سوریه در اجرای طرح عنان جدی‌تر باشد

بی‌شک یکی از مهم‌ترین برگه‌های برنده حکومت اسد برخورداری از دستگاه دیپلماسی قوی، منسجم و قدرتمندی است که تا کنون توانسته به خوبی بر عمر حکومت اسد بیفزاید. دستگاهی که کمتر کشور عربی در خاورمیانه از آن برخوردار بوده است.

با همه این احوال اما نمی‌توان کتمان کرد که فضای سیاسی و امنیتی سوریه همچنان ناامن است و ناآرامی‌ها در این کشور همچنان ادامه دارد. این ناامنی بر خلاف تصور بسیاری باعث نگرانی اکثر کشورهای مرتبط با قضیه سوری است. حتی کشورهای غربی از این که سوریه وارد یک جنگ داخلی خانمان سوز شود، به شدت نگرانند. آنها خوب می‌دانند که اگر سوریه ناامن بماند یا وارد جنگ داخلی شود به دلیل وجود جریان‌های تندروی سلفی از یک سو و تنوع قومیتی و طایفه‌ای از سوی دیگر به سرعت تبدیل به آشیانه تروریسم می‌شود و این مساله می‌تواند به واسطه نزدیکی سوریه به دنیای غرب به خصوص اروپا هزینه‌های پیش‌بینی نشده سنگینی را متحمل آن خواهد کرد، به ویژه برای اسرائیل که خوب می‌داند اگر سوریه ناامن شود حیات این رژیم نیز به مخاطره خواهد افتاد. البته این بدان معنا نیست که کشورهای غربی و متحدان منطقه‌ای آنها نظیر ترکیه و قطر به دنبال سرنگونی نظام اسد نیستند. حتی اسرائیل نبود اسد را برای خود فرصتی طلایی می‌داند اما برای آنها صحبت بر سر این است که باید چه کنند تا اسد با کمترین هزینه از قدرت کنار رود. برای همین به طرح‌های مختلف پناه می‌آورند. آخرین آنها طرح عنان است. کوفی عنان توانسته سران حکومت سوریه را قانع کند که این طرح را بپذیرند. نخستین بند اجرای این طرح نیز می‌گوید که عملیات نظامی باید توسط نیروهای نظامی سوریه در شهرهای مختلف این کشور متوقف شود. البته دولت اسد از مجامع بین‌المللی خواسته است که نامه‌ای مکتوب مبنی بر تضمین توقف خشونت‌ها در صورت توقف عملیات نظامی از سوی نظامیان سوریه ارائه دهند. وضعیت فعلی سوریه در حال حاضر در گیر و دار همین قضیه در حال سپری شدن است. عنان چهارشنبه پس از دیدار با مقام‌های ترکی و رایزنی با آنها به تهران آمد و امروز چهارشنبه درباره سوری با مقامات ایران مذاکرات مفصلی را انجام خواهد داد. رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه قبل از دیدار با عنان در پکن با مقام‌های چینی بر سر سوریه بحث و گفت‌وگو کرد ولی نتوانست مقام‌های چینی را قانع کند که دست از حمایت از اسد بردارند و به جمع مخالفان او بپیوندند. در مقابل چینی‌ها از نخست‌وزیر ترکیه خواستند که کمک کند تا عنان زمان بیشتری برای پیگیری طرح خود داشته باشد.

از سوی دیگر هم‌زمان با این سفرها، ولید المعلم، وزیر امور خارجه سوریه به مسکو سفر کرد و با همتایان روس خود بر سر طرح عنان به طرح و مذاکره نشست. به گفته روزنامه السفیر، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در این دیدار بی‌پرده با طرف سوری سخن گفت و از او خواست که دمشق تمامی بندهای شش گانه عنان، نماینده سازمان ملل و اتحادیه عرب را بدون هیچ قید و شرطی اجرا کند. معلم نیز به اطلاع همتای روسی‌اش رساند که دولت برخی از واحدهای نظامی خود را از برخی استان‌ها به رغم تداوم فعالیت‌های تروریستی و انتشار آنها در دیگر استان‌ها خارج کرده است. وی همچنین درباره این که سوریه خواستار ضمانت کتبی برای اجرای طرح عنان شده است نیز گفت: «سوریه از عنان نخواسته که ضمانت کتبی بدهد بلکه از او خواسته است که با نیروهای مسلح و کشورهای حامی آنها ارتباط برقرار کند و نتایج آن را به اطلاع دمشق برساند.»

با این حال لاوروف در کنفرانس مطبوعاتی خود با طرف سوری‌اش گفت: «طرف سوری می‌توانست فعالیت و اراده بیشتری برای اجرای طرح عنان صرف کند.» اما همان لحظه افزود: «البته نباید از این نکته غافل بود که طرح عنان مورد توافق جریان‌های اپوزسیون از جمله رهبران شورای ملی سوریه قرار نگرفته است. اما این بدان معنا نیست که اگر یک طرف با این طرح موافقت نکرد طرف دیگر بندهای آن را اجرا نکند.»

السفیر همچنین می‌نویسد که لاوروف با صراحت بسیار با طرف سوری صحبت می‌کرد به نحوی که در بسیاری موارد رفتار او خارج از پروتکل‌های رایج بود.

عنان در حالی وارد ترکیه شد و از اردوگاه پناهندگان سوری در خاک این کشور دیدن کرد که آنکارا پیشنهاد داده است که در صورت شکست طرح عنان یک منطقه تحت مراقبت در خاک سوریه و در منطقه‌ای هم‌مرز با ترکیه ایجاد شود. معلم در مسکو نسبت به پیشنهاد ترکیه واکنش نشان داد و ضمن رد آن گفت: «سوریه کشوری مستقل است و حق دارد در برابر کارشکنی دیگران از حق و استقلال خود دفاع کند. بسیار جای تاسف است که در حال حاضر ترکیه جزئی از مشکلات ما شده است. ترکیه نه تنها میزبان افرادی است که به واسطه فعالیت جریان‌های تروریستی مجبور به ترک خانه و کاشانه‌شان و پناه بردن به ترکیه شده‌اند، بلکه میزبان شبه نظامیان مخالف نظام نیز هست و ضمن در اختیار گذاشتن ارودگاه نظامی، آنها را آموزش می‌دهد و برایشان سلاح تهیه می‌کند.»

با این حال عنان در پاسخ به تقاضای سوریه مبنی بر دادن تضمین کتبی نیز به بان کی‌ مون دبیر کل سازمان ملل پیام داده است که ما برای اجرای مفاد شش گانه در وضعیت سختی به سر می‌بریم و من از مسیر حوادث به شدت نگرانم.