روسیه و ترکیه از این وضعیت سود می برند

دیپلماسی ایرانی: به گزارش خبرگزاری رویترز، اعضای اتحادیه اروپا در حال وضع تحریم های جدید علیه ایران شامل ممنوعیت واردات گاز این کشور به اتحادیه اروپا هستند. در سطح پارلمانی با این تحریم ها موافقت شده  و قرار است این تحریم ها در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در ۱۵ اکتبر، در لوکزامبورگ به تصویب برسد. در مورد این مسئله با دکتر غلامحسین حسن تاش استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد انرژی گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

همانطور که می دانید اتحادیه اروپا در حال اعمال تحریم در مورد صنعت گاز ایران است. بخش گاز ایران تاکنون مشمول چه تحریم هایی بوده است؟

بخش گاز ما جدای از بخش نفت ما نیست و تاکنون مشمول تحریم های ویژه گازی نبوده است بلکه همان تحریم هائی که صنعت نفت و پروژه های آن را تحت تاثیر قرارداده است بر روی پروژه های گازی هم تاثیر داشته و موجب تاخیر در پروژه های تولید گاز و خصوصا در فازهای پارس جنوبی شده است.

این تحریم ها صادرات گاز ایران را در برمی گیرد. اساسا ایران تا چه اندازه صادر کننده گاز محسوب می شود و تا چه اندازه به اروپا گاز می فروشد که این تحریم مطرح شده است؟

به طور کلی ایران به عنوان کشور صادرکننده گاز شناخته نمی شود. ما از ترکمنستان و مختصری از آذربایجان (بصورت فصلی) واردات گاز داریم و به ترکیه نیز گاز صادر می کنیم. اما واردات ما بیشتر از صادرات ما است و بنابراین ما در جهان، صادرکننده گاز شناخته نمی شویم. ما هیچ صادرات گازی به اروپا نداریم اما ما به ترکیه گاز صادر می کنیم. ترکیه خود از مبادی مختلف گاز وارد می کند، از روسیه از طریق خط لوله موسوم به بولواستریم (که از بستر دریای سیاه گاز را به ترکیه منتقل می کند)، از جمهوری آذربایجان و حتی گاز را بصورت LNG از نیجریه و قطر و جاهای دیگر وارد می کند. ترکیه از ایران هم گاز می خرد و همه این گازها به شبکه گاز ترکیه تزریق می شود و مازاد شبکه خود را به اروپا می فروشد. که البته فروش و صادرات مجددی مختصر و فصلی است. کل وارات گاز ترکیه در سال 2011 حدود 41.8 میلیارد مترمکعب بوده (35.6 از طریق خط لوله و 6.2 میلیارد مترمکعب بصورت LNG) و کل صادراتش در این سال 0.7 میلیارد مترمکعب بوده است. یعنی ترکیه حدود 1.7 درصد از گاز وارداتی اش را مجددا صادر کرده است.

ایران اخیرا به کرات از مذاکره با ترکیه برای صادرات گاز به اتحادیه اروپا خبر داده و رستم قاسمی وزیر نفت ایران اخیرا اعلام کرد که تهران و آنکارا توافق کرده اند که گاز ایران از طریق خاک ترکیه به اتحادیه اروپا صادر شود. تا چه اندازه این تحریم های جدید می تواند بر این مذاکرات و تعاملات گازی ایران و ترکیه موثر باشد؟

من از مذاکرات ادعائی مذکور اطلاعی ندارم، اما چند مطلب باید مورد توجه قرار گیرد؛  یکی اینکه متاسفانه ما درحال حاضر گازی برای صادرکردن نداریم و آنهم به دلیل تاخیر در فازهای مختلف پارس جنوبی و پروژه های تولید گاز است. بخشی از این مسئله به خاطر تحریم و به نظر من بخش بیشتری هم به خاطر بی ثباتی مدیریتی و سوء مدیریت در صنعت نفت است.

 دوم اینکه ترکیه به خرید گاز بیشتر از ایران و سایر مبادی علاقه دارد ولی به ترانزیت گاز ایران علاقه ندارد؛ استراتژی ترکیه از دیرباز این بوده که با استفاده از موقعیت جغرافیائی اش، خود را به یک هاب گازی برای صادرات به اروپا تبدیل کند. یعنی از همه جا بخرد و خودش به اروپا صادر کند و سوم اینکه حداقل فعلا در شرایط تحریم اروپا متقاضی گاز ما نیست.

درحالی که ما به اروپا گازی صادر نمی کنیم و به این زودی هم گازی برای صادرات به اروپا نداریم، طرح بحث تحریم ایران در اروپا برای چیست؟

به نظر من هدف این است که به ترکیه فشار بیاورند که واردات از ایران را متوقف کند، اگر این طرح تصویب شود معنایش این خواهد بود که اروپا از ترکیه گاز نخواهد خرید، چرا؟ چون اروپا می گوید درحالی که گاز ایران هم مخلوط در شبکه خطوط لوله ترکیه است و قابل تفکیک نیست، پس ما چون از ایران نباید گاز بخریم از ترکیه هم نمی توانیم گاز بخریم. اما با توجه به اینکه قبلا عرض کردم که صاردات ترکیه به اروپا بسیار محدود است، بنظر من این بیشتر برای ترکیه فرصت ایجاد خواهد کرد که به بهانه تحت فشار بودن یا به بهانه جبران کاهش درآمد صادرات گازش به اروپا، از ایران گاز ارزانتر و یا تخفیف بیشتر برای گاز وارداتی اش بخواهد. خصوصا اینکه هم اکنون نیز اختلاف برسر قیمت بین ایران و ترکیه وجود دارد.

ترکیه در حال حاضر نقش محوری برای دور زدن انحصار گازی روسیه توسط اتحادیه اروپا بر عهده دارد، آیا این تحریم ها به نفع روسیه نیست و به پررنگ شدن انحصار این کشور منجر نمی شود؟

دقیقا همین طور است و این تحریم ها بسیار به نفع روسیه است، به نظر من اگر شرایط سیاسی ایران به گونه دیگری بود و این تحریم ها وجود نداشت، اروپائی ها حتی علیرغم مخالفت امریکا، از ایران گاز می خریدند، چراکه متنوع سازی مبادی تامین گاز برای اروپا مسئله ای راهبردی است. اما این شرایط انحصار روسیه را تحکیم می کند و این مسئله و امثال آن، منافعی است که طبعا بر موضع گیری های بسیاری از طرف ها در مورد حل و فصل پرونده هسته ای و تحریم های ایران اثرگذار است./ 16

انتشار اولیه : دوشنبه 17 مهر 1391 / باز انتشار : جمعه 21 مهر 1391