تشدید ایران هراسی ،تقویت طرح دو دولت،تضعیف حماس

دیپلماسی ایرانی: جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده برای چهارمین بار از زمان به دست گرفتن این مسند در دولت دوم باراک اوباما به خاورمیانه آمده است. این بارمقصدهای وی عمان، رام الله و بیت المقدس اعلام شده است.

اهداف سفر به عمان

عمان نخستین توقف جان کری در سفر یک هفته ای او به منطقه است. در سفر به عمان، او فروش سامانه های دفاع هوایی 2 میلیارد به این کشور را عملی کرد. فروش سامانه دفاع موشکی به عمان ادامه فروش چنین سامانه هایی به عربستان و امارات عربی متحده در سال 2012 محسوب می شود. در فضای موجود جلوه هایی از همکاری راهبردی آمریکا با کشورهای منطقه ای برای کاهش توان تاثیر گذار ایران در منطقه به چشم می خورد. بنابراین باید فروش تجهیزات ضد موشکی  در چارچوب سامانه هوایی که آمریکا در کشورهای منطقه پیگیری کرده را به عنوان بخشی از تعهد آمریکا برای ایجاد فضای سترون امنیتی دانست. آمریکاییها براساس فروش این سامانه ها پیام هایی را به کشورهای منطقه منتقل می کنند. اولین پیام آنها حامل این پیش بینی است  که ایران در صورت درگیری منطقه ای،  به سمت اقدام های نظامی علیه متحدان امریکا در میان کشورهای عربی حرکت خواهد کرد.  این موضوع نشان می دهد که آمریکاییها توانسته اند مقامات عمانی را متقاعد کنند که ایجاد سامانه دفاع ضد موشکی پاتریوت می تواند ضریب امنیتی تمامی کشورها را خارج از فضای بحران و جدال امنیتی در منطقه خلیج فارس تامین کند. بنابراین فروش این سامانه به عمان را باید ادامه سیاست های راهبردی آمریکا در برخورد با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس دانست.

جان کری و صلح خاورمیانه

 رویکرد جان کری در ارتباط با خاورمیانه را باید ادامه سیاست های تحرک تکاملی هیلاری کلینتون دانست. اگر هیلاری کلینتون بیشترین سفرهای منطقه ای خود در چهارسال وزارت خارجه را  به خاورمیانه  اختصاص داد چنین وضعیتی را می توان در ارتباط با فعالیت های اداری و اجرایی جان کری مورد ملاحظه قرار داد. جان کری  محور اصلی تفکر خود را ایجاد صلح تعادل و ثبات امنیتی در خاورمیانه قرار داده است. یکی از اهداف سفر یک هفته ای جان کری به منطقه گفتگو در مورد مذاکرات صلح بین اسرائیل و فلسطینیان است. وی در این سفر به بیت المقدس و رام الله  رفت. شاید موضوع فلسطنین اصلی ترین دغدغه ذهنی اوباما باشد. اوباما تلاش می کند که در دوران باقی مانده ریاست جمهوری خود مسئله مربوط به وضعیت دو دولت را تثبیت کند؛ به این دلیل است که جان کری علی رغم این که موضوعات دیگری در خاورمیانه از جمله سوریه را پیش روی منافع و امنیت ملی و منطقه ای امریکا دارد اما تلاش می کند که بسیباری از فرایند ها را در قالب تثبیت وضعیت دو دولت در منطقه پیگیری کند.

 اگر موضوع تثبیت دولت فلسطینی حاصل شود در آن شرایط نشانه هایی از تغییر در رویکرد امنیتی و همچنین جهت گیری راهبردی گروههای فلسطینی از جمله حماس به وجود می آید. شاید جان کری تلاش داشته باشد تا موضوع دولت فلسطینی را در قالب جنبش مقاومت در منطقه آسیای جنوب غربی و شرق مدیترانه پیگیری کند. اگر جنبش حماس رویکرد معطوف به مقاومت را تحت الشعاع فضای دولت بروکراتیک فلسطینی قرار دهد در آن شرایط زمینه برای تنها ماندن مقاومت در منطقه شرق مدیترانه حاصل می شود.

 در فضای موجود حزب الله درگیر موضوعات منطقه ای شده است؛ وقتی حزب الله درگیر بحران سوریه شود در آن شرایط هویت لبنانی خود را به عنوان مرکزیت مقاومت تحت الشعاع نقش منطقه ای قرار می دهد. این موضوع در طولانی مدت وضعیت غیر قابل پیش بینی را در ارتباط با معادله قدرت به وجود می آورد. بنابراین سفر جان کری به منطقه را باید ادامه سفر جان برنان، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا دانست. جان برنان سفر خود را در تاریخ 18 می 2012 به انجام رساند. این سفر غیرقابل پیش بینی بود و به نوعی می توان توافق های  جان برنان را با ماموریت موجود جان کری در امتداد همدیگر دانست. فضای راهبردی خاورمیانه را باید بر اساس نشانه هایی از «ابهام امنیتی» مورد تحلیل قرار داد. در فضای ابهام امنیتی تحرک دیپلماتیک جان کری می تواند فضای راهبردی جدیدی را به وجود بیاورد که معطوف به ایجاد همبستگی متحدین محافظه کار آمریکا در منطقه با سیاست های امنیتی و راهبردی ایالات متحده باشد.

مصوبه کنگره آمریکا برای اعطای سلاح های تاکتیکی به گروههای میانه روی سوریه را باید یکی از اقدامات کنگره برای اعمال فشارهای سیاسی بیشتر به دولت اوباما و وادار سازی دولت اوباما برای تصاعد مشارکت امنیتی در فضای منطقه ای دانست. چنین روندی زمینه های لازم برای ایجاد تحرک راهبردی را به وجود می آورد. فضای امنیت منطقه ای خاورمیانه به گونه ای است که باید نشانه هایی از تحرک دیپلماتیک و همچنین تلاش برای دستیابی به نقاط مشترک امنیتی بین فضای هژمونی گرایی بین المللی و محافظه کاری منطقه ای را مشاهده کرد. به این ترتیب سفر جان کری ادامه مسیری محسوب می شود که باید آن را در قالب دیپلماسی ایستگاهی وزرای امور خارجه برای رسیدن به توافق تاکتیکی در ارتباط با بحران هایی دانست که از طریق کنترل چنین بحران هایی زمینه برای محدود سازی قدرت جبهه مقاومت و انحراف در سیاست های راهبردی جنبش حماس را اجتناب ناپذیر می سازد. /16

انتشار اولیه: جمعه 3 خرداد 1392/ باز انتشار: یکشنبه 5 خرداد 1392