از نقش‌آفرینی در لبنان تا رقابت با ایران

دیپلماسی ایرانی: انتخاب تمام سلام که در حقیقت نامزد 14 مارس بود، اگر چه به معنای ورود دوباره این جریان که ریاست آن را سعد حریری، نخست وزیر اسبق لبنان بر عهده دارد، به عرصه سیاسی و دولت داری این کشور محسوب می شود اما در حقیقت به معنای بازگشت عربستان سعودی به عرصه سیاسی لبنان آن هم پس از چند سال غیبت سیاسی نیز به حساب می آید. عربستانی که گفته می شد بازنده اصلی میدان سیاست در لبنان در طول زمانی که میقاتی نخست وزیری آن را بر عهده داشت، بود.

به گزارش روزنامه لبنانی الدیار، منابع خبری لبنانی دقایقی بعد از اعلام نامزدی تمام سلام به عنوان نامزد 14 مارس و مورد قبول جریان 8 مارس و حزب الله برای جانشینی نجیب میقاتی اعلام کردند، نام تمام سلام از مذاکرات پشت پرده لبنانی ها با عربستانی ها به خصوص سازمان های امنیتی آنها و در راس آنها بندر بن سلطان، شاهزاده عربستانی بیرون آمده است.

ریاض پس از حوادث 7 می 2008 و پس از آن که عبدالعزیز خوجه، سفیر وقت عربستان در لبنان مجبور به خروجش از این کشور توسط یک کشتی عربستانی شد، پای خود را از تحولات جاری در لبنان بیرون کشید و به عنوان کشوری حاشیه نشین در تحولات لبنان مطرح شد. پس از آن که نجیب میقاتی، به عنوان نامزد حزب الله و جریان 8 مارس ریاست دولت جانشین حریری را بر عهده گرفت، انزوای عربستان در لبنان باز هم افزایش یافت تا آن جا که فعالیت سفارت خانه این کشور در بیروت به حداقل رسید و سعد حریری، مرد مورد اعتماد عربستانی ها نیز از لبنان خارج شد و به فرانسه رفت. البته وی بسیاری از ماه های سال را نیز در عربستان می گذراند تا به نوعی این پیام را از جانب ریاض بدهد که آل سعود عرصه سیاسی لبنان را به حال خود رها کرده اند. حتی سفرهای نجیب میقاتی، نخست وزیر سابق و میشل سلیمان، رئیس جمهوری به عربستان نیز کارساز نمی شدند و عربستانی ها تمایلی برای بازگشت به لبنان از خود نشان نمی دادند.

اکنون با انتخاب تمام سلام که با توصیه عربستانی ها و پافشاری آنها ریاست دولت جدید لبنان را بر عهده گرفته است، پیش بینی می شود که روابط عربستان و لبنان بهبود یابد و با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات حساس نمایندگان مجلس لبنان نقش سیاسی عربستان در عرصه سیاسی این کشور مجددا پررنگ شود. یکی از مقام های 14 مارس که نخواست نامی از او برده شود در این باره می گوید: «انتخاب تمام سلام به معنای آشتی عربستان با لبنانی ها است. اکنون ریاض قصد دارد با نیرویی جدید وارد عربستان شود و می خواهد نقشی مهم در کارزار سیاسی به ویژه انتخاباتی عربستان ایفا کند. روابط ریاض و بیروت زاییده یک سال و دو سال اخیر نیست بلکه سابقه ای دیرینه دارد و تاریخی حداقل 60 و 70 ساله را پشت سر می گذراند.»

گفته می شود بازگشت دوباره عربستان به عرصه سیاسی لبنان که به احتمال بسیار منجر به بازگشت سفیر این کشور در بیروت نیز خواهد شد، ماحصل سناریویی طراحی شده توسط ملک عبدالله، پادشاه عربستان، امیر سلمان بن عبدالعزیز، ولیعهد و بندر بن سلطان، رئیس سازمان امنیت این کشور بوده است. به گفته منابع آگاه هدف از برنامه ریزی های جدید عربستان این است که رویارویی طایفه تازه ای در لبنان صورت نگیرد و در عین حال خود نیز با مشکلات طایفه ای تازه ای در این کشور دست به گریبان نشود. به ویژه که سوریه، بزرگترین همسایه لبنان حال و روز خوبی ندارد و درگیری های طایفه ای در آن روز به روز به اوج خود بیشتر نزدیک می شوند. گفته می شود این سیاست دقیقا مطابق همان رویه ای است که در مصر با مشارکت دادن قبطی های مسیحی و در عراق با مشارکت دادن کردها حاصل شده است. عربستان خوب می داند که ترکیب طایفه ای لبنان در حکومت که مسیحیان و سنی ها و شیعیان پایه های اصلی آن را تشکیل می دهند به هیچ وجه قابل تزلزل نیست و نمی توان طرحی مغایر با آن طراحی کرد. برای همین سلام تمام را برای نخست وزیری جدید لبنان معرفی کرد چرا که او چهره ای تکنوکرات و میانه رو است که حمایت همه جریان ها از جمله حزب الله و جریان 8 مارس را به دنبال خود دارد.

با این حال برای بسیاری از تحلیلگران نیات عربستان در لبنان مشکوک است. بسیاری این پرسش را مطرح می کنند که آیا عربستان واقعا درصدد اجرای طرحی فراگیر برای مشارکت همه جریان ها و طیف های لبنانی در روند سیاسی است یا این که صرفا سناریویی را برای رویارویی با ایران که این روزها نفوذی بی سابقه در جهان عرب دارد، دنبال می کند؟ با توجه به کاهش اظهار نظرهای تند و مغرضانه عربستان نسبت به خطر تشیع که بیش از این بر سر آن تبلیغات سوء بسیاری به راه انداخته بود، آیا عربستان واقعا قصد دارد از تنش های خود با ایران بکاهد و سیاستی تازه را در برابر آن اتخاذ کند؟ سیاستی که کمتر رنگ و بوی باروت و رویارویی داشته باشد و بیشتر به تفاهم و توافق با ایران در جهان عرب فکر کند؟     

تحریریه دیپلماسی ایرانی