بدرود آقای رئیس جمهور

دیپلماسی ایرانی: چاوز مردی بود که در سحنرانی مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2006 جورج دبلیو بوش را "شیطان" نامید، با محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران درباره پرتاب موشک به واشنگتن لطیفه می گفتند و با شان پن که به چاپلوسی معروف است نشست و برخاست داشت.

چاوز روز سه شنبه 5 مارس پس از مدتهای طولانی مبارزه با سرطان درگذشت. نگاهی مختصر زندگی اقای رئیس جمهور خواهیم داشت:

نام چاوز برای اولین بار پس از شکست تلاش برای کودتای سال 1992 مطرح شد. یک سری از اقدامات ریاضتی کارلوس آندرس پرز ، رئیس جمهور، مانند افزایش قیمت بنزین موجب افزایش نارضایتی های گسترده در کشور شد. زمانی که نا آرامی ها آغاز شد پرز از گارد ملی استفاده کرد و صدها نفر در سرکوب ها کشته شدند. چاوز سرهنگ دوم ارتش ونزوئلا که از سیاست های پرز ناخشنود بود، یک حمله به کاخ ریاست جمهوری در 4 فوریه 1992 توسط سربازان شورشی را رهبری کرد. زمانی که این تلاش به شکست انجامید، چاوز در یک برنامه تلویزیونی جدایی خود از رژیم پرز را اعلام کرد و فقط در یک شب او را به یک قهرمان تبدیل کرد.

تصویر: چاوز پس از آزادی از زندان در 26 مارس 1994 در حال گفتگو با خبرنگاران. وی در پی وعده های انتخاباتی رافائل کالدرا از زندان آزاد شد.

چاوز به این شرط از زندان آزاد شد که به ارتش بازنگردد. با این حال چاوز از زمان آزادی به منتقد جدی سیاست های نئولیبرالی کالدرا شد.

تصویر: چاوز در یک گفتگوی خبری در مارس 1995

در سال 1998، چاوز تصمیم گرفت برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شود. چاوز، در عین حال خود را به عنوان یک اصلاح طلب شورشی محبوب متعهد عرضه کرد.

تصویر: 24 جولای 1998، حضور چاوز و همسرش ماریزابل در شورای ملی انتخابات در کاراکاس برای ثبت نام در انتخابات و استقبال مردمی از آنها.

هوگو چاوز کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا مشغول بازی با دختر یک ساله اش روزینس در یک کمپین انتخاباتی در اکتبر 1998. روزینس تنها فرزند چاوز از زادواج دومش با ماریزابل بود اما او سه فرزند هم از نخستین ازدواجش با نانسی کلمنراس دارد.

استقبال حامیان چاوز از وی در کاراکاس در طی یک کمپین انتخاباتی که در آن تقریبا 400 هزار نفر شرکت کردند. تا پیش از انتخابات چاوز در نظرسنجی ها با 53.5 درصد آرا پیشتاز بود.

چاوز پیروز انتخابات 1998 شد. وی در مراسم سوگند خود گفت: من به این قانون اساسی رو به مرگ سوگند می خورم که بر تحولات دمکراتیک ضروری اصرار ورزم.

وی در سال 1999 در یک اقدام غیرمعمولی خواستار برگزاری رفراندوم عمومی برای اصلاحات قانون اساسی شد. این رفراندوم که با حمایت 88 درصدی رای دهندگان از پیشنهاد چاوز همراه شدف موفقیتی بزرگ برای رهبر جدید ونزوئلا بود.

تصویر: چاوز بر دست یکی از طرفدارنش بوسه می زند.

نفت همیشه پشتوانه اقتصاد ونزوئلا بوده است. در آغاز قرن بیست و یکم ونزوئلا یکی از 5 صادر کننده بزرگ نفت خام بود. اما در زمان دولت سابق ونزوئلا شرکت های امریکایی کنترل قابل توجهی بر صنعت نفت این کشور اعمال کردند. این روندی بود که چاوز آن را به حالت سابق برگرداند.

رئیس جمهور ونزوئلا خیلی زود نبردی را در اوپک را برای اجرای قوانین سخت گیرانه تجارت آغاز کرد که افزایش قیمت نفت را هدف گرفته یود. تلاش برای افزایش قیمت نفت و تهدید به استفاده از یک ارز جایگزین استاندارد به جای دلار، رئیس جمهور ونزوئلا را در برابر منافع ایالات متحده قرار داد.

تصویر: 17 آگوست 2000؛ چاوز در یک کنفرانس خبری درباره لزوم تعادل قدرت در جهان صحبت می کند.

چاوز برای اولین بار در دیدار سال 1994 خود از کوبا پایه های دوستی با فیدل کاسترو، رئیس جمهور این کشور را بنا نهاد. دوستی دو رهبر چپگرا در تمام زمان زمامداری چاوز به درازا انجامید و دو کشور به شرکای تجاری اصلی یکدیگر تبدیل شدند. چاوز در سال 2000 موافقت کرد که روزانه 53 هزار بشکه نفت به کوبا کمک کند و در عوض پزشکان و معلمان کوبایی به ونزوئلا بروند.

تصویر: نوامبر 1999؛ خوش و بش چاوز و کاسترو

چاوز در دور اول ریاست جمهوری به شدت محبوب شد، حتی در زمانی میزان مقبولیت وی به 80 درصد هم رسید. اما با آغاز رادیکال شدن سیاست های معتدل و حامی سرمایه داری وی، چاوز در بین طبقه متوسط غریبه شد. یکی دیگر از اقدامات وی حرکت به سمت ایجاد محدودیت برای رسانه های بود.

هر چه دولت  چاوز به سمت سیاستهای چپ تمایل پیدا می کرد احساسات ضد چاوزی در ونزوئلا بیشتر می شد. زمانی که چاوز یک سری اقدامات برای اصلاحات آموزشی با محوریت آموزه های چپ انجام داد مخالفان وی با هم متحد شدند. این اتفاق موجب برگزاری تظاهراتی اعتراض امیز شد در 11 آوریل 2002 شد که در آن چندین نفر از معترضان کشته شدند. در خلال این اعتراضات افسرهای ارتش به مدت کوتاهی چاوز را بازداشت و او را از کاراکاس خارج کردند و حتی تا جایی پیش رفتند که دولت موقت را هم تعیین کنند. اما ظرف چند روز و در روز 14 آوریل، هواداران چاوز با برگزاری تظاهراتی خواستار بازگشت وی به قدرت شدند.

تصویر: چاوز در احاطه طرفدارانش به کاخ ریاست جمهوری باز می گردد.

اگرچه چاوز برخی از سیاست های رادیکال تر خود را اصلاح کرد اما هنوز مخالفت هایی با رهبری وی  وجود داشت. برای مثال در سال 2004 مخالفان خواستار برگزاری رفراندومی به منظور عزل چاوز شدند. در این رفراندوم 70 درصد از واجدین شرایط رای دادند و از این میزان 59 درصد خواستار باقی ماندن چاوز در قدرت شدند.

تصویر: 15 آگوست 2004، چاوز رای خود را به صندوق می اندازد.

چاوز و فرزاندانش هوگو، روزا ویرجینیا و ماریا گابریلا با شنیدن خبر پیروزی در رفراندوم جشن گرفته اند.

24 نوامبر 2004؛ چاوز و معمر قذافی رهبر سابق لیبی در طرابلس دیدار کردند. در زمان اعتراضات در لیبی چاوز در کنار متحد قدیمی خود ایستاد. وی قذافی را "دوست" خود نامید و پیشنهاد میانجیگری میان رژیم و معترضان را داد.

چاوز با وعده ایجاد "دموکراسی نوین" در انتخابات 2006 پیروزی لغزنده ای را بدست آورد.

تصویر: چاوز پس از تائید رسمی پیروزی در انتخابات 2006، کپی کوچکی از قانون اساسی ونزوئلا را در طی یک کنفرانس خبری در کاخ ریاست جمهوری در دست دارد.

چاوز در سال 2009 برای دیدار با بشار اسد به سوریه سفر کرد.

تصویر: 4 سپتامبر 2009؛ چاوز در حال سخنرانی برای مردم یکی از شهرهای سوریه.

22 فوریه 2010؛ چاوز قبل از بازی با بازیکنان حرفه ای ونزوئلا در حال پرتاب توپ. چاوز از همان اوایل آغاز به کار نشان داد که شومن ماهری است.

روسای جمهور ضد امریکایی تنها کسانی نبودند که در برند کاریزمای چاوز غرق شده بودند.  ستاره هایی از جمله نائومی کمپل، دنی گلوور، هری بلافونته و کورتنی لاو به صورت علنی لب به تحسین این مرد گشودند.

تصویر: رئیس جمهور ونزوئلا در حال صحبت با شان پن، بازیگر امریکایی بعد از دیداری در کاراکاس. پن برای تشکر از کمک های اهدایی ونزوئلا به قربانیان زلزله هائیتی به این کشور سفر کرده بود.

با وجود همه رقبای مختلف و جار و جنجال هایی که در دوران فعالیت سیاسی چاوز در اطراف وی وجود داشت؛ این بیماری بود که توانست نهایتا چاوز را از پای درآورد. روز 30 ژوئن 2011 بود که آقای رئیس در یک سخنرانی از هاوانا تائید کرد که وی توموری سرطانی داشته است که پزشکان آن را خارج کرده اند؛ و مدت کوتاهی بعد از این اعلام بود که سلامتی وی به صورت کاملا واضح رو به وخامت گذاشت.

تصویر: چاوز در حال صحبت با مادر و برادرش در فرودگاه بین المللی کاراکاس بعد از بازگشت از سفر 3 ماهه استعلاجی به کوبا.

بیماری چاوز هم در داخل و هم در خارج از ونزوئلا باعث گمانه زنی های زیادی شد. رهبر ونزوئلایی مارس 2012 تحت پرتودرمانی قرار گرفت و پس از روزها سکوت تا 23 مارس فقط به تماس تلفنی با مقامات بلندمرتبه بسنده کرد. زمانی که در نهایت تصمیم به صحبت گرفت اعلام کرد که برنامه دارد که 25 آوریل به کاراکاس بازگردد و اضافه کرد که هنوز باید برای یک بار دیگر جهت مداوا به کوبا برگردد.

تصویر: 24 فوریه؛ چاوز در راه عزیمت به فرودگاه برای سفر به کوبا جهت مداوا از سوی حامیانش بدرقه می شود.

چاوز در جولای 2011 اعلام کرد که بیماری اش وی را بر این داشته که جنبه " متفاوت تر، منعکس کننده تر و چند وجهی" زندگی در آغوش بگیرد. با این حال این چشم انداز به معنای پایان سیاست های چاوزی نبود: چاوز در آخرین سال ریاست جمهوری اش در یک برنامه عمومی در کلیسا گریست و گفت که صنغت طلای ونزوئلا را ملی خواهد کرد و از مردم خواست که پشتیبان انقلاب بولیواریایی وی بمانند.

تصویر: 19 سپتامبر 2012؛ چاوز در کمپین انتخاباتی اش در کاراکاس مشغول نواختن یک گیتار برقی است.

زمانی که چاوز پیروزی خود در نزدیکترین رقابت انتخاباتی که داشته است را جشن گرفت، به نظر می رسید که جهان 6 سال دیگر چاوزیسم را خواهد دید.

تصویر: 7 اکتبر 2012؛ چاوز پس از دریافت اخبار انتخاب مجددش برای طرفدارانش سخنرانی می کند.

حامیان چاوز پس از شنیدن خبر مرگ وی در برابر بیمارستان نظامی که چاوز در نهایت در آن تسلیم سرطان شد تجمع کردند. دولت بعد از اعلام خبر مرگ چاوز اعلام کرد که از پلیس و نیروهای مسلح "به منظور همراهی و حمایت از مردم و همینطور ضمانت برقراری آرامش" استفاده خواهد کرد.

تجمع طرفداران چاوز در برابر بیمارستان

به نظر می رسد که همه از مرگ چاوز عزادار نشده اند. مهاجران ونزوئلایی در ایالات متحده پس از شنیدن خبر مرگ چاوز در یک رستوران در فلوریدا جشن گرفته اند.

مرگ چاوز به این معناست که حالا قدرت ونزوئلا در دستان نیکلاس مادورو، معاون چاوز است، مردی که به نظر خیلی ها فاقد فدرت، شبکه ارتباطی و کاریزمای چاوز است. این که آیا برند چپ گرایی پوپولیستی چاوز بتواند بدون او در امریکا لاتین دوام بیاورد سوالی است که هنوز به آن پاسخ داده نشده است؛ اینکه حتی بتواند در خود ونزوئلا که قلب چاوزیسم است باقی بماند هم نامشخص است. در هر حال چاوز به مدت 14 سال سیاست ونزوئلا را در چنگ داشت و حتی مخالفانش می ترسند که بازگشت به زندگی بدون او سخت باشد.

در حالی که ممکن است دوره چاوز به سر آمده باشد اما به نظر می رسد که سنگینی میراث وی تا سالها و شاید هم دهه ها برای ملت باقی بماند. آدیوس، آقای رئیس جمهور.

منبع: فارن پالیسی

انتشار اولیه: پنجشنبه 18 اسفند 1391 / باز انتشار: یکشنبه 20 اسفند 1391