تلاش برای حذف واسطه سوری میان ایران و حزب الله

دیپلماسی ایرانی: " آن چه اسرائیل با آن برخورد می کند، تلاش برای جلوگیری از رسیدن سلاح های پیشرفته به حزب الله است، و عملیات نظامی اسرائیل که در گذشته در سوریه انجام شد پیام بازدارنده ای را به ایران و دیگر دشمنان اسرائیل می رساند. اگر  سوریه فرو بپاشد، حزب الله به یک قدرت بزرگ تبدیل خواهد شد که تاثیری شگرف در منطقه خواهد داشت و ایران نیز تلاش خواهد کرد تا به آن کمک برساند." شائول موفاز وزیر جنگ اسبق اسرائیل و رئیس حزب کادیما.

"اکنون زمان آن رسیده است تا مخالفان حکومت بشار اسد را مسلح کنیم. این اقدامی است که آمریکا نیز موافق آن است و چند کشور اروپایی تاکنون آن را انجام داده اند. این بدان معناست که مخالفان اسد را به سلاح های مرگبار مجهز کنیم تا بتوانند بشار اسد را سرنگون کنند. باید حدود یک سال پیش که تنها 10 هزار تن در این ناآرامی ها کشته شده بودند و گروه های تندرو وارد نشده بودند، وارد عمل می شدیم. سرنگونی بدون شک بشار اسد هم برای اسرائیل خوب است و هم بد. این رویداد محور افراطی بین دمشق، حزب الله و حماس را از بین می برد در واقع سوریه مرکز سازماندهی حزب الله است." گابی اشکنازی، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونیستی.

اسرائیل باز هم دکمه قرمز را فشار داد. 24 ساعت از آخرین حمله هوایی رژیم صهیونیستی به پایگاه هایی نظامی در سوریه می گذرد و موج واکنش ها، تشویق ها و تقبیح ها از مصر تا واشنگتن آغاز شده است. هرچند بنیامین نتانیاهو تنها ساعاتی پس از ورود نظامی رژیم ش به بحران داخلی در سوریه بارسفر بسته و راهی پکن شد اما همانگونه که در نقل قول های بالا قید شد، مقام های فعلی و اسبق این رژیم سعی در توجیه حملات آن به سوریه دارند. ظاهر این پازل مشخص به نظر می رسد. اسرائیلی که تا چندماه پیش چندان بر تغییر آرایش سیاسی در سوریه تحت حاکمیت بشار اسد اصرار نداشت به یکباره بر شیپور جنگ می دمد. بهانه هم مشخص است : ممانعت از انتقال تسلیحات به حزب الله لبنان. برخی تحلیل گران اعتقاد دارند که اسرائیل نگران لبنان پس از بشار اسد و البته تقویت گره اتحاد میان حزب الله لبنان، حماس و ایران است. این تحلیل را می توان در تفسیرهای مقام های رژیم صهیونیستی از حملات هم به خوبی دید. پیام تلویحی این حملات برای ایران ، دلیل تغییر رویکرد نظامی اسرائیل در قبال بحران داخلی در سوریه ، تبعات بسط نظامی بحران سیاسی در سوریه به لبنان و احتمال آغاز جنگ در سوریه را با دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین المللی در میان گذاشتیم:

با گذشت 72 ساعت از نخستین حمله هوایی اسرائیل به سوریه ، غالب تحلیل های ارائه شده در خصوص ریشه یابی این حرکت تل آویو ، بر این محور استوار است که ایران و حزب الله لبنان مخاطب اصلی این حمله بوده اند. دلیل بسط و انتشار چنین تعبیری از حملات اسرائیل را در چه می دانید؟ به طور خاص پیام این حملات برای ایران و حزب الله لبنان چیست؟

شاید در مرحله بعد پیامی برای ایران و حزب الله بوده است اما به باور من پیش از ایران باید به موقعیت سوریه و حزب الله بیشتر توجه کرد به دلیل آنکه حزب الله اخیرا معبری کوهستانی را از جنوب لبنان به سمت سوریه به تصرف خود درآورد تا بتواند از این راه سلاح ها را به آسانی منتقل کند. اسرائیلی ها نیز از طریق تصاویر ماهواره ای امریکا و یا از طریق شبکه های جاسوسی خود پی به این مساله بردند. بنابراین به نظر می رسد این موضوع بوده است که سبب شده تا اسرائیل گوش به زنگ باشد که سلاح های شیمیایی از سوی بشاراسد برای حزب الله فرستاده نشود. در خصوص سه حمله ای که از سوی اسرائیل صورت گرفته نیز از سوی دفتر وزیرجنگ رژیم صهیونیستی اعلام شد که بازهم این عمل را تکرار خواهیم کرد و این حملات را در حقیقت حفاظت از خود می دانیم. وی تاکید کرد که به هیچ هشدار یا تهدیدی هم توجه نخواهیم کرد.

حال بحث جداگانه ای مطرح شده که این سلاح ها متعلق به ایران بوده است که در گذشته نیز به سوریه داده می شد و احتمالا از همین تنگه نیز به حزب الله منتقل می کردند. هم اکنون این معبر به طور مستقیم تحت کنترل اسرائیل بوده و کاملا مراقب است تا سلاحی از آن محل به حزب الله منتقل نشود.  

بنابراین هشدار به ایران هم اگر باشد در این مورد است که ایران حق ندارد سلاح در اختیار حزب الله قرار دهد. نگرانی تلاویونشین ها از این بوده است که در آینده ممکن است بشاراسد سقوط کند و اگر سقوط کند رابطه زمینی ایران با حزب الله قطع خواهد شد، بنابراین ایران  سعی می کند در این شرایط نهایت کمک خود را به حزب الله بکند.

شائول موفاز، وزیر جنگ اسبق اسرائیل در تاره ترین اظهارات خود تاکید کرده که هدف حمله کاهش از قدرت یابی بیشتر حزب الله لبنان در منطقه است. پیامدهای بسط بحران سوریه به لبنان از سوی رژیم صهیونیستی برای حزب الله چه خواهد بود؟

این روند برای حزب الله اهمیت حیاتی دارد بدین معنا که اگر این حکومت سقوط کند حزب الله  در تنگنایی قرار می گیرد و از جهت ارتباطات بیرونی اش بلوکه خواهد شد و حتی ممکن است در آینده نزدیک اگر حمله ای به حزب الله شود به دلیل آنکه رابطه زمینی با حزب الله قطع شده است دیگر شاید ایران نتواند به آنها کمک کند. اگر فرض کنیم این جنگ  یک ماه یا چهل روز ادامه پیدا کند ممکن است حزب الله توان نظامی خود را از دست بدهد، به دلیل آنکه در جنگ 33 روزه ایران دائما آنها را تغذیه می کرد اما در حال حاضر امکان این کمک ها میسر نیست. در نتیجه ایران تمامی تلاش خود را می کند که سوریه را نگه دارد به دلیل آنکه حزب الله برای ایران از سوریه اهمیت بیشتری دارد.  

از سال  1973تا  پیش از آغاز ناآرامی های سوریه ، دمشق حتی با وجود از دست دادن بلندی های جولان هم دردسر نظامی یا سیاسی مشخصی برای اسرائیل فراهم نکرده بود. در این فضا چرا اسرائیل باید جرقه جنگ را بزند؟

در زمان روی کار آمدن حافظ اسد در سال 1970 و سپس جنگ 1973 که اسرائیلی ها بلندی های جولان را تصرف کردند تا به امروز حتی یک گلوله هم به سمت اسرائیل  شلیک نشده است. بر همین اساس رژیم صهیونسیتی هم هیچ گاه سوریه را برای خود تهدیدی نمی داند و تا این اواخر نیز راضی نبود تا دولت سوریه سقوط کند، اما به این نتیجه رسیدند که سوریه واسطی میان ایران و حزب الله است و حزب الله نیز تن به هیچ نوع آشتی نخواهد داد، بنابراین چاره ای جز آن نیست که بشار اسد را بردارند و این حکومت سقوط کند و در نهایت حکومتی روی کار بیاید که قطعا ضدشیعه خواهد بود. به نظر می رسد اسرائیل خیلی نگران سوریه نبوده و هیچ گاه میان آنها برخوردی هم پیش نیامده است، اما در حال حاضر این حملات تنها برای برخورد با حزب الله است و درنهایت برای اسرائیل اهمیت حزب الله بیشتر از سوریه است.

قریب به سه ماه پیش بود که اسرائیلی ها حملاتی را علیه سوریه به شکل محدود آغاز و سپس متوقف کردند. در آن زمان هم دولت بشار اسد پاسخ نظامی به این تجاوز داد . دلیل سکوت نظامی اسد در قبال این تجاوزات را در چه می دانید؟ آیا این بار احتمال مقابله به مثل از سوی دولت سوریه و آغاز جنگ محتمل است؟

بشار اسد گرفتار مسائل حاد درونی است و قصد ندارد تا فضای جدید درگیری برای خود فراهم کند. از سوی دیگر بشاراسد می داند که اگر با قدرت خارجی درگیر شود سقوطش قطعی تر خواهد شد و ممکن است کشورهای منطقه ای وارد جنگ شوند و به سوی  گسترده شدن و جنگی منطقه ای سوق پیدا کند. بنابراین به نظر نمی رسد که بشاراسد قصد داشته باشد تا پاسخ نظامی به اسرائیل دهد که دراین شرایط هیچ بردی برای وی نخواهد داشت. اگر کشورهای دیگری همانند ایران به شکل مستقیم وارد جنگ با رژیم صهیونیستی شود امکان ناپذیر خواهد بود و بسیار کار اشتباهی است، چراکه فضای منطقه ای ضد ایران و سوریه است و هیچ کدام شانسی برای موفقیت نخواهند داشت.

در صورت آغاز فرضیه جنگ در سوریه آیا ایران ، حزب الله لبنان و در رده بعدی روسیه مقابل قدرت های غربی و عربی مخالف بشار وارد میدان خواهند شد؟

براساس چارچوب های عقلانی نباید این اتفاق بیفتد، به دلیل آنکه ایران منافع زیادی در سوریه ندارد، از سوی دیگر فاصله ایران با سوریه زیاد است و کار اشتباهی است که ایران خود را درگیر این جنگ کرده و یا عملا بستر چنین جنگی را فراهم کند. من تصور نمی کنم که ایران دست به چنین اقدامی بزند و اگر چنین مساله ای محتمل باشد بسیار عواقب بعدی خواهد داشت .  اگر چنین اتفاقی رخ دهد فضا را آماده تر می کند تا قدرت های دیگر نیز وارد جنگ شوند. بنابراین همان شکایتی که سوریه به شورای امنیت کرده است بیشتر به صلاح خواهد بود و هر کشور دیگری هم که مورد تجاوز اسرائیل قرار می گیرد همین کار را می کند و هرگز دست به گزینه نظامی نخواهد زد.

نقش امریکا در حمله اسرائیل به سوریه را تا چه اندازه پررنگ می دانید؟ برخی کارشناسان این حمله را به جنگ نیابتی اسرائیل با هدایت از پشت پرده امریکا تعبیر کرده اند. آیا با این امر موافق هستید ؟ در اینصورت چرا واشنگتن باید از حضور مستقیم نظامی در حمله به سوریه با وجود خبرسازی های فراوان در خصوص استفاده بشار اسد از تسلیحات شیمیایی و بالا رفتن آمار تلفات غیرنظامیان حذر کند؟

اوباما در اظهارنظر خود در خصوص حمله اسرائیل بسیار ملایم از این مساله گذر کرد و تاکید داشت که مسئولیت حفظ جان مردم بر عهده رژیم اسرائیل است ، به معنای روشن تر نه آن را تکذیب کرده و نه به رسمیت شناخت، همچنین اضافه کرد به دلیل آنکه حزب الله دشمن سرسخت اسرائیل است، آنها حق دارند که مقابل  ورود سلاح به حزب الله را بگیرند. اینکه گفته می شود این جنگی نیابتی بوده به باور من تصور نمی شود که این موضوع تا جایی اهمیت داشته است که امریکا رژیم صهیونیستی را به عنوان نائب خود فرستاده باشد. اگر در آینده نزدیک استفاه از سلاح شیمیایی توسط بشاراسد تحقق پیدا کند که در این مورد هم امروز گزارشی از سوی سازمان ملل منتشر شد که در آن اشاره شده بود ممکن است در درگیری های سوریه مخالفین بشاراسد از گازهای ساردین استفاده کرده باشند. در نتیجه چنین گزارشی مسلما دخالت امریکا را در مساله سست می کند به دلیل آنکه اوباما تاکید کرده بود که بدون تصویب شورای امنیت دست به هیچ اقدام نظامی علیه سوریه  نمی زند و کاری را که بوش علیه عراق انجام داد ، تکرار نخواهد کرد.  

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

دوشنبه 16 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: شنبه 21 اردیبهشت 1392