ایران با دست پر سر میز مذاکره می رود

دیپلماسی ایرانی: شهر ژنو روزهای سه شنبه و چهارشنبه ۲۳ و ۲۴ مهر ماه (۱۵ و ۱۶ اکتبر) میزبان مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ است. مذاکراتی که این بار به جای سعید جلیلی با ریاست محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی بر تیم مذاکرات ایران صورت می گیرد. عراقچی، روانچی، بعیدی نژاد، محمدنیا و امیری همراهان ظریف در این مذاکرات هستند. در حالی که غرب معتقد است ایران باید به پیشنهاد قبلی غرب در آلماتی پاسخ دهد ایران معتقد است که آن پیشنهاد به تاریخ پیوسته است و شنیده می شود که ایران طرحی جدید برای ارائه آماده کرده است. در مورد مذاکرات پیش رو و بیم و امیدهای این مذاکرات با حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل بین المللی گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

ایران با چه رویکردی وارد مذاکرات پیش رو می شود؟

آنچه از صحبت های مقامات ایرانی می توان فهمید این است که همانطور که آقای دکتر ظریف تاکید کرده اند اولا این مذاکرات باید زمان بند باشد و الی الابد نمی تواند ادامه یابد. مسئله دیگری که از سوی ایران مطرح می شود این است که ایران آمادگی ندارد که در مورد اصل غنی سازی اورانیوم در خاک مذاکره کند. آنچه ممکن است در نظر ایران باشد که در ژنو صورت بگیرد این است که غرب غنی سازی اوراینوم را به رسمیت بشناسد و ایران هم نظارت های بیشتری را از سوی جامعه جهانی در چارچوب مقررات NPT بپذیرد. به هر حال تحولی که در ایران رخ داده و ریاست جمهوری آقای روحانی فضای جدیدی شکل داده و تیم مذاکره کننده ایران هم از توانایی و هم از اختیار لازم برای شکل دهی به یک توافق برخوردارند.

در چه صورت امکان پیشرفت در مذاکرات وجود دارد؟

آنچه در مذاکرات آینده مد نظر است این است که نقطه مشترک دو طرف دست یافته شود. شاید نتیجه ای که باید حاصل شود این است که از یک سو ترتیبی اتخاذ شود که غرب اطمینان یابد که ایران نمی خواهد به سلاح های هسته ای دست یابد و برنامه های هسته ای ایران بعد نظامی ندارد و از سوی دیگر غرب غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت بشناسد. اگر چنین توافقی صورت گیرد می توانیم به این سمت حرکت کنیم که تحریم هایی که علیه ایران اعمال شده به صورت مرحله ای برداشته شود.

این مسئله در بسته قبلی که از سوی غرب به ایران پیشنهاد شد مطرح بوده است در حالی که  آقای دکتر ظریف مدتی پیش گفتند که بسته قبلی به تاریخ پیوسته است. این که ایران می خواهد پیشنهاد جدیدی بدهد چه مسئله ای را ممکن است در نظر داشته باشد؟

منظور آقای ظریف را من نمی دانم اما بر اساس آنچه که از قول مقامات در مورد بسته قبلی در رسانه ها منتشر شد و درکی که ما از بسته پیشنهادی غرب در آلماتی 2 داریم این بسته چیزی نبود که ایران کلیات آن را رد کند. چرا که در بسته قبلی از ایران خواسته شده بود که غنی سازی اورانیوم در حد 20 درصد را تعلیق کند. هرچند قبلا تعیطی فوردو هم مطرح بود ولی بعدا تعلیق فوردو برای یک دوره زمانی 6 ماهه مطرح شد. یکی از مسائل دیگری که در بسته قبلی مطرح بود این بود که ایران اورانیوم های غنی شده خود را در صفحه های سوخت قرار دهد. به نظر می رسد که چنین بحث هایی هنوز قابل مذاکره است.

شرایط مذاکرات پیش رو را چگونه می بینید؟

در ده سال گذشته که من از طریق رسانه ها پیگیر مسائل هسته ای ایران بوده ام الان ما در بهترین شرایط برای به نتیجه رساندن این مذاکرات هستیم. البته باید مراقب باشیم که اسیر جریان سازی های رسانه ای نشویم. چرا که صهیونیست ها تلاش زیادی می کنند که فضای رسانه ای ایجاد کنند که بر روند مذاکرات تاثیر منفی بگذارد. ولی آنچه که من از فضای سیاسی و بین المللی کنونی درک می کنم این است که هر دو طرف اراده حل مسئله را دارند و برای دستیابی به یک توافق حاضرند تلاش بکنند. ما باید با استفاده از خرد جمعی و در نظر گرفتن منافع ملی بر سر طرحی به توافق برسیم که اصل برد - برد را در مذاکرات نظر بگیرد. به نظر من هیچ گاه چنین فضایی در ده سال گذشته وجود نداشته است و این شرایط بهترین شرایط برای به توافق رسیدن دو طرف است.

مقامات غربی تاکید کرده اند که پیشنهاد جدیدی برای ایران ندارند و ایران باید به پیشنهاد گذشته غرب پاسخ دهد. آیا این به این معنی است که رویکرد غرب در قبال ایران تغییر نکرده است؟

من برداشتم از این که غرب پیشنهاد جدیدی ارائه نمی کند این نیست که غرب رویکرد جدیدی در قبال ایران و پرونده هسته ای ایران اتخاذ نخواهد کرد. بلکه این احتمال وجود دارد که پیشنهاد قبلی با رویکرد و در فضای جدیدی مطرح شود. غرب به این نتیجه رسیده است که راه گذشته را نمی تواند ادامه دهد لذا به نظر من آنها هم به دنبال تجدید نظر در رویکردشان در قبال ایران هستند.

چه مسائلی می تواند در این روند مخرب باشد؟

ببینید یکی از مسائل مخرب در این روند عدم شفافیت می تواند باشد. مثلا وقتی خانم وندی شرمن می گوید که هنوز هیچ مقام آمریکایی نگفته است که غنی سازی اورانیوم را به رسمیت می شناسد، این یعنی مذاکرات پیش از شروع با شکست مواجه شده است. چرا که از نظر ایران اصل داستان غنی سازی اورانیوم است. طرح این سخن از سوی کسی که قرار است در ژنو طرف مذاکره ایران باشد بسیار میتواند منفی و مخرب باشد. این سخنان با حرفی که اوباما زد که آمریکا با انرژی هسته ای مخالفتی ندارد و طوری مسئله را مطرح کرد که غرب به دنبال این است که غنی سازی اورانیوم در حد 20 درصد در ایران متوقف شود و نه این که کل غنی سازی متوقف شود. چرا که همانطور که ایران بارها مطرح کرده است توقف کلی غنی سازی از سوی ایران، اساسا قابل مذاکره نیست. بنابراین باید این لحن و بیان ها را به حساب بازی های رسانه ای گذاشت و اسیر آنها نشد.  به هر حال آنچه آینده مسئله را روشن می کند و می تواند ارزیابی دقیقی از مسئله بدهد مذاکرات ایران و گروه 1+5 در 24 مهر در ژنو است. در آنجا و بر اساس مسائلی که طرحی می شود می توان دریافت که آیا آمریکاییها به این نقطه رسیده اند که غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت بشناسند یا خیر. اگر غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت بشناسند گره بزرگی از مشکل هسته ای ایران حل می شود و روند به این سمت می رود که ایران اطمینان های خاصی بدهد و نظارت های بیشتری را بپذیرد که ثابت کند که قصد ساخت بمب هسته ای ندارد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16