رامنی و اوباما؛ اشتراکات و تفاوت ها

دیپلماسی ایرانی: دکتر سید محمدکاظم سجادپور، دومین سخنران نشست انتخابات امریکا در یک نگاه سخنرانی خود را این گونه آغاز کرد: در ابتدا وهله باید گفت انتخابات آمریکا انتخاباتی متصلب است و قوانین خاص خود را دارد. در صد سال گذشته  هر کسی که رئیس جمهور شده است جزو مقامات بالای آمریکا بوده است. از سوی دیگر هموار نظرسنجی ها درست ارزیابی کرده اند. بنابراین انتخابات در امریکا یک ساختار روشن دارد.

در عین تصلب انتخابات آمریکا منعطف نیز هست. انعطاف این انتخابات به بازار سیاست مربوط می شود. در واقع بازار سیاست در انتخابات امریکا به این بر می گردد که کدام کاندید می تواند بسته بندی مناسب تری به رای دهندگان ارائه دهد. بنابراین داد و ستدی در این انتخابات برقرار است و این داد و ستد بسیار پویاست. برخورد این تصلب و انعطاف، همه مسائل مربوط به انتخابات را بسیار جدی می کند. لبخندها، لباس پوشیدن، موضع گیری ها، گاف ها و ... می تواند انتخابات را به طور جدی تحت تاثیر خود قرار دهد.

با این وجود سیاست خارجی مسئله اول انتخابات نیست. هرچند در بحث سیاست خارجی مسئله ایران بیشترین اهمیت را پیدا کرده است به نحوی که در مناظره سوم چهل و هفت بار اسم ایران آمده است اما این به معنای در اولویت بودن سیاست خارجی نیست. با این حال سیاست خارجی در جای  خود حائز اهمیت است. در انتخابات امریکا مسئله محوری، مسئله اقتصاد است.

با توجه به مطرح شدن ایران و خاورمیانه در این انتخابات چگونه می توان رفتار انتخاباتی در این ارتباط را باید ارزیابی کرد. در این ارتباط چند نکته اهمیت دارد:

الف) اشتراکات میان دو کاندیدا

1. اجماع بنیادینی بین هر دو کاندیدا مبتنی بر چندجانبه گرایی وجود دارد.

2. هر دو به رهبری آمریکا بر مسائل جهانی  اعتقاد دارند.

3. هر دو به حساسیت دوره کنونی روابط بین الملل آگاه هستند.

4. هر دو در مورد مسائل خاورمیانه و اسرائیل، دوستان امریکا، تروریسم ایران حساسیت دارند.

5. در امریکا اجماعی در مورد ایران وجود دارد که خطری برای امنیت ملی آمریکاست. در این ارتباط ده ها سند رسمی منتشر شده است و همگی معتقدند که ایران یک تهدید است و در این ارتباط بین این دو کاندیدا تفاوتی وجود ندارد.

ب) بازنمایی گفتمانی متفاوت این اشتراکات در بین دو کاندیدا:

1. رهبری مورد نظر رامنی با یک قدرت نمایی همراه است از این رو به اوباما انتقاد می کند که او مسائل نظامی را درک نمی کند و بودجه نظامی را کاهش داده است. در حال حاضر دو نگاه در مورد قدرت و جایگاه آمریکا در جهان وجود دارد اوباما معتقد است که آمریکا در اوج قدرت خود است ولی رامنی چنین اعتقادی ندارد و معتقد است امریکا دچار ضعف شده است.

2. در مورد خاورمیانه نیز تفاوت های گفتمانی وجود دارد. جناح راست آمریکا و رامنی با جناح راست اسرائیل هماهنگ است. قطعا یکی از اهداف آنها کمک به رامنی برای پیروزی در انتخابات آمریکا بوده است. هم جامعه یهودیان آمریکا و هم نخبگان رژیم صهیونیستی در این ارتباط روشهای متفاوتی در پیش گرفتند.

3. در این که مسئله اصلی در خاورمیانه چیست و چه رویکردی باید در پیش بگیرند تفاوت بین دو کاندیدا وجود دارد. رامنی در مورد سوریه لحن نظامی تری دارد و معتقد است از مخالفان باید حمایت نظامی شود.

4. در مورد درجه و فوریت  تهدید ایران بین دو کاندیدا اختلاف وجود دارد. از سوی دیگر در مورد مرز هسته ای شدن ایران هم اختلاف نظر دارند. قابلیت هسته ای ایران برای رامنی تهدید جدی است ولی اوباما دستیابی به سلاح هسته ای را خط قرمز خود می داند. در مورد ابزارهای مقابله با ایران هم اختلاف هایی بین دو کاندیدا وجود دارد و رامنی بر ابزار نظامی تاکید بیشتری دارد.

جهت  عملیاتی

سه دسته مسائل عملیاتی در سیاست خارجی آمریکا وجود دارند

1.     موضوعات جنجالی مثل ایران خاورمیانه و ...

2.     موضوعات دوجانبه و کمتر حساس

3.     موضوعاتی که دوجانبه نیستند ولی با سیاست خارجی مرتبط هستند مثل مسئله مهاجرت، مسایل مربوط به اقتصاد، مسائل مالی و ...

رامنی در بسیاری از این موضوعات حرف چندانی ندارد در حالی که اوباما منسجم تر سخن می گوید.

تیم سیاست خارجی

تیم اوباما مشخص است و تیم دوران دوم ریاست جمهوری هم ادامه این تیم است. تنها تغییر احتمالی رفتن خانم کلینتون از وزارت خارجه است. جانشین او بسیار اهمیت  دارد. چرا  که بسیاری از رویکردها در مورد ایران به نگاه شخص خانم کلینتون مرتبط می شود. در حال حاضر اشخاصی چون سوزان رایس، جان کری و ... مطرح هستند. هم چنین احتمال دارد که دنیس راس مشاور امنیت ملی شود که او می تواند باعث شود رویکرد حمایت از اسرائیل در دولت بیشتر شود.

اما تیم رامنی کیست؟ آقای ویلیامسون تقریبا همه کاره تیم رامنی است. در ابتدا مطرح بود که بولتون وزیر خارجه رامنی خواهد بود. اصطلاحی که اوباما علیه رامنی در این ارتباط اوت سورسینگ بود یعنی سیاست خارجی خود را به طور کامل در اختیار نئوکان ها قرار می دهی. اما رامنی به مرور از این سیاست فاصله گرفت و به مرور با تمرکز بهتری صحبت می کند.

بنابراین می توان گفت که هر دو با تفاوت در اولویت ها و تمرکزها رفتار می کنند. اوباما همین سیاست های کنونی را دنبال می کند. هرچند ابتکارات عمده سیاست خارجی معمولا در دو سال اول دور دوم روسای جمهور شکل می گیرد. در مورد رامنی گفته می شود که همه این شعارها برای پویایی انتخابات است و تیم جدید از فردای انتخابات به دنبال سیاست هایی برای مدیریت مسائل آمریکا هستند.

دشواری های مشترک دو کاندیدا

در مورد ایران هر دو دشواری  هایی دارند. در وهله اول این مسئله به حمایت کورکورانه آمریکا از اسرائیل مربوط می شود. این سیاست با یک سخنرانی در دانشگاه قاهره و ... تغییر نمی کند. بنابراین این تناقض ذاتی در سیاست خارجی آمریکا مطرح خواهد بود و هیچ کس نمی تواند ان را حل کند. مسئله دیگری که دشواری هر دو کاندیدا در سیاست خارجی محسوب می شود تعدد بازیگران در خاورمیانه است. این بازیگران هر کدام سیاست هایی را در پیش می گیرند. مسئله سوم ایران است. ایران مسئله ساده ای برای اوباما نبوده و برای رامنی هم ساده نخواهد بود.

مسئله آخر تغییراتی که در جهان عرب رخ داده است. دنیای عرب تغییر کرده است. تفاوت مرسی و مبارک از زمین تا آسمان است. سوالی که مطرح است این است که دنیای عرب دموکراتیک تر شده است یا پیچیده تر شده است؟  حمله به سفارت آمریکا در لیبی در یازده سپتامبر این مسئله را در بین تحلیلگران ایجاد کرده که خاورمیانه در حال آشفته تر شدن است.