لحن گزارش آمانو تغییر کرده است

دیپلماسی ایرانی: روز چهارشنبه یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش فصلی جدید خود را در اختیار اعضای شورای حکام آژانس گذاشت. این گزارش اولین گزارش مدیرکل آژانس در دوران ریاست جمهوری روحانی است. بسیاری چشم به این گزارش دوخته اند که ببینند آیا تغییر فضای سیاسی در ایران تاثیری بر لحن گزارش آژانس گذاشته است یا خیر. این سوالی است که با حسن بهشتی پور، تحلیل گر مسائل هسته ای در میان گذاشته ایم که در زیر می خوانید:

گزارش جدید یوکیا آمانو منتشر شده است. ارزیابی شما از این گزارش چیست؟

به نظر من گزارش جدید آقای آمانو  در مقایسه با گزارشهای پیشین به خصوص گزارش قبلی ایشان لحن ملایم تری دارد. به نظر می رسد که آقای آمانو تا حدی ملاحظات حقوقی را بیش از گذشته در نظر گرفته و از ورود به پیش داوری خودداری کرده است. بنابراین به طور کلی من این گزارش را مثبت تر از گزارش های قبلی می دانم.

مهم ترین نکات مطرح شده در این گزارش چیست؟   

در این گزارش دو نکته مطرح شده که آژانس از ایران سوالاتی دارد و درخواست پاسخ از ایران کرده است. یکی از این مسائل به تعویق افتادن راه اندازی رآکتور آب سنگین اراک است. بر اساس اطلاعاتی که قبلاً ایران ارائه کرده بود، قرار بود در سه ماهه اول2014 سوخت واقعی وارد رآکتور اراک شود، اما چنانچه آقای صالحی هم در مصاحبه خود اشاره کردند چون زمان اعلام شده قبلی با عجله و بدون در نظر گرفتن تمامی جوانب کار بود؛ بر اساس بررسی های مجدد مشخص شد که باید این زمان به تأخیر بیفتد لذا با بررسی های انجام شده از سوی کارشناسان این کار به تعویق افتاد و هیچ گونه مشکل فنی وجود ندارد.

مسئله دیگری که در گزارش آمده است نصب هزار سانتریفیوژ جدید و افزایش توان غنی سازی اورانیوم است که این مسئله نیز بر اساس اطلاعاتی است که ایران در اختیار آژانس قرار داده است. در مقابل این نکته باید به این مسئله توجه داشت که ایران به تبدیل اورانیوم 20 درصد خود به صفحه سوخت ادامه داده است. این مسئله نکته مثبتی است که در گزارش آقای آمانو هم آمده است و می تواند به در مقابل نصب سانتریفیوژهای جدید مورد توجه قرار گیرد. ایران اورانیوم های 20 درصد خود را به صفحات سوخت تبدیل می کند و لذا دیگر امکان استفاده از آن در ساخت تسلیحات هسته ای وجود ندارد لذا ایران با این اقدام خود در راستای رفع نگرانی در مورد ساخت تسلیحات هسته ای گام بر می دارد.

مهم ترین مسئله ای که بر طبق گزارش آمانو مورد توجه آژانس است چیست؟

به طور مشخص مهم ترین مسئله در حال حاضر بحث پارچین است که آژانس همچنان اصرار دارد که بازرسان آژانس از این مرکز بازرسی کنند. ایران هم متقابلا معتقد است که یک بار به بازرسان اجازه بازرسی داده و صدور مجدد مجوز بازرسی برای این مرکز بی معنی است. باید توجه داشت که پارچین یک سایت هسته ای نیست که مشمول مقررات آژانس شود و بازرسان آژانس بتوانند به طور دوره ای از آن بازدید کنند یا به نصب دوربین اقدام کنند. پارچین یک مرکز نظامی است. با این حال ایران در حال حاضر هم حاضر است که اجازه دهد بازرسان آژانس از این مرکز بازرسی کنند به شرط این که این کار یک بار برای همیشه باشد. به نظر می رسد که رسانه های غربی با تمرکز بر بحث پارچین و عدم صدور مجوز بازرسی از آن از سوی ایران تلاش می کنند علیه برنامه های هسته ای ایران فضاسازی کنند و مدعی هستند که ایران با آسفالت و دیگر اقدامات دست به پنهان کاری کرده است. در حالی که این مسائل نوعی ساده سازی است و شواهد فعالیت های هسته ای با این مسائل از بین نمی رود. با این حال آقای صالحی این موضوع را در دستور کار مذاکرات ایران و آژانس دانستند که به طور جداگانه به آن  پرداخته خواهد شد و دیدگاه های دو طرف در مذاکرات بیان می شود.

مذاکرات ایران و آژانس قرار است به چه ترتیبی تداوم یابد؟

گزارش آژانس به توافق ایران و آژانس برای برگزاری دور دیگری از مذاکرات فنی و حقوقی اشاره کرده است و در ادامه گفت وگوهای قبلی میان ایران و آژانس، قرار شده است کارشناسان آژانس و سازمان انرژی اتمی، 5 مهرماه در وین با یکدیگر دیدار کنند.

تا چه اندازه می توان به این مذاکرات امیدوار بود؟

من امیدوارم که مذاکرات ایران و آژانس به نحو دیگری دنبال شود و شاهد دستاوردهایی در این زمینه باشیم. نباید از تحولات اخیر در ایران غافل شد. به هر حال ایران به طور کلی تیم مذاکره کننده خود را تغییر داده است و رویکرد مثبتی بر کل هیئت ایرانی حاکم است. به هر حال رئیس جمهور فرد معتدل تری انتخاب شده است و آقای ظریف و آقای صالحی هم به عنوان وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی آغاز به کار کرده اند. حتی نماینده ایران در آژآنس هم تغییر کرده. تیم مذاکره کننده ایران هم تغییر می کند. بنابراین می تواند امیدوار بود که با تغییر فضای موجود و تغییر افراد مذاکره کننده نتایج مثبت تری از مذاکرات آینده ایران و آژانس شاهد باشیم. البته امیدوارم که حمله آمریکا به سوریه این فضای موجود را از بین نبرد.

آیا امکان دارد که اقدام نظامی آمریکا علیه سوریه بر روابط ایران و آژانس هم تاثیر بگذارد؟

به هر حال همه این مسائل به هم مربوط است. سیاست های هسته ای ایران با سیاست های داخلی، منطقه ای و بین المللی آن با هم مرتبط است. وقتی فضای جنگی بر منطقه حاکم شود فضای تفاهم و تعامل موجود هم خود به خود تحت تاثیر قرار می گیرد. هرچند با مخالفت بریتانیا این حمله چند روزی به تاخیر افتاده است ولی به نظر می رسد که از لحن مقامات آمریکایی اینگونه بر می آید که آنها اراده ای به انجام این کار دارند و این اقدام می تواند نتایج غیرقابل پیش بینی در همه حوزه ها به دنبال داشته باشد.

تهیه کننده : تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه: یکشنبه 10 شهریور 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 14 شهریور 1392