران را محدود کنند، اما خود به خوبی نسبت به محدودیت های خود در این زمینه آگاهند. این نکته ای است که تحلیلگران ترکیه ای نیز به خوبی آن را مورد اشاره قرار می دهند. 

 

برخی از کارشناسان و تحلیلگرانی که «تودی زمان» با آن ها مصاحبه کرده نیز به همین موضوع اشاره می کنند. به نوشته این روزنامه، کارشناسان هشدار می دهند که ترکیه نباید به منظور تقابل با ایران، خود را وارد یک «اتحاد سنی» کند. 

 

«مِحمت شاهین»، استاد روابط بین الملل در آنکارا در این زمینه می گوید: «نزدیکی احتمالی روابط ایران و آمریکا می تواند تأثیری مهم بر سیاست های کشورهای منطقه داشته باشد. کشورهای حوزه خلیج فارس، ممکن است برای حفاظت از منافع خود از ترکیه به عنوان یک قدرت موازنه بخش استفاده کنند. با این حال، ترکیه باید در این زمینه محتاط باشد، زیرا بر خلاف کشورهای خلیج فارس، گرمی روابط ایران و آمریکا می تواند به نفع ترکیه نیز باشد». 

 

این تحلیلگر می افزاید: «نیازی به گفتن نیست که موازنه منطقه ای بدون ایران، به نفع ترکیه نیست. اگر به سیاست های ایران در عراق، لبنان و سوریه نگاه کنیم، باید بگوییم که ایران نباید از بازی قدرت خاورمیانه کنار زده شود. بهبود احتمالی روابط ایران و آمریکا قطعاً به نفع آنکارا خواهد بود». 

 

در مجموع، آنچه مشخص است این است که هرگونه تغییر در روابط ایران و آمریکا، کل منطقه را با شرایطی جدید مواجه ساخته سبب تغییر موازنه قوا در خاورمیانه می شود. امری که هم ترکیه و هم کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس ناگزیر باید برای آن چاره ای بیندیشند.