بغداد طناب نجات تهران از تحریم ها

از زمانی که نظام جدید عراق شکل گرفت، ایران از دشمن قدیم به دوست جدید ملت عراق تبدیل شد و روز به روز تاثیر آن بر زندگی روزمره شهروندان عراقی افزایش یافت. در این میان نفوذ ایران در مناطق جنوبی عراق زیر چشمان امریکایی‌ها بیش از دیگر نقاط عراق بود. میزان نفوذ ایران در عراق به اندازه‌ای است که مقام‌های عراقی نمی‌توانند به راحتی برای خود تصمیم بگیرند بدون این که نیم نگاهی به منافع ایران نداشته باشند. در عین حال نبود عراق در موازنه‌های منطقه‌ای به عنوان یک کشور تاثیرگذار از یک سو و فقدان تاثیرپذیری کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس بر این کشور از سوی دیگر باعث شده است تا یک وضعیت مناسبی برای ایران فراهم شود که بغداد بیش از پیش خود را به تهران نزدیک کند.

از سوی دیگر سرمایه‌گذاری‌های کلان ایران در عراق که باعث افزایش نفوذ ایران در عراق شده است، سبب شده تا فرایند منزوی کردن ایران از طریق تحریم‌های اقتصادی، فشارهای سیاسی و تحریم‌های بازرگانی راه به جایی نبرد و ایران راهی برای فرار از این فشارها داشته باشد.

ایران تلاش‌های بسیاری می‌کند که تحریم‌هایی را که متوجه آن شده است را بی‌اثر کرده و از بین ببرد تا اجازه ندهد که این تحریم‌ها بر زندگی روزمره مردم ایران اثر بگذارد.  

از لحاظ بین‌المللی ایران در زمینه‌های علمی، نظامی و صنعتی تلاش می‌کند که حمایت‌های سیاسی روسیه را کسب کند و از آن کمک بگیرد، این مساله به ایران این توانایی را می‌دهد که بتواند به فکر توسعه برنامه هسته‌ای‌اش باشد. مساله‌ای که به پاشنه آشیل غرب برای فشار به ایران تبدیل شده است.

از سوی دیگر به‌رغم همه این فشارها ایران مراودات تجاری خود را با چین همچنان ادامه می‌دهد. از لحاظ منطقه‌ای نیز ایران توانسته است سیاست‌های منحصر به فرد خود را دنبال کرده و به یک کشور تاثیرگذار در خاورمیانه تبدیل شود که البته کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از آن به عنوان تهدید منطقه‌ای ایران یاد می‌کنند. این موضوع نیز باعث شده تا تحریم‌های غرب تحت تاثیر قرار بگیرد. مثلا در بحرین ایران حامی انقلاب مردم این کشور علیه هیئت حاکمه است. همچنین روابط ایران با امارات متحده عربی نیز بر سر سه جزیره متشنج شده است. در عین حال به رغم همکاری‌های بسیار گسترده ایران با امارات متحده عربی، این کشور به همکاری با تحریم‌‌های بین‌المللی روی آورده که سبب شده تا روابط ابوظبی – تهران بیش از پیش تیره شود.

به هر حال ایران بر این باور است که می‌تواند از پتانسیل‌های عراق استفاده کرده و تحریم‌ها را دور بزند. مقام‌ها و تاثیرگذاران عرصه دیپلماتیک عراقی نیز تلاش می‌کنند که ایران را در این زمینه کمک کنند. در حال حاضر بسیاری از مقام‌های سیاسی و نظامی عراق سابقه حضور در ایران داشته‌اند و حتی شماری از آنها نیز اصالت ایرانی دارند. وجود حمایت قانونی تابعیت دو گانه از آنها که از دوران حاکمیت پل بریمر، حاکم امریکایی عراق به جای مانده نیز به این وضعیت کمک می‌کند. این مساله نیز بر گسترش روابط تهران – بغداد کمک کرده است. در حال حاضر روابط ایران و عراق به اندازه‌ای به یکدیگر نزدیک شده که می‌توان آن را با رابطه دمشق با حزب الله لبنان مقایسه کرد. در سایه همین روابط است که دولت عراق نیز به یکی از حامیان حزب بعث حاکم بر سوریه به ریاست بشار اسد تبدیل شده است.

در حالی که غرب تلاش می‌کند فعالیت‌های بانکی ایران را به حالت تعلیق در آورد، ایران توانسته است کالاهای مورد نیاز خود را از بازارهای عراق تامین کرده و اجازه ندهد مشکلی برای واردات کالاهای اساسی مورد نیازش به وجود آید. در سایه این روابط گرم و بسیار نزدیک می‌توان گفت که تحریم‌های غرب علیه ایران نمی‌تواند راه به جایی ببرد و انتظارات غرب را برآورده کند.

یکی از راه‌هایی که ایران توانسته از خاک عراق تحریم‌ها را دور بزند صدور نفت از طریق خط لوله‌های عراق به خارج و فروش آن در بازار و دریافت پول و سود مورد نیاز خود از این راه است. همچنین بازارهای عراق به دلیل ارزانی کالاهای ایرانی در عین حال با کیفیت بالا در مقایسه با کالاهای مشابه خارجی باعث شده است تا به یکی از بازارهای پر سود برای ایرانی‌ها تبدیل شود. ایران از طریق بازار عراق توانسته است به میلیون‌ها دلار سود مورد نیاز خود دست یابد.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که امریکا نمی‌تواند به ایران از طریق تحریم‌ها فشار بیاورد چرا که این کشور می‌تواند از طریق کشورهای همسایه‌اش از جمله عراق تحریم‌ها را دور بزند. به خصوص که عراق نیز همانند بسیاری از کشورهای جهان هم چون، چین، روسیه و ترکیه اعمال تحریم‌ها علیه ایران را رد کرده است. علاوه بر آن حتی برخی تحلیلگران بر این باورند که تداوم سیاست‌های فعلی اوباما بدون در نظر گرفتن راه‌های فرار ایران از تحریم‌ها باعث می‌شود اوباما در سیاست منزوی کردن ایران شکست بخورد و این مساله باعث خواهد شد تا وی برای راهیابی به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری امریکا با مشکلات جدی‌ای مواجه شود.