طلاق غیرممکن برلین از اتحادیه اروپا

دیپلماسی ایرانی: آنجلا دوروتئا مرکل دبیر کل اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان از ۲۲ نوامبر ۲۰۰۵ تا کنون صدر اعظم آلمان است. احزاب در آلمان چهار گروه عمده هستند که همیشه با یکدیگر در رقابتند. اما مدتی است که حزب تازه ای به نام "بدیلی برای آلمان" اعلام موجودیت کرده که ریشه اصلی دیدگاه های آن مخالفت با یورو در کشورهای عضو اتحادیه اروپاست. برند لوک که از حزب مرکل جدا شده و این حزب را تاسیس کرده موجبات نگرانی وی را فراهم کرده که مبادا بتواند آراء زیادی را کسب کند. از سوی دیگر آنچه سبب افزایش نگرانی ها شده تئوری آنها در خصوص مساله اتحادیه اروپا و جدایی از آن است .شمس الدین خارقانی، سفیر پیشین ایران در آلمان در گفتگوی خود با  دیپلماسی ایرانی فعالیت های احزاب و فضای انتخاباتی آلمان، دیدگاه های حزب جدیدالتاسیس مخالفان یورو و زمزمه های جاری در خصوص تلاش برخی گروه های سیاسی برای حذف یورو را مورد بررسی قرار داد:

فضای انتخاباتی و فعالیت احزاب در آلمان امروزی چگونه است؟

تعدادی احزاب سنتی در آلمان وجود دارند که بزرگ ترین آنها دو حزب سوسیال دموکرات و دموکرات مسیحی است. اما احزاب کوچک تری نیز همانند حزب لیبرال و سبزها نیز وجود دارند که جزو حزب های قدیمی محسوب می شوند. به عنوان مثال حزب سبزها که بیشتر به مسائل محیط زیستی توجه دارند در طول چند سال اخیر نسبت به گذشته رشد داشته اند.اخیرا حزب دیگری نیز تشکیل شده است که توانسته آرایی را نیز در شمال آلمان به خود اختصاص دهد که بر اساس آن امکان شرکت در انتخابات مجلس را هم دارد. این حزب مخالف نوع تفکرات قدیمی دو حزب بزرگ آلمان هستند اما از میان همین دو حزب بیرون آمده است.

باید گفت به شکل سنتی معمولا این احزاب هستند که شرکت می کنند و اگر بتوانند خود دولت را از طریق مجلس تشکیل می دهند و اگر توان آن را نداشتند که با حزب دیگری ائتلاف کرده و دولت را تشکیل می دهند. همانند اولین دوره ای که آنجلا مرکل صدر اعظم آلمان، به میدان آمد نتوانست دولت را تشکیل دهد و در نتیجه با حزب سوسیال یکی شدند و دولتی ناپایدار را تشکیل دادند، چرا که معمولا اینگونه دولت ها ناپایدارند. امروزه مرکل صدراعظم آلمان با لیبرال ها هماهنگی هایی داشته  و به نظر می رسد قدرت مرکل در انتخابات آتی کمتر از گذشته است به دلیل آنکه گروه هایی از حزب وی جدا شده و همچنین حزب در برخی از ایالت ها قدرت خود را از دست داده و آن را واگذار کرده است. البته تا انتخاباتی که در ماه سپتامبر برگزار خواهد شد، فاصله زیادی در پیش روست و پیش بینی بسیار دشوار است که کدام احزاب می توانند دولت آتی را تشکیل دهند. اما همانطور که گفته شد قدرت آنجلا مرکل نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده و همین امر سبب شده تا پیش بینی به آن سمت حرکت کند که باید در احزاب تغییراتی ایجاد شود.

آنچه که در کشورهای اروپایی عضو اتحادیه اروپا می گذرد و نقش آلمان در این اتحادیه تا چه میزان می تواند در رقابت های انتخاباتی تاثیرگذار بوده و به عنوان موضوعی در تبلیغات احزاب به کار برده شود؟

شرایط اقتصادی که در آلمان و اتحادیه اروپا به وجود آمده، مشکلات و راهپیمایی ها و حتی نگاه هایی که در میان احزاب و یا مردم عادی به وجود آورده، سبب شده از قدرت حزب های موجود کاسته شود. به دلیل آنکه آنها به اتحادیه اروپا بسیار وابسته اند و در حقیقت آلمان کشوری است که پشتوانه اصلی اتحادیه اروپا و منطقه یوروست.

همانطور که می دانید قدرت آلمان در اینکه اتحادیه اروپا را استوار نگه داشته و همچنین بتواند یورو و مساله اقتصادی اروپا را از بحران خارج کند، بسیار زیاد است و در این راه از سال ها پیش تلاش کرده است. بنابراین به نظر می رسد یکی از اهداف احزاب بزرگی که در آلمان فعالیت دارند نگه داشتن اتحادیه اروپا و منطقه یوروست. برهمین اساس است که همیشه با کشورهایی همانند فرانسه که همفکرند در یک راستا و در کنار یکدیگر حرکت کردند، هرچند که اخیرا انتقاداتی به نوع مدیریت فعلی اتحادیه اروپا و منطقه یورو و بانک مرکزی از سوی آلمان و برخی کشورهای اروپایی شده، اما این انتقادات سبب نخواهد شد تا در تفکراتی که این احزاب دارند تغییری ایجاد شود.

حزب جدید مخالفان یورو چه دیدگاهی دارد و آیا این حزب محبوبیتی را که باید کسب خواهد کرد؟

حزب مخالفان یورو بسیار جدیدالتاسیس است که روز یکشنبه نخستین کنگره خود را در برلین برگزار کرد و اعلام شد که ۷ هزار نفر برای این حزب ثبت نام کردند. از جمله قوانینی که در آلمان وجود دارد این است هر حزبی که قصد شرکت در انتخابات پارلمان را دارد باید ثابت کند که حداقل ۵ درصد آراء را بدست می آورد. بر همین اساس آنها از افرادی که خواستار رای دادن به این حزب هستند، ثبت نام می کنند، اگر آنها تا ۵درصد آراء ثبت نام کنند حق شرکت در انتخابات خواهند داشت. اما این موضوع که در انتخابات چه میزان رای کسب کرده و یا چند نماینده از سوی آنها به مجلس راهی شوند موضوع دیگری است.

این حزب جدید التاسیس نیز ادعا دارد که بیش از ۷ هزار نفر آراء دارد و تا سپتامبر آراء بیشتری را به خود اختصاص خواهد داد.آنچه که این حزب بیان داشته با دیدگاه های دیگر احزاب متفاوت بوده و نه تنها برای آلمان بلکه برای اتحادیه اروپا نیز ایجاد نگرانی کرده است. در کشورهای فرانسه، اتریش، ایتالیا، یونان و قبرس گروه هایی که مخالف اتحادیه اروپا هستند دو قشرند:

۱. چپ ها و راست های افراطی که ریشه آنها به نازی ها و خارجی ستیزها می رسد

۲. کارگران و افرادی که منافع آنها از مشکلاتی که به وجود آمده به خطر افتاده است

 این دوگروه در تمامی جوامع حضور داشتند، اما در آلمان این مساله متفاوت است. فردی که به عنوان سخنگوی  حزب (AFD) است برند لوک نام دارد که استاد دانشگاه و عضو سابق حزب دموکرات مسیحی بوده که همان حزب مرکل است و در طول سه سال اخیر که موضوع وام های متعدد مطرح شده نتوانست مرکل را راضی کند تا این اتفاق نیفتد و در نتیجه از این حزب جدا شد. همراه وی بیشتر نخبگان جامعه آلمان هستند و ۷ هزار نفری که شرکت کرده بودند اکثرا قشر روشنفکر آلمان بودند. آنها اعلام کردند که خارجی ستیز و ضد اتحادیه اروپا نیستند، بلکه آنچه که آنها به عنوان دیدگاه خود اعلام کرده اند این بوده که منطقه یورو فشاری غیردموکراتیک، غیرقانونی و غیر اقتصادی بر ۱۷ کشور عضو این اتحادیه است. بنابراین این کشورها باید راه خود را از یکدیگر جدا کرده و هر کدام به عنوان یک کشور دموکراتیک داشتن ارز خود و ارزش آن را انتخاب کنند.

مخالفان آنها عده کثیری بوده و بسیار نگرانند. یکی از مخالفان وزیر اقتصاد آلمان ولفگانگ شویبله است که بر این باوراست اتحادیه اروپا و منطقه یورو مشکلاتی دارد و همه باید سعی کنیم تا آنها را حل کنیم و بحث آنها این است که این حزب از چنین شرایطی سوء استفاده می کند تا عوام را به خود جذب کند. در حالیکه تا به امروز اکثر روشنفکران به حزب مخالفان یورو جذب شدند، به دلیل آنکه سخنان تازه ای مطرح می کند.

این مساله که در آینده چه خواهد شد و این حزب روشنفکری خواهد ماند و یا به دلیل فشارهایی که وجود دارد مجبور می شود از جامعه حذف شود، بحث دیگری است که باید در آینده شاهد باشیم. اما تفاوتی که این حزب جدید با دیگراحزاب اروپایی دارد این است که جنبه روشنفکری داشته و خارجی ستیز و نازی نیست و حزبی است که از دل حزب آنجلا مرکل کنده شده و به همین دلیل اعضای حزب وی از اینکه بسیاری از هواداران خود را از دست می دهند، ناخرسدند.

انگلیس ساز جدایی از اتحادیه اروپا را می زند اما آلمان شرایط متفاوتی دارد. به باور شما تا چه اندازه می توان حتی به این فرضیه فکر کرد که ممکن است روزی با قدرت رسیدن این حزب زمزمه جدایی آلمان از اتحادیه اروپا مطرح شود؟

انگلیس همیشه با اتحادیه اروپا مشکل داشت و امروزه نیز این مشکل را به صورت جدی تری مطرح می کند. مارگارت تاچر که چندی پیش از دنیا رفت فردی بود که همیشه ادعا می کرد ما از بالا به اتحادیه نگاه می کنیم، به معنای دیگر عضو اتحادیه هستیم اما این اتحادیه زیر نظر ماست.

اما آلمانی ها جزو بنیانگذاران اصلی اتحادیه اروپا بوده و همیشه به عنوان یک قدرت اقتصادی بزرگ حامی آن بودند و هنوز هم هستند، در نتیجه بسیار بعید است که به این سادگی ها منافع خود را که سال ها درگیر با اتحادیه است نادیده بگیرند. از سوی دیگر ۷۵ درصد اقتصاد آلمان وابسته به این اتحادیه است و بسیار دشوار خواهد بود که یکمرتبه جدایی صورت گیرد. همچنین بسیاری از قوانینی که در اتحادیه تصویب شده در آلمان مصوب شده است و اینکه در کوتاه مدت تمامی آن قوانین را بازگردانند بسیار بعید است. در کارهایی که اتحادیه اروپا در طول ۵۰ سال گذشته انجام داده همیشه آلمانی ها برنده بودند به دلیل آنکه اقتصاد تحت تاثیر آنها بوده است و از اتحادیه اروپا استفاده کرده و اقتصاد را با طرح خود گردانده اند. حال مطمئن باشید که آلمانی ها حاضر نیستند به این سادگی اتحادیه اروپا و قدرت خود را از دست دهند، چرا که اعمال قدرت سیاسی و اقتصادی آنها در اتحادیه اروپا مهم بوده و آلمانی ها در بسیاری از محافل سیاسی دنیا حرف خود را در قالب اتحادیه اروپا می زدند، یعنی حرف تنهایی آنها یک حرف است و حرف اتحادیه ای آنها چیز دیگری است.

دولت های نوظهور نیز امروزه در حال توافق با یکدیگرند تا قدرت جدیدی بسازند، در همان جلسه میان ۵ کشور روسیه، چین، افریقا جنوبی و هند و برزیل در افریقای جنوبی، آنها به دنبال این بودند تا بیشتر با یکدیگر هماهنگ باشند. بنابراین حال که اتحادیه ای اروپایی تشکیل شده تا منافع را به پیش ببرد که البته مشکلاتی هم دارد و آلمانی ها در مقابل این مشکلات دو راه بیشتر ندارند یا آن را بهم بزنند و یا با آن تعامل بیشتری کنند تا مسائل حل شود که تا به امروز آلمانی ها غیر از روش دوم راهی را انتخاب نکردند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه: جمعه 30 فروردین 1392/ باز انتشار: دوشنبه 3 اردیبهشت 1392