اخوان المسلمین اعراب را علیه هم بسیج کرد

دیپلماسی ایرانی: کشورهای سلطنتی و امیر نشین حاشیه خلیج فارس این روزها نگران تهدید اخوان المسلمین هستند، از این رو دائما به این مساله فکر می کنند که چگونه می توانند نفوذ این جریان را در کشورهای خود مهار کنند.

در حالی که عربستان سعودی و امارات متحده عربی شاهد نفوذ اخوان المسلمین و تلاش برای متزلزل ساختن ثبات کشورهایشان هستند، در مقابل می بینند که قطر، دیگر کشور سلطنتی منطقه شورای همکاری خلیج فارس روابط بسیار عمیقی با اخوانی ها دارد و درصدد انعقاد هم پیمانی با آنها است.

عربستان سعودی و امارات متحده عربی اخیرا 10 نفر را به اتهام فعالیت های مطابق با خواسته های اخوان المسلمین در امارات بازداشت کرده اند. بر اساس گزارش رسانه های مختلف حوزه خلیج فارس، این افراد از اخوان المسلمین مصر حمایت های مالی دریافت می کرده اند، با این هدف که امارات متحده عربی را به زیر سایه مصر بیاورند، آنها همچنین متهم هستند که اطلاعات دفاعی امارات متحده عربی را به مصر مخابره می کرده اند. دیگر اتهام آنها این است که ارتباطات مشکوکی با جنبش اخوان المسلمین اصلی در قاهره با هدف براندازی حکومت های حاکم در این کشورها داشته اند.

دستگیری این افراد این نظریه را مطرح کرد که اخوان المسلمین بر کشورهای دیکتاتوری حاشیه خلیج فارس مترکز شده است و قصد دارد این کشورها را به زیر یوغ خود بیاورد. اما دولت های استبدادی این منطقه به تندی به این فعالیت ها واکنش نشان داده اند.

سال های 2011 تا 2012 دوره ای است که قدرت سیاسی اخوان المسلمین به اوج خود رسید. شاخه های سیاسی این جنبش در تونس و مصر به قدرت رسیدند و در سوریه نیز نقشی اساسی چه از لحاظ نظامی و چه از لحاظ سیاسی ایفا کردند.

شاخه فلسطینی این جنبش – حماس – نیز در حال حاضر رقیبی جدی در برابر جنبش فتح که مورد حمایت اسرائیل و غرب است، محسوب می شود.

علاوه بر آن، داستان سیاسی این جنبش عربی در دو سال اخیر به سمتی پیش رفته است که جایگزین دیکتاتورهای ملی گرا شده است. به معنای دیگر در هر کشوری که دیکتاتورهای سکولار سرنگون می شوند شاخه های سنی آن کشورها سریعا فعال و جایگزین آنها می شوند که در این میان جنبش اخوان المسلمین بیشترین شانس را برای رسیدن به قدرت دارند.

پیش بینی می شود در دیگر کشورهای عربی نیز جنبش های سکولار به زودی جای خود را به جریان های سنی اسلام گرا بدهند. تنها نظام سکولاری که هنوز در برابر اسلام گرایان مقاومت کرده است و تا کنون اوضاع را به سلامت گذرانده، الجزایر است. کشور خودکامه ثروتمند نفتی که هدف بعدی اسلام گرایان محسوب می شود.

به هر حال در خلیج فارس، وضعیت به همین سادگی نیست. کشورهای اسلام گرای سنی و کشورهای خودکامه حاشیه خلیج فارس الزاما دشمنان طبیعی یکدیگر نیستند. کشورهای این منطقه عموما کشورهایی هستد که به نوعی خود محافظه کار محسوب می شوند.

اخوان المسلمین شاید انقلابی باشند اما در عین حال محافظه کار نیز هستند، اولویت برای آنها در هر جایی روی کار آمدن دولت های اسلامی است. در گذشته که اخوان المسلمین از مصر خارج می شدند آموزه های خود را در قالب سیستم آموزشی به دیگر کشورها نیز می بردند. در این میان کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس بیشترین استقبال را از آنها می کردند. این مساله باعث می شد که آنها از دو جبهه برای رسیدن به قدرت و نفوذ در کشورهای این منطقه فعالیت کنند.

اولا، برای مثل عربستان سعودی و امارات، این کشورها اخوان المسلمین را خطرناک ترین چالش برای ثبات و طول عمر حکومت های سلطنتی خود می دانند. بنابراین هر دو تلاش می کنند که تهدیدهای اخوان المسلمین را از خود دور کنند چرا که بر این باورند که ظرفیت تصاحب عقاید و اندیشه های افکار عمومی کشورشان را دارند و می توانند آنها را علیه حکومت هایشان تحریک کنند. برای همین است که اخیرا رئیس پلیس دبی اخوان المسلمین را متهم کرد که توطئه ای علیه حکومت و تمامی حکومت های سلطنتی و امیرنشین منطقه طراحی کرده است. در همین راستا نیز اخیرا 60 فعال متهم به ارتباط با اخوان المسلمین را در امارات دستگیر کردند. شیخ عبدالله زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی نیز درباره این افراد دستگیر شده گفت: «آنها اعتقادی به حاکمیت امارات ندارند.»

در عین حال احمد بن عبدالعزیز، وزیر کشور عربستان سعودی نیز اخوان المسلمین را "مشکل بزرگ جهان اسلام" دانست. عربستان سعودی بر این باور است اخوان المسلمین به دنبال کسب وزنه و جایگاهی خاص در مصر و سوریه است در حالی که خود به دنبال تقویت و حمایت از جریان های سلفی در برابر اخوانی ها در میان جریان های قدرت طلب اسلامی است.  

ثانیا، در موضعی کاملا مخالف، دولت قطر اخوان المسلمین را هم پیمانی مناسب می بیند که می تواند نماینده و ابزار مناسبی برای نفوذ آن در جهان عرب باشد. برای همین دولت قطر با تکیه بر منابع انرژی و برقی که در اختیار دارد تلاش می کند از دولت های اخوانی در مصر و اخوان المسلمین لیبی و یمن که هر سه ارتباطات تنگاتنگی با جریان های سنی سوریه دارند، حمایت کند و زمینه های رشد آنها را فراهم آورد.

قطر تلاش دارد تا جایگاه مقدس و امنی برای اعضای اخوان المسلمین نیز باشد و با همین هدف از سال 1999 میزبان فعالان اخوان المسلمین در خاک خود بوده است. دیگر برای همگان روشن است که یوسف القرضای، روحانی و مرجع فکری اخوان المسلمین سال های مدیدی است که در قطر به سر می برد، کسی که تاثیر مهمی بر خط دهی و خط مشی شبکه الجزیره می گذارد.

دولت قطر تلاش دارد به کمک شبکه الجزیره تاثیرات عمیقی بر اعضای اخوان المسلمین بگذارد. به گونه ای که یکی از اعضای آن یعنی وداح خنفر مدیر این شبکه است.

در عین حال قطر تلاش دارد تا با کمک های مالی خود به اخوان المسلمین در مصر هسته ای اصلی این جریان را به سمت خود جذب کند. کمک های 5 میلیارد دلاری این کشور به دولت اخوانی مصر در همین راستا قابل ارزیابی است.

به هر حال سیاست های قطر در تعامل با اخوانی ها اماراتی ها و عربستانی ها را مجبور کرده است که در روابط خود با قطر تجدید نظر کنند. آنها در حال حاضر قطر را نه به عنوان یکی از اعضای هم پیمان شورای همکاری خلیج فارس بلکه کشوری که تلاش می کند تا زمینه نفوذ اخوان المسلمین در خاک دیگر کشورهای عضو شورای همکاری را فراهم کند، تصور می کنند و از این رو از همسایگی و تعامل با آن احساس خطر می کنند. آنها بر ای اعتقادند که قطر تلاش دارد با اجازه نفوذ به اخوان المسلمین به میان همه کشورهای عربی منطقه ثبات خاورمیانه را به نفع خود متزلزل کند و برای همین هیچ بعید نیست که دو طرف به زودی با یکدیگر به اصطکاک های شدید سیاسی بر بخورند.

منبع: جورازلیم پست/ تحریریه دیپلماسی ایرانی