شتاب سانتریفیوژها از دیپلماسی بیشتر است

دیپلماسی ایرانی: هرمان نکائرتس از بازرسان ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی است که تا کنون چند بار به تهران سفر کرده و در مذاکرات هسته ای نیز حضور داشته است. آنچه در زیر می خوانید تحلیلی به قلم وی است که در خصوص مذاکرات هسته ای با ایران در روزنامه انگلیسی گاردین منتشر شده است. نکائرتس نیز مانند باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا از عبارت پنجره ای رو به دیپلماسی استفاده می کند اما تاکید دارد این پنجره برای همیشه باز نمی ماند.

پس از انتشار گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص برنامه های هسته ای ایران،  چهارشنبه گذشته یک جلسه تکنیکی  برای تشریح بیشتر این گزارش برگزار شد و برای اینکه شرکت کنندگان در این نشست درک بهتری از گزارش آژانس داشته باشند، تصاویری نیز در اختیار حاضران در جلسه قرار گرفت. در چنین جلسه هایی شرکت کنندگان می توانند پرسش هایی را نیز مطرح کنند.

آنچه در این نشست برای حاضران توصیف شد این بود که ایران تنها چند روز با تزریق گاز هگزا فلوراید اورانیوم به سانتریفوژهای جدید نصب شده در تاسیسات غنی سازی زیرزمینی فوردو فاصله دارد. پیشتر تست وکیوم در مورد این سانتریفوژها انجام شده است که گفته می شود آخرین مرحله بیش از تزریق گاز است. به این ترتیب تصور بر این است که مجموعه جدید سانتریفوژها نیز اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد تولید کنند که یکی از نگرانی های عمده غرب در مورد فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی به شمار می رود.

برای 6 ماه گذشته ، ایران به طور متوسط در هر ماه 14 تا 15 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد تولید کرده است. اکنون ایران ذخیره ای 135 کیلوگرمی از اورانیوم غنی شده با خلوص بالا در اختیار دارد که البته اسرائیل آن را 240 کیلوگرم اعلام کرده و این ذخیره برای ساخت یک کلاهک هسته ای در صورتی که غنی سازی بیشتری روی آن انجام شود، کفایت می کند. این همان خط قرمزی است که اسرائیل از آن دم می زند و گزینه نظامی را در صورت عبور تهران از این خط، اجتناب ناپذیر می داند. در صورتی که سانتریفوژهای جدید به خوبی کار کنند ایران از این پس قادر خواهد بود در هر ماه 25 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تولید کند و به این ترتیب به جای 7 ماه دیگر، 4 ماه دیگر به خط قرمز مورد ادعای اسرائیل می رسد.

در نیمه نخست سال جاری، ایران بخشی از ذخیره اورانیوم غنی شده 20 درصدی را به صفحه های سوخت برای راکتور های تحقیقاتی تبدیل کرد. تا ماه آگوست ایران 96 کیلوگرم از ذخیره اورانیوم غنی شده خود را به این منظور مورد استفاده قرار دارد و به این ترتیب زمان تولید سلاح هسته ای که غرب ادعای آن را مطرح می کند به تعویق افتاد. مقامات اسرائیلی نیز اعلام کردند به همین دلیل در سال جاری به فکر اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران نیستند.

اما خبر بد این است که ایران در 3 ماه گذشته اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد را به سوخت تبدیل نکرده و به این ترتیب ذخیره اورانیوم 20 درصدی در ایران رو به افزایش است. برخی بر این باورند که این اقدام به دلایل تکنیکی انجام شده است چرا که به نظر می رسد اشکالی در نیروگاه اصفهان وجود دارد که اورانیوم غنی شده را به پودر مورد نیاز برای صفحه های سوخت تبدیل می کند. اما در صورتی که این مشکل حل شود، بار دیگر امکان تبدیل اورانیوم غنی شده به سوخت فراهم می شود و ذخیره اورانیوم غنی شده نیز کاهش می یابد. نکته اینجاست که روند ایجاد ذخیره اورانیوم غنی شده در ایران کندتر می شود، اما متوقف نخواهد شد. به این ترتیب خط قرمز پر رنگ تر می شود و احتمالا کشور های غربی نیاز خواهند داشت تا جلسه های خود را در مورد بررسی فعالیت های هسته ای ایران با فاصله زمانی کوتاه تری برگزار کنند.

باید گفت پنجره ای که با آغاز فصل انتخابات در آمریکا برای دیپلماسی به روی ایران گشوده شده بود، اکنون بار دیگر با سرعتی قابل توجه در حال بسته شدن است. همه طرف ها منتظر بودند تا انتخابات 6 نوامبر در آمریکا برگزار شود و درک واضحی از سیاست آمریکا ایجاد شود. دولت باراک اوباما که پیش از انتخابات همواره بر دادن شانسی دوباره به مذاکرات تاکید داشت، در انتخابات از کارت های خود استفاده نکرد چرا که از وارد شدن این اتهام که در مورد ایران نرم عمل می کند، نگران بود.

در همان روزی که نشست آژانس بین المللی انرژی اتمی برای ارائه گزارشی تشریحی به کارشناسان غربی برگزار شده بود، معاونان سیاسی گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) در بروکسل تشکیل جلسه دادند تا موضع مذاکره ای خود را مورد بررسی قرار دهند. این نخستین جلسه 1+5 پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود.

نمایندگان این گروه پیشنهاد تعدیل برخی تحریم ها در مقابل تعلیق غنی سازی 20 درصدی در ایران را بررسی کردند اما جزئیاتی از آن منتشر نشد. همچنین آنها آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات با طرف ایرانی اعلام کردند اما در صورتی که این گفت و  ها برگزار شود دیگر در ماه نوامبر نخواهد بود. پیش از این بنا بود مذاکره با ایران در فاصله کوتاهی پس از انتخابات آمریکا انجام شود. اما اکنون تاریخ مذاکرات به ماه دسامبر یا احتمالا ژانویه موکول شده است.

این درحالی است که در این زمان، انتخابات اسرائیل نیز موضوعی مهم است و اگر بازرسان آژانس درست گفته باشند ، نرخ غنی سازی در ایران رو به افزایش است. همیشه سانتریفوژها پرشتاب تر از دیپلماسی حرکت می کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10