در صورت پیشرفت مذاکرات سوریه، ایران باید باشد

مایکل ویلیامز که طی سال های 2008 تا 2011 فرستاده سازمان ملل در خاورمیانه بود طی گزارشی برای گاردین نوشت: ضرورت های دیپلماتیک خاورمیانه بدین معنا است که ایران به عنوان متحد اصلی سوریه باید به میز مذاکرات دعوت شود.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از گاردین، مذاکرات آمریکا و روسیه در حالی در ژنو برگزار شد که فرصت دستیابی به توافق در زمینه بازرسی و کنترل انبار تسلیحات شیمیایی سوریه رو به افزایش است. این امر بدان معنا است که استفاده بیشتر از این سلاح های وحشتناک که برای نخستین بار در سال 1925 ممنوع شد، تکرار نخواهد شد. سوریه با امضای کنوانسیون منع تسلیحات شیمیایی گام نخست را برداشته است.

دستیابی به هرگونه توافقی در حالی با استقبال روبرو می شود که  کمک چندانی به پایان درگیری ها نخواهد کرد و جایگاه دیپلماتیک و سیاسی بشار اسد را تقویت و جایگاه شورای ملی سوریه به عنوان اپوزیسیون را تضعیف خواهد کرد. حتی ریشه کن کردن کامل این تسلیحات هم کمکی به تغییر محاسبات استراتژیکی که در حال حاضر به شدت به نفع اسد است، نخواهد کرد. انبار هواپیماها، موشک ها و تانک های وی می تواند همچنان علیه اپوزیسیونی که فاقد این تسلیحات و انسجام سیاسی و وحدت این نظام است، مستقر شود. جایگاه اسد از آن جهت به شدت تقویت شده که روسیه به عنوان متحد وی آشکارا تقدم دیپلماتیک چشمگیری یافته است.

اجرای توافقنامه ژنو در قالب قطعنامه شورای امنیت برای بسیاری مطلوب است اما برای روسیه حتی قابل قبول هم نیست، زیرا این توافقنامه بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل که بر استفاده از نیروی نظامی دلالت دارد، تصویب می شود.

روسیه طی دو سال اخیر با حمایت چین، سه پیش نویس قطعنامه سازمان ملل در محکومیت دولت اسد را وتو کرده است. بیانیه های قبلی واشنگتن، لندن و پاریس در مورد اینکه قطعنامه آتی براساس فصل هفتم منشور سازمان ملل باشد، طی روزهای قبل از نشست گروه بیست در سن پترزبورگ با حملات دیپلماتیک روسیه مواجه شد. و پوتین در نمونه ای قابل توجه از «قدرت نرم» روسیه، مقاله ای برای شماره پنج شنبه نیویورک تایمز نوشت.

دیپلماسی مبهم غرب –بی نتیجه ماندن رای به اقدام نظامی که توسط اوباما اعلام شده بود و شکست وی در متعهد ماندن به خط قرمز خودساخته اش- ضعف نگران کننده فعلی در مواجهه با درگیری های سوریه را تشدید کرده است. علاوه بر این، انگلیس و فرانسه از روند دیپلماتیکی که منتج به ژنو شد، دور نگه داشته شدند، جایگاه روسیه تقویت شد و همین امر غرب را به طور کلی تضعیف کرد. پیش نویس طرح فرانسه به شورای امنیت که درگیری های سوریه را به دیوان بین المللی کیفری ارجاع داده و در صورت عدم همکاری سوریه با بازرسان خواستار اقدامات بیشتر علیه این کشور می شد، تحت تاثیر دیپلماسی ژنو که با نظارت روسیه مانع هرگونه اقدامی از این دست می شود، قرار گرفت.

حتی اگر قطعنامه ای موفق در زمینه انبار تسلیحات شیمیایی سوریه نهایی شود، باز هم دیگر پیامدهای استراتژیک برای خاورمیانه وجود خواهد داشت. سیاست آمریکا از سوی متحدان کلیدی مانند عربستان و امارات با بیم و هراس بررسی شده است. اما بزرگترین نگرانی به اسرائیل مربوط می شود. دنی آیالون، معاون سابق وزیر خارجه و سفیر آمریکا روز چهارشنبه گفت که «قدرت بازدارندگی آمریکا لطمه دیده و در نتیجه قدرت بازدارندگی اسرائیل لطمه دیده است». این امر می تواند پیامدهای مهمی برای محاسبات استراتژیک اسرائیل در مورد ظرفیت هسته ای ایران داشته باشد. در حال حاضر اسرائیل در مورد تصویب حمله به تاسیسات هسته ای ایران به شدت دچار تردید شده است. در این صورت اگر مذاکرات میان ایران و گروه 1+5 پیشرفت جدی نداشته باشد، امکان یک حمله اسرائیلی افزایش می یابد.

در حاشیه نشست ژنو جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه با اخضر ابراهیمی، نماینده سازمان ملل دیدار کردند. با این حال مسیر طولانی تا دستیابی به یک استراتژی دیپلماتیک که به خونریزی های سوریه پایان دهد، پیش رو است. برای دستیابی به این استراتژی هر دو طرف باید در مباحثات شرکت کنند. مسئله سخت تر دعوت از ایران، متحد اصلی سوریه برای شرکت در مذاکرات است. این اقدام برای واشنگتن سخت خواهد بود اما می تواند یادآور کنفرانس ژنو در سال 1954 باشد که آمریکا مجبور شد با دشمن بزرگ خود، چین برسر یک میز بنشیند. بدون برگزاری آن کنفرانس و حضور چین، دستیابی به توافق صلحی که به حضور فرانسه در ویتنام پایان داد، غیرممکن بود.