تاثیر مذاکرات ایران و آژانس بر مذاکرات مسکو

 دیپلماسی ایرانی: دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 کمتر از دو هفته دیگر در مسکو آغاز خواهد شد. در حالی که جو رسانه ای پیش از مذاکرات بغداد مثبت به نظر می رسید، فضای رسانه ای در آستانه مذاکرات مسکو متشنج شده است. در همین حال در حالی که مدیر کل آژآنس پیش از این اعلام کرده بود که قرار است ایران یک توافقنامه ساختاری با آژانس امضا کند که بر اساس آن آژانس اجازه یابد از مراکزی مانند پارچین بازدید نماید، مذکرات روز جمه ایران و آژانس از سوی مدیرکل آژانس ناامید کننده خوانده شد.  دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با دکتر حسن بهشتی پور بررسی کرده است:

آقای دکتر مدیر کل آژآنس مذاکرات با ایران را برای امضای یک توافق نامه ساختاری اعلام کرده بود. با توجه به این که ایران در مورد پادمان همکاری کامل را با آژانس داشته است، این توافق ساختاری از نظر تعهدات بین المللی ایران چه جایگاهی دارد؟

 در توافق ساختاری هدف غربی ها این است که از پارچین دیدار کنند. ایران معتقد است که پارچین اساسا یک مرکز نظامی است و فعالیت هسته ای در آن صورت نمی گیرد. آژانس موظف است بر مراکز هسته ای نظارت داشته باشد. آن ها می گویند که گزارش هایی به ما رسیده که ایران در این منطقه آزمایش های هسته ای انجام می دهد و برای اثبات این ادعا هیچ سندی هم ارائه نمی کنند. از این سو ایران می گوید در سال 2005 دو بار اجازه بازدید از پارچین داده شده و بازدید صورت گرفته است. ایران نمی تواند هر وقت که آژانس خواست اجازه بازدید از پارچین را بدهد چرا که معتقد است این احتمال وجود دارد که اطلاعات نظامی ایران از این طریق درز پیدا کند. به همین دلیل ایران می گوید که باید یک بار برای همیشه روی چارچوبی به توافق رسیدتا اگر از پارچین بازدید می شود، مشخص باشد که از چه مناطقی باید بازدید صورت گیرد و اگر یک بار بازدید انجام شد و غلط بودن ادعاهای آن ها ثابت شد، پرونده بسته شود.

اگر این توافق تنها در مورد پارچین باشد نباید اسم آن را توافق موردی گذاشت؟ این که این توافق ساختاری است گستره وسیع تری را در بر نمی گیرد؟

  یکی از موضوعات اصلی این توافق پارچین است. اما تنها پارچین نیست. ایران انتظاراتی از آژانس دارد. ایران تعهدات متقابل را مطرح می کند و می گوید با توجه به همکاری های همه جانبه و کامل ایران با آژانس، آژانس هم باید با ایران همکاری کند.

 در چند روز اخیر یک جو خبری ایجاد شده که اساسا در چارچوب ان پی تی بحث غنی سازی به رسمیت شناخته نشده است. این ادعا از کجا نشات می گیرد؟

 بند چهارم ان پی تی به صراحت می گوید که برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته ای حق همه کشورهای عضو آژانس است. نه تنها حق این کشورها است بلکه آژانس باید در تسهیل رسیدن به این حق کمک کند. برخورداری از انرژی هسته ای مجموعه ای است که غنی سازی اورانیوم نیز بخشی از آن است. یعنی نمی توان انرژی هسته ای را بدون غنی سازی اورانیوم داشت. چون مشخص نیست کشورهایی که تامین کننده اورانیوم هستند، همیشه نیاز کشورها را تامین کنند. کما این که در مورد سوخت رآکتور تهران این اتفاق افتاد. بنابراین باید کشورها چرخه کامل انرژی هسته ای را در اختیار داشته باشند و در عین حال مبادلات هم صورت گیرد. چون این چرخه زیر نظر آژانس است، هیچ کس نمی تواند ادعا کند که انحراف رخ داده است.بر همین اساس اگر ایران و آژانس بتوانند به یک توافق کلی برسند، قطعا کمک بزرگی به روند مذاکرات ایران و 1+5 خواهد کرد.

با توجه به این که هنوز توافق سیاسی میان ایران و 1+5 شکل نگرفته است، این که ایران با آژانس توافق کند به صلاح است؟

 به هر حال باید مذاکره کرد و منافع ملی کشور را در نظر گرفت و خطوط قرمز هر دو طرف به رسمیت شناخته شود و به پیش رفت. مذاکره در صورتی که دو طرف به سقف خواسته های خود می اندیشند به نتیجه نخواهد رسید. هر دو طرف باید با هم همکاری کنند. دو طرف باید به یک توافق چارچوب دار برسند که معلوم شود ایران باید چه کارهایی برای آن ها انجام دهد و آن ها باید چه کارهایی برای ایران انجام دهند؟ اگر چنین توافقی صورت گیرد، این دیگر یک طرفه نیست که بگوییم اشکال دارد و ممکن است مشکل ایجاد کند.

 توافقی بین ایران و آژآنس  و تعهد ایران به آژآنس موجب نمی شود که ایران در مذاکرات مسکو با دست بسته تر وارد شود و نتواند امتیازات لازم را بگیرد؟

 ببینید قراردادی میان ایران و آژانس امضا می شود. در این قرارداد دوطرف خواسته های خود را می گویند و بر اساس خواسته های دو طرف یک توافق نامه امضا می شود. قطعا ایران نیز منافعی در این قضیه دارد و انتظارات خود را از آژانس مطرح خواهد کرد. ما به ازای اقدامات ایران، آژانس نیز بایددست به اقداماتی بزند.

 بنابراین این کار برای ایران نیز منفعت دارد؟

 اگر نداشته باشد که نباید چنین توافقی امضا شود. دو طرف باید بر اساس دیدگاه مشترک نتیجه گرا به یک توافق دو جانبه دست یابند. در این توافق تعهدات هر دو طرف معلوم می شود. موضوع ایران و 1+5 کاملا با مسئله ایران و آژانس متفاوت است. اما این دو مقوله بر یکدیگر اثر دارد.

  تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12