شکست ائتلاف آلمان

نویسنده: حسن ملائکه، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد شهرضا و فارغ التحصیل دانشگاه برلین

دیپلماسی ایرانی: فروپاشی ائتلاف حکومتی آلمان که در نتیجه انتخابات پارلمانی سال 2021 با مشارکت احزاب سوسیال دمکرات، سبزها ودمکرات های آزاد تشکیل شده بود، نشان داد که در دوره بحران‌های جهانی و مشکلات اقتصادی اجتماعی داخلی توانایی احزاب ائتلافی در نگه‌داشت حکومتی کارآمد بسیار دشوار شده است. علل این شکست را در چند عامل می توان برشمرد:

1. جنگ روسیه و اوکراین هزینه های گزافی را به اقتصاد آلمان و همچنین سیاست اجتماعی آن وارد کرد. دولت آلمان مجبور شد یکصد میلیون یورو را به تجدید ساختار نظامی کشور تزریق کند. ورود یک میلیون و سیصد هزار اوکراینی به آلمان که همگی مشمول کمک‌های اجتماعی دولتی شدند هزینه زیادی بر دوش نظام مالی کشور گذاشته است. تعارضات اجتماعی برآمده از این مهاجرت گسترده تشدید کننده نارضایتی هایی بود که در جامعه آلمان  پیشتر از سال 2015 در پی موج مهاجرتی که آن سال‌ها عمدتا در پی جنگ داخلی سوریه و بحران در کشورهای افغانستان و عراق وجود داشت. از همین رو در صحنه سیاسی آلمان شاهد قدرت گیری رو به افزایش احزاب دست راستی مانند آلترناتیو برای آلمان و گرایش به راست توسط احزاب میانه رویی مانند دمکرات های مسیحی هستیم. حتی اخیرا ظهور یک حزب چپ به اصطلاح پوپولیستی را شاهد هستیم که خواهان ایجاد محدویت برای مهاجرت شده است.

2. احزاب ائتلافی از نظر سیاست های اجرائی و اولویت آنها  تفاوت ها و تعارضات غیرقابل حل داشتند. حزب سوسیال دمکرات دغدغه پایین نگه داشتن هزینه های زندگی برای اقشار کارگری و طبقه متوسط جامعه را دارد که مستلزم افزایش مالیات ها از اقشار ثروتمند و استقراض از سیستم مالی دولت است. حزب سبزها با اولویت به عدم استفاده از  سوخت های اتمی و فسیلی و گذار اقتصاد انرژی کشور به انرژهای تجدید پذیر و به اصطلاح سبز است که این به بالا رفتن هزینه های خانوار و هزینه کرد سرمایه ها برای این بخش ها منجر شده است. حزب دمکرات های آزاد خواهان  کاهش مالیات ها، تامین منافع شرکت ها و صنایع متوسط و مقاومت در برابر استقراض مالی دولت است. ناهماهنگی در تنظیم بودجه میان سه حزب به‌گونه ای بود که دیوان قانون اساسی در سال 2023 بخش هایی از بودجه را مخالف قانون اساسی تشخیص داد.

3. این تعارضات موجب از دست رفتن اعتماد  میان سران این احزاب و بروز مجادلات و دعواهایی می شد که در این اواخر جنبه شخصی هم پیدا کردند. بسیاری از مردم آلمان از مدت ها پیشتر به دلیل تنش های برآمده از این مجادلات و آثار منفی این سیاست های متعارض در زندگی آنها از این حکومت بیزار شده اند. از همین رو محبوبیت سران حکومت ائتلافی بسیار کاهش یافته و آن را به نامحبوب ترین دولت در تاریخ آلمان نزد مردم مبدل ساخته است.  این امر خود را در انتخابات ایالت های تورینگن و ساکسون که در سپتامبر انجام گرفت به‌روشنی نشان داد وقتی که احزاب سبزها و سوسیال دمکرات بدترین نتایج را  گرفتند. حزب دمکرات‌های آزاد در هیچ کدام به مجلس ایالتی وارد نشد.

صدراعظم شولز اعلام کرده که در ژانویه 2025 خود را در معرض رای اعتماد بوندستاگ قرار می دهد و انتخابات جدید را برای ماه مارس در نظر گرفته است. اما احزاب مخالف این موعد را دیر می دانند و خواهان برگزاری زودتر آن هستند. نظرسنجی ها نشان دهنده خواست اکثریت مردم در جلو انداختن موعد انتخابات است. 

این تحولات در زمانی است که آلمان به‌شدت نیازمند نشان دادن اتحاد و یکپارچگی در سیاست جهانی و اروپایی است. ادامه جنگ در اوکراین و ضرورت کمک رسانی نظامی به این کشور از اولویت های نخست دولت آلمان بوده است. آلمان دومین دولت در بین  کمک کنندگان نظامی به اوکراین بعد از آمریکا محسوب می شود. ضرورت نمایش انسجام در برابر روسیه یک سیاست اتحادیه اروپایی است. 

انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا نگرانی بعدی آلمان و اتحادیه اروپاست. تجربه دور نخست ریاست جمهوری ترامپ که در آن مناقشات گمرکی و تجاری روابط بین آمریکا و اتحادیه اروپا را متشنج کرد و نیز فشاری که دولت وقت آمریکا بر متحدان آتلانتیکی برای پذیرفتن هزینه های مالی بیشتر این اتحاد نظامی و حتی زیر سئوال بردن آن و ترجیج نخست منافع آمریکا بر اروپا، همگی نشان دهنده  وحشت و نگرانی است که سران دولت آلمان با آن مواجه اند.