آغاز جنگ سرد امریکا و روسیه در سوریه

دیپلماسی ایرانی: منابع دیپلماتیک در بیروت انتظار دارند که خاورمیانه ظرف هفته ها و ماه های آینده به طور ملموسی شاهد افزایش تنش های بین المللی باشد که تاثیرات سلبی بر روی بسیاری از کشورها خواهد گذاشت. اما دلیل این افزایش تنش ها، به گفته این منابع، فروپاشی موازنه های استراتژیک فعلی و بازسازی مجدد آنها است که کاخ سفید به ریاست باراک اوباما از سال 2009 با هدف ایجاد شراکتی استراتژیک با روسیه و بازسازی این روابط (reset) دنبال می کند.

به گزارش خبرگزاری سوئیس اینفو، این صحیح است که این استراتژی شکاف های تازه ای را ایجاد کرده و باعث شده تا مثلا مسکو به جمع تحریم های غرب علیه ایران بپیوندد و در جنگ با تروریسم در افغانستان، خاورمیانه و آسیای دور مشارکت کند، در مقابل روسیه نیز به اقتصاد جهانی بپیوندد و پایش را به طور جزئی هم شده از کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی بیرون بکشد. اما در دو سال اخیر شاهد رکودی در این همکاری دو جانبه بوده ایم، به ویژه بعد از آن که روشن شد که اختلاف های بسیاری میان دو طرف حول مسائل مختلف منطقه مثل سوریه و انقلاب های بهار عربی، سپر دفاع موشکی در اروپا و تحولات در گرجستان و اوکراین وجود دارد.

در این میان مهمترین عامل در کاهش روابط میان دو کشور تمایل شدید رئیس جمهور اوباما برای معامله پایاپای و منطقه ای با باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا است، که باعث شد دست به کارهایی بزند که زنگ هشدار را بیش از پیش در واشنگتن به صدا در آورد: نزدیکی به چین و دعوت از آن برای ایستادن در یک صف علیه استراتژی اوباما که آن را "اداره ای به سوی آسیا" (Pivot) نام نهادند از جمله این تحولات است.

بعد از آن چالشی پیش آمد که اوباما را به سمت انفجار اختلاف های علنی با پوتین و اعلام مرگ بالینی استراتژی "بازسازی" روابط کشاند. چالشی که پس از اعلام موافقت مسکو به دادن پناهندگی به مزدور سابق سازمان جاسوسی امریکا، اسنودن به وجود آمد. در آن موقع اوباما اظهاراتی را بر زبان راند که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 تا کنون بی سابقه بود، وی گفت که رئیس جمهوری روسیه "همچنان با ذهنیت جنگ سرد کار می کند." این اظهار نظر حرفی بسیار خطرناک است چرا که به این معنا است که واشنگتن خود را در منگنه ای گرفتار می بیند که به تعبیری نوعی از جنگ سرد است که روسیه پوتین علیه امریکای اوباما به راه انداخته است.

قطعا امور هنوز از کنترل خارج نشده است، اوباما، علی رغم این که شرکت در نشست دو جانبه اش با پوتین را لغو کرد اما همچنان آمادگی دارد که در نشست گروه بیست در روسیه شرکت کند. و وزرای دفاع و امور خارجه امریکا نیز همچنان به مذاکرات خود با همتایانشان در مسکو برای روسیدن به توافقی جدید برای کاهش سلاح های هسته ای و توافقی حول ایران و سوریه ادامه می دهند.

اما با این حال، منابع دیپلماتیک می گویند که روابط امریکا – روسیه عملا وارد مرحله جدیدی شده که روحیه رقابت در آن پررنگ است. فشار برای همکاری، تسویه حساب ها و ایجاد هم پیمانی های جدید این روحیه را تقویت می کند. شاید امور میان آنها به یک جنگ سرد کامل نرسد، به دلیل این که درگیری ایدئولوژیکی میان آنها وجود ندارد، اما از سوی دیگر مسکو تلاش می کند تا بیش از پیش اقتصاد سرمایه داری را تحت تاثیر خواسته های خود قرار دهد. برای همین منابع آگاه بعید نمی دانند که نوعی جنگ سرد از مدل جنگ سرد گذشته، یا چیزی شبیه به آن میان مسکو با واشنگتن به وجود آید، به ویژه که مسکو تلاش می کند که روابط خود را به پکن نزدیک کند تا به این وسیله بتواند فشارهای بیشتری را به دو طرف برای بهبود جایگاهشان در مذاکره برای نظام بین المللی ای که در حال شکل گیری است، وارد کنند.

فشارهایی از این دست را می توان بیش از همه در سوریه مشاهده کرد که واشنگتن تلاش می کند مسکو را در برابر انتخاب وضعیتی سفید برای انتقال مسالمت آمیز قدرت در این کشور قرار دهد. اما برخی منابع انتظار دارند که امریکا بیش از پیش خود را درگیر سوریه کند و با اتخاذ تصمیم ارسال سلاح به مسلحان سوری و آغاز موج جدیدی از حملات دیپلماتیک در شورای امنیت و دیگر محافل بین المللی جنگی دیپلماتیک علیه روسیه بر سر سوریه به وجود آورد.

این رویکرد در صورتی که رخ بدهد (که احتمالا رخ می دهد) باعث می شود تا روسیه با نزدیکی بیشتر به ایران و ترغیب آن به رد هر گونه کوتاه آمدن نوعی ای در مذاکرات آینده با غرب به نوعی به سیاست های امریکا واکنش نشان دهد. کما این که ممکن است روسیه را به جهتی سوق دهد که عراق را با بستن قراردادهای تسلیحاتی ارزان قیمت نسبت به سلاح های امریکایی و ایجاد همکاری های امنیتی و اقتصادی با آن به سمت محور خود جذب کند.

مسکو همچنین تلاش خواهد کرد تا مقام های جدید مصر را که به دلیل نقش امریکا در بحران سیاسی داخلی آن تا اندازه ای از واشنگتن دور شده اند، به سمت خود بکشاند اگر چه خوب می داند که چندان در این زمینه نمی تواند مزاحمتی برای واشنگتن ایجاد کند چرا که ارتش مصر هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ تسلیحاتی بیش از اندازه به امریکا وابسته است.

به بیان روشن تر: آینده منطقه به سمت جنگ سردی میان روسیه و امریکا در حرکت است که در آن از همه انواع سلاح های اقتصادی، دیپلماسی و امنیتی استفاده خواهد شد. بی شک بزرگترین بازنده این جنگ ملت های منطقه هستند چرا که هیزم های آتش این جنگ بزرگ را تشکیل می دهند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11