مرسی چماقی بر سر اوباما

دیپلماسی ایرانی: هنگامی که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا با مشاوران عالی اش در شورای امنیت ملی امریکا این هفته جلسه برگزار کرد تا موضعی در برابر تسلط ارتش بر قدرت در مصر اتخاذ کند، انتخاب های سختی پیش رو داشت. در توان او تنها این بود که بگوید کودتایی علیه محمد مرسی، رئیس جمهوری مخلوع مصر انجام شده و کمک های مالی را به مصر متوقف می کنیم. نه اعلام کرد که «با اراده ملت هم صداست» و نه اعلام کرد که با حکومتی که اخوان المسلمین بر آن تسلط دارد، همراه است. راه حلی میانه انتخاب کرد، خواستار بازگشت فوری به حکومت مدنی شد و دستور به بازنگری در کمک های مالی امریکا به مصر داد تا نشان دهد که به نگرانی های مشاورانش که می گفتند اگر امریکا در کنار هر جریانی علیه جریان دیگر بایستد، خشونت را تحریک می کند، به نوعی پاسخ داده باشد. او نیاز به اتخاذ روشی نرم در دیپلماسی داشت. این راهی است که همواره اوباما در قبال "بهار عربی" اتخاذ کرده است، با هشدار تعامل می کند بدون این که تهدیدی را تلویحا اعلام کند.

هنگامی که اوباما دیپلماسی صلح را برای توقف جنگ در عراق دنبال کرد، به این فکر می کرد که باید حتما نیروهای امریکایی را از عراق خارج کند، برای همین گفت برای سربازان امریکایی که از جنگ عراق خارج می شوند، جایگزینی نمی فرستد. اگر چه انتقادهای تندی از او شد که نسبت به منازعات پیچیده موجود در منطقه بی توجه است، به هنگام وقوع حادثه ای در منطقه دیرتر از زمان لازم موضع می گیرد، و این که واشنگتن نفوذ سنتی اش را در منطقه از دست داده است. از سویی وقتی که واشنگتن سقوط حکومتی منتخب که از راه دموکراتیک به قدرت رسیده است را محکوم نمی کند، در حقیقت مسئولان امریکایی می خواهند یادآور شوند که به حقوق بشر و اصلاحات دموکراتیک در جهان بیشتر اهمیت می دهند. 

کاخ سفید چند روز پیش در بیانیه خود اعلام کرد که مشاوران و معاونان اوباما در امنیت ملی به مسئولان مصری فشار می آورند تا تحرکات سریعی را به سمت تشکیل حکومت دموکراتیک پس از عزل مرسی توسط ارتش آغاز کنند. در ادامه این بیانیه آمده است، اعضای تیم امنیت ملی رئیس جمهوری امریکا در تماس دائم با مسئولان مصری و متحدان منطقه ای هستند و بر اهمیت انتقال سریع مسئولیت های کامل حکومت به یک حکومت مدنی منتخب دموکراتیک در سریع ترین زمان ممکن تاکید می کنند.

در مناطق مختلفی از خاورمیانه، ایالات متحده امریکا، با محافظه کاری، تلاش کرده است که ائتلاف های بین المللی را پیش ببرد، همان ائتلاف هایی که باعث سرنگونی معمر قذافی، رهبر سابق لیبی از حکومت شد، اگر چه اوباما در قبال بحران سوریه راهی دیگر را پیش گرفته است.

اوباما فرانسه، بریتانیا، ترکیه و کشورهای عربی هم پیمان با ایالات متحده را به حال خود رها کرده است تا آنها خود زمام امور را به دست بگیرند، کما این که در ماه گذشته با ارسال سلاح به مخالفان سوری موافقت کرد.

حرف های بسیاری میان مسئولان کاخ سفید بر سر حد و اندازه قدرت ایالات متحده درباره تاثیرگذاری اش بر انقلاب های عربی که شمال آفریقا، سوریه و یمن را درنوردید، زده می شود که بی شک بازگوکننده مواضع رئیس جمهور است.

سقوط مرسی ممکن است فرصت دیگری به اوباما بدهد، فرصتی که در سال 2011 با قطع حمایت از مبارک که نتوانست در برابر درگیری های جاری در خیابان ها کاری از پیش ببرد و مجبور به کناره گیری شد، از بین رفت. اگر چه واشنگتن اصرار دارد که احزاب مصری خود مسئولیت دموکراسی را بر عهده بگیرند.

مثلا ممکن است برای اوباما کمک های غیر نظامی ای که در حال حاضر 250 میلیون دلار از 1.5 میلیارد دلار کل کمک های سالانه امریکا به مصر است را افزایش دهد، و گروهی را به نمایندگی از امریکا برای کمک به مصری ها برای عبور از مرحله انتقالی به مرحله مدنی بفرستد. اما سوالی که در این جا مطرح می شود این است که مصری ها تا کجا می توانند در کنار امریکایی ها بایستند؟

در این باره جان آلترمن، مدیر برنامه های خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی می گوید که در حال حاضر برای ایالات متحده سخت است که به زور در مصر دخالت کند برای این که عموم مصری ها احساس می کنند که مخاطرات بی نهایت بزرگی در کشورشان وجود دارد و برای همین گوش دادن به توصیه های خارجی برای دوری از طوفان های جاری در عرصه سیاسی مصر بسیار سخت خواهد بود.

مسئولان امریکایی می دانستند که مصر با مشکلات بسیاری مواجه خواهد شد که آنها را مجبور به رویارویی با تظاهرات و ناآرامی های مجدد خواهد کرد. اتفاقی که بر سر مرسی افتاد. واشنگتن در پی اعتراض هایی که علیه مرسی درگرفت امید خود را به مصر از دست داد برای این که به روشنی می دید رئیس جمهوری مصر ناتوان از اتخاذ تصمیم های سیاسی و اقتصادی شجاعانه است، حتی در اتخاذ تصمیم های لازم برای دریافت کمک از صندوق بین المللی پول نیز ناتوان بود.

مسئولان امریکایی حاضر بودند اگر اعضای اخوان المسلمین از آنها دعوت می کردند، با آنها تشکیل جلسه دهند و درباره آینده پیش روی حکومت مصر با آنها به مذاکره بنشینند و برای مرسی افراد کمکی بگمارند تا سقوط نکند. اما وقتی که مردم به خیابان ها می آیند و ارتش دخالت می کند، دیگر همه چیز پایان یافته است. شاید اتفاقاتی که اخیرا افتاد و باعث سرنگونی مرسی شد، باعث شد تا اوباما احساس اهانت از جانب مردم مصر کند، شاید به همین دلیل است که آن پاترسون، سفیر امریکا در مصر اخیرا گفت: «لزوما اعتراض های خیابانی وسیله ای برای تغییر نیست.»

در مصر بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان اظهارات سفیر امریکا را تاییدی از جانب او برای مرسی قلمداد کردند، مساله ای که باعث شد در خیابان های قاهره و در طول تظاهرات، مردم علیه امریکا شعار داده و آن را متهم به دخالت در امور داخلی کشورشان کنند.

آرون دیوید میلر، کارشناس امور خاورمیانه در این باره می گوید: «واشنگتن به جای انجام برخوردهای عجولانه و برخورد با رفتارهای ساختارشکنانه اخوان المسلمین در پیشبرد روند دموکراسی بهتر بود پیامی به شدت مخفی را برای آنها می فرستاند. پیامی که مفادش حمایت بی چون و چرا و تمام عیار از مرسی ای باشد که اکنون دیگر مصداقیت خود را از دست داده است.»

مسئولان امریکایی می گویند که اظهارات پاترسون به سود یک جریان سیاسی خاص نبوده است. اما به هر حال نمی توان این حقیقت را کتمان کرد که مسائل پیچیده مصر سختی های بسیاری را در داخل برای اوباما ایجاد کرده است. اکنون شمار بسیاری از نمایندگان جمهوریخواه و دموکرات وی را آماج انتقادها قرار می دهند و به جای مرسی وی را عامل شکست در پیشبرد دموکراسی در مصر می دانند.

منبع: السفیر به نقل از رویترز