آیا این نشانه ای از تقویت روابط است؟

دیپلماسی ایرانی: یکی از مقامات دفتر ریاست جمهوری ایران اعلام کرده است که محمد مرسی، رئیس جمهور مصر در اجلاس سران عدم تعهد که اوایل شهریور ماه در تهران برگزار می شود، شرکت خواهد کرد. نخستین سفر رهبر مصر به ایران از زمانی که روابط تهران قاهره از 3 دهه پیش رو به سردی گراییده است.

این سفر می تواند نقطه عطفی در روابط دو کشور باشد که سال ها خصومت را در کارنامه خود دارند به ویژه از زمانی که مصر در سال 1979 پیمان صلح با اسرائیل را به امضاء رساند و انقلاب اسلامی نیز در ایران به وقوع پیوست. حسنی مبارک، همتای اسبق مرسی  در 3 دهه گذشته در کنار عربستان سعودی و دیگر کشور های سنی قرار گرفت که سعی در ایزوله کردن ایران شیعه داشتند.

تا کنون روابط تهران و قاهره از طریق بخش های حافظ منافع پیش می رفت که پایین ترین سطح نمایندگی دیپلماتیک به شمار می رود. اما در ماه می گذشته، مصر که تحت رهبری شورای نظامی داخلی قرار داشت، گروهی از دیپلمات های ایرانی را به اتهام تلاش برای گردآوری اطلاعات جاسوسی از مصر و دیگر کشور های حوزه خلیج فارس، اخراج کرد.

البته هنوز برای برآورد دستاورد های سفر مرسی به تهران و اینکه وی تا چه اندازه روابط خود را با جمهوری اسلامی توسعه خواهد داد، زود است اما تحلیلگران بر این باورند که تحولات آتی مصر را بار دیگر به صحنه سیاست منطقه ای باز می گرداند. این سفر که پس از کنار گذاشتن مبارک از راس قدرت انجام می شود، نشانه ای از سیاست خارجی مستقل مصر از شعار های کشور های غربی و کشور های نفت خیر حاشیه خلیج فارس به شمار می رود.

روزنامه دیلی استار به نقل از مصطفی کمال سید، تحلیلگر سیاسی گزارش می دهد، سفر مرسی نخستین پاسخ به درخواست ها و راهی برای افزایش قدرت مانور مصر در سیاست خارجی خود در منطقه است. به گفته وی سفر مرسی نشان می دهد که سیاست خارجی مصر بار دیگر در منطقه فعال شده است. این تحلیلگر سیاسی همچنین بر این باور است که این سفر به کشور های عربی نشان می دهد که مصر به سادگی به درخواست ها و آرزوهای آنها تن نمی دهد و موضع دخالتی آنها را پذیرا نیست.

مقامات دفتر ریاست جمهوری ایران اعلام کرده اند که مرسی در تاریخ 30 آگوست و در مسیر بازگشت از چین به تهران می آید تا در اجلاس سران جنبش عدم تعهد شرکت کند. جایی که مصر ریاست دوره ای این اجلاس را به ایران واگذار می کند.

البته این سفر جای تعجبی ندارد چرا که چند روز پس از پیشنهاد مصر برای ایجاد گروه تماس در خصوص بحران سوریه انجام می شود. گروهی که به پیشنهاد مصر، ایران به عنوان متحد بشار اسد نیز در آن حضور دارد و هدف این گروه نیز میانجیگری برای پایان دادن به بحران سوریه عنوان شده است. پیشنهاد ایجاد این گروه در جریان نشست فوق العاده سران کشور های عضو سازمان همکاری های اسلامی در مکه مطرح شد. در جریان این اجلاس مرسی با محمود احمدی نژاد همتای ایرانی خود دست داد و وی را بوسید. این نخستین دیدار مرسی در سمت رئیس جمهور مصر با احمدی نژاد بود.

این در حالی است که پیشنهاد مصر مورد استقبال ایران قرار گرفت و اخوان المسلمین نیز اعلام کرد پذیرش این پیشنهاد از سوی ایران نشان می دهد که مصر بار دیگر قدرت مانور دیپلماتیک و استراتژیک در منطقه را در دست گرفته است.

از سوی دیگر  نبیل عربی؛ وزیر خارجه سابق مصر نیز که ریاست اتحادیه عرب را بر عهده دارد در ماه جولای پیام مهمی برای ایران فرستاد. وی تاکید کرد ایران یک دشمن نیست. وی همچنین تصریح کرد مصر پس از حسنی مبارک به دنبال ایجاد فصل نوینی از روابط با جهان است که ایران را نیز شامل می شود.

با این وجود از زمان وقوع انقلاب در مصر تنش هایی نیز در روابط تهران و قاهره وجود داشته است. زمانی که هیاتی از سیاستمداران و فعالان جوان مصری در سال گذشته به ایران سفر کردند، برخی چهره ها در قاهره در صدد انتقاد از این سفر بر آمدند.

به گمان بسیاری از تحلیلگران هر گونه عادی سازی روابط بین ایران و مصر باید بر مبنای محاسبات دقیق انجام شود. چرا که مصر با اکثریت جمعیت سنی تردید های خود را در مورد ایران شیعه دارد. هر چند که درک جدید از ایران به منزله لرزشی بزرگ برای منطقه ای خواهد بود که بین کمپ تهران شامل سوریه، حماس و حزب الله و گروه تحت حمایت ایالات متحده به رهبری عربستان سعودی و کشور های غنی از نفت منطقه تقسیم شده است. این در حالی است که گروه حماس که کنترل نوار غزه  را در اختیار دارد انشعابی از حزب اخوان المسلمین در مصر است.. حزبی که مرسی با حمایت آن به قدرت رسیده است.

گفتنی است مرسی نیز با درک حساسیت های اعراب در خصوص اسلام سیاسی در مصر پس از مبارک روی تقویت روابط با عربستان سعودی تمرکز کرده است. وی تا کنون دو بار به  عربستان سفر کرده و نخستین سفر دقیقا بلافاصله پس از پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری انجام شده است. وی همواره بر این نکته تاکید می کند که مصر به دنبال صدور انقلاب خود نیست. مرسی همچنین بر تعهد خود نسبت به امنیت عربستان سعودی و دیگر کشور های عرب منطقه تاکید می کند که می توان آن را اشاره ای زیرکانه به تنش های موجود بین اعراب و ایران قلمداد کرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10