دولت متزلزل یا تندروهای کهنه کار

دیپلماسی ایرانی: بعد از ماجرای کشته شدن سفیر امریکا در لیبی، بسیاری از تحلیل گران از رشد سلفیون در لیبی ابراز نگرانی کردند. این نگرانی تا جایی پیش رفت که فشارهای مردمی بر دولت موقت لیبی برای خلع سلاح شبه نظامیان باعث شد تا دولت موقت طی بیانیه ای اعلام کند که به زودی تمام شبه نظامیان را خلع سلاح خواهد کرد. بیانیه ای که روی آن با نیروهای سلفی تندرو بود. دیپلماسی ایرانی نقش و جایگاه سلفیون را در لیبی در گفت و گو با جاوید قربان اوغلی، مدیر کل پیشین افریقای وزارت خارجه بررسی کرده است:

اساسا این ایده که کشتن سفیر امریکا در لیبی کار سلفیون بوده تا چه حد نزدیک به واقعیت است؟

پیگیری و رصد اتفاقات منجر به کشته شدن سفیر نمایانگر این واقعیت است که این نه رویدادی اتفاقی و از سر سهو و عصابنیت و ...، بلکه کاری کاملا آگاهانه و با برنامه ریزی قبلی و کاملا سازماندهی شده بود.

اینگونه کارها فقط از عهده گروه هایی بر می آید که از سابقه سازماندهی برخوردارند و با هدف مشخصی دست به یک اقدام می زنند. 

می دانیم که سلسه وقایع منجر به قیام مردم لیبی که منجر به مداخله نیروهای ناتو و نهایتا سرنگونی و کشته شده قذافی شد از بنغازی آغاز شد که سلفی ها آغاز گر آن بودند. فکر می کنم به همین دلیل نیز باید رد پاس سلفی ها را در واقعه کشته شدن آقای سفیر جستجو کرد.   
سلفیون تا چه اندازه در لیبی جایگاه و پایگاه دارند؟

ویژگی خاص لیبی در زمان قذافی که هیچ مخالف سیاسی را بر نمی تابید و به راحتی مخالفان را تصفیه فیزیکی می کرد باعث شده بود که گرایش های سیساسی نوعا اخوانی به سوی رادیکالیسم مذهبی  کشانده شود که بروز و ظهور آن را در تفکرات سلفی و نوع جهادی آن که سر از القاعده و طالبانیسم ملاحظه می کنیم.

از سوی دیگر شدت خفقان سیاسی در جامعه عقب مانده فرهنگی و سیاسی لیبی در زمان قذافی فرصت مناسبی را برای گرایشات تند و رادیکالیزه کردن جامعه آزاد شده لیبی فراهم کرده است. از این روی می توان گفت که تفکر سلفی در جامعه کنونی لیبی از طرفدارانی برخوردار است و در صورت تداوم اختلافات قومی و قبیله ای که بستر مناسبی برای رشد تفکرات رادیکال است این جایگاه تقویت خواهد شد خصوصا این که مسائلی هم چون وقایع سوریه و ... می تواند آن را تقویت کند.

دولت اعلام کرده است گروه های شبه نظامی را خلع سلاح خواهد کرد. به نظر شما دولت چنین توانی دارد؟

بعید می دانم دولت لیبی در وضعیت کنونی که این کشور را در برگرفته توان خلع سلاح جامع گروه هایی شبه نظامی را داشته باشد. تحقق این ایده نیازمند زمان، حل مشکلات و تمایلات قومی و بهره گیری از نیروهای اطلاعاتی خارجی که به دلیل منافع شان در جاذبه های اقتصادی این کشور به خصوص در حوزه انرژی حمایت از یک دولت مقتدر مرکزی را در برنامه کار خود قرار دهند.

توجه داشته باشید که در انتخابات پارلمانی نیروهای ملی و سکولار بر نیرو های مذهبی تند رو پیشی گرفتند. این نشانه مثبتی است ولی در صورتی که دولت نتواند مشکلات اقتصادی را حل کند طبیعی است که زمینه رشد تمایلات رادیکال تقویت خواهد شد.
مردم لیبی طی تظاهراتی در نزدیکی مراکز سلفی خواهان برخورد دولت با این گروه ها شده اند، به نظر شما این تظاهرات تا چه اندازه می تواند تاثیرگذار باشد؟

مردم لیبی به طور طبیعی وضعیت همسایه شرقی و غربی خود را رصد می کنند  و تحولات مصر و تونس بر آنان تاثیر می گذارد در عین حال دولت نیازمند بسیج حامیان خود برای غلبه بر آنارشسیمی است که لیبی در آن گرفتار شده است.

همان طور که پیشتر گفتم تاثیر گذاری این گونه اقدامات در گرو توانایی دولت در غلبه بر مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم است هر چند که عقب ماندگی فرهنگی و سیاسی این کشور و عدم وجود قشر نخبه تاثیر گذار و همچنین غلبه منافع عشیره ای و قبیله ای در فقدان یک دولت مرکزی قدرتمند شرایط را برای استفاده جریان های رادیکال مذهبی در تاثیر گذاری و جذب نیرو فراهم می کند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12

انتشار اولیه : شنبه 8 مهر 1391 / بازانتشار : چهارشنبه 12 مهر 1391