کدام کشورها برای پناهندگی اسد مناسب هستند
حالا پرسش این است که به هر دلیلی از جمله انتخابات اگر بنا باشد بشار اسد از قدرت کنار رود، به کدام کشورها می‌تواند پناه ببرد؟ البته یک گزینه خود سوریه است. اگر بنا باشد بشار صرفا از قدرت کنار رود، رژیم سقوط نکند و فقط بازیگران اصلی تغییر کنند، اسد می‌تواند همانند یک "رئیس جمهور سابق" که به طور مدنی و مسالمت‌آمیز از قدرت کنار رفته در کشورش بماند. مثل همه روسای جمهور و نخست‌وزیرهای دنیا که پس از انتخابات در صورت شکست از قدرت کنار می‌روند و در کشورشان می‌مانند. اما اگر بنا باشد، بشار اسد از سوریه برود کدام کشورها را می‌تواند انتخاب کند؟
یکی از آن کشورها فرانسه است. فرانسه عموما میزبان روسای جمهور بازنشسته یا چهره‌های سابق حکومتی یا رهبران مخالف جریان‌های مختلف سیاسی از بسیاری از کشورهای جهان بوده است. روابط فرانسه و سوریه همواره رابطه حسنه‌ای بوده است. از آنجا که این کشور در گذشته مستعمره فرانسه بوده، فرانسوی‌ها همیشه به سوریه به دیده یک کشور خودی زیر دستی نگاه کرده‌اند. مشابه همان دیدگاهی که نسبت به لبنان، الجزایر، تونس، مغرب یا دیگر کشورهای آفریقایی که در گذشته مستعمره‌شان بوده‌اند، دارند. علاوه بر آن بسیاری از چهره‌های سوری در فرانسه پناهنده بوده‌اند. عبدالحلیم خدام، معاون سابق رئیس جمهوری سوریه در دوران حافظ اسد و بشار اسد، رفعت اسد، عموی بشار اسد که در اواخر دهه هشتاد به اتهام دست داشتن در طراحی توطئه‌ای علیه حافظ اسد مورد غضب او قرار گرفت و از سال 1990 در فرانسه ماندگار شد و حتی برهان غلیون، رئیس شورای انتقالی سوریه که استاد دانشگاه سوربون 3 است و سال‌ها است از فرانسه علیه نظام بعثی فعالیت می‌کند. اما یک احتمال هم وجود دارد و آن این که به دلیل حضور گسترده چهره‌های مخالف نظام اسد در فرانسه ممکن است پاریس با بشار اسد به گونه دیگری رفتار کند و این بار نپذیرد که وی در فرانسه ماوی گزیند. به ویژه این که اگر بنا باشد سوریه دچار تغییر شود، این کشور نیز به دنبال سهم‌خواهی از حکومت و فضای جدید سوریه بر خواهد آمد و ممکن است با رد پذیرش بشار سریع‌تر به اهدافش برسد.
بریتانیا، کشور دیگری است که اسد می‌تواند به آن فکر کند. بشار خود تحصیلاتش را در رشته چشم‌پزشکی در این کشور گذرانده است. قبل از این که باسل، برادر بزرگ‌ترش در یک تصادف غیرمترقبه کشته شود، او در لندن مشغول تحصیل و طبابت بود و چه بسا اگر باسل در آن حادثه کشته نمی‌شد و همان طور که بنا بود، به کرسی قدرت تکیه می‌زد، بشار همچنان در لندن می‌ماند. از سویی لندن نیز مانند پاریس میزبان بسیاری از چهره‌های مختلف سیاسی چه رهبران اپوزسیون و چه رهبران فراری یا مخلوع بوده است. مثل ژنرال پینوشه که قدرت را در شیلی رها کرد و به بریتانیا پناه آورد. در عرصه دیپلماتیک تجربه نشان داده است که بریتانیا موفق‌تر از پاریس در هماهنگ سازی مهره‌های بازی سیاسی عمل کرده و سریع‌تر و آسان‌تر به اهدافش رسیده است. از این رو هیچ بعید نیست که با دیپلماسی فعال خود این بار هم از یک طرف بشار اسد را بپذیرد و از آن طرف به سهمی که می‌خواهد در سوریه برسد.
عراق، کشوری که به دلیل نزدیکی مذهبی دو حکومت حاکم بر خود و سوریه می‌تواند گزینه دیگری برای بشار اسد باشد. به رغم این که عراقی‌ها خاطرات چندان خوشی از حکومت سوریه نداشته‌اند و بارها این حکومت را به دلیل میزبانی از سران سابق حزب بعث عراق و عبور خودروهای بمب‌گذاری شده و افراد تروریست از مرزهای آن مورد تخطئه قرار داده‌اند، اما با این حال به دلیل علوی بودن بشار اسد و نزدیکی که با بسیاری از رهبران مخالف رژیم بعثی در قبل از حمله امریکا به عراق داشته است، بسیاری از رهبران سیاسی عراق از او حمایت می‌کنند. مثل نوری مالکی که در دوران تبعید در سوریه بود یا جلال طالبانی که خود بارها گفته است که در دوران مبارزه بشار اسد به ما خیلی کمک می‌کرد. در روزهای اخیر نیز سوریه در کنار الجزایر و یمن از کشورهایی بود که با تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب مخالفت کرد. البته این روزها بحث پناهندگی دادن به بشار اسد در داخل عراق بسیار بالا گرفته است. صلاح زنکنه، روزنامه‌نگار و ادیب عراقی در گفت‌وگو با پایگاه خبری تحلیلی ایلاف، در این باره گفت: «با تاسف بسیار زیاد باید بگویم اگر بشار اسد از عراق طلب پناهندگی سیاسی کند ما به او پناهندگی خواهیم داد. البته در صورت پذیرفتن پناهندگی بشار اسد بغداد با بحران شدیدی در رابطه با بهار عربی مواجه خواهد شد.»
لبنان، کشور دیگری است که می‌تواند بشار اسد به آن فکر کند. وجود حزب الله، مهم‌ترین متحد او از یک سو و بسیاری از هم‌پیمانان مسیحی و مارونی، درزی و سنی مانند سلیمان فرنجیه و بسیاری افراد دیگر در این کشور می‌تواند بشار اسد را ترغیب کند که در این کشور پناه بگیرد. ولی مشکل مهمی که در لبنان وجود دارد و باعث می‌شود کم‌تر کسی فکر ماندن در آن کند، بی‌ثباتی شدید سیاسی، وجود اصطکاک‌های گسترده سیاسی و طایفه‌ای موجود در آن و ناامنی است که بسیاری را از ماندن در آن منصرف می‌کند.
ایران، تنها کشور در خاورمیانه که حمایت قاطعی از بشار اسد می‌کند و برای حفظ آن همه گونه کمکی به آن رسانده است، نیز دیگر کشوری است که می‌تواند اسد برای ماندن در آن فکر کند. تهران و دمشق متحدان استراتژیک در حداقل یک دهه گذشته بوده‌اند. ایران سابقه پناهندگی برای بسیاری از رهبران جریان‌های سیاسی مختلف جهان اعم از مقام‌های سابق یا اپوزسیون را داشته است. گلبدین حکمتیار، برهان‌الدین ربانی از افغانستان، سید محمد باقر حکیم، رئیس اسبق مجلس اعلای اسلامی عراق، ابراهیم جعفری، نخست‌وزیر سابق عراق، مصطفی بارزانی، مسعود بارزانی و جلال طالبانی همگی از جمله افرادی هستند که در زمانی که کشورشان در ناآرامی بود یا سمت خود را از دست داده بودند یا این که رژیم استبدادی بر کشورشان حاکم بود ایران را به عنوان مامن و ملجا خود برگزیده بودند. بشار اسد نیز می‌تواند بسته به موقعیت ایران را به عنوان یکی از مکان‌های خود برای سکنی انتخاب کند.
روسیه، کشور بعدی است که شاید بشار اسد به آن فکر کند. در سال‌های اخیر مسکو میزبان افرادی چون ادوراد شواردنادزه، رئیس جمهوری اسبق گرجستان و عسکر آقایف، رئیس جمهوری اسبق قرقیزستان از جمله کسانی هستند که پس از پایان کارشان در کشورهایشان به این کشور پناهنده شدند. بعید نیست روسیه که این روزها از متحدان پروپا قرص بشار اسد است بخواهد میزبان او نیز باشد. ولی مساله این است که روسیه در سیاست‌هایش روش خاصی را دنبال می‌کرده که چندان قابل اعتماد نیست.
در این میان کشورهایی نیز هستند که بعید است اسد برای رفتن و ماندن در آن کشورها چندان فکر کند. در راس آنها ترکیه است که این روزها به یکی از دشمنان سرسخت بشار اسد تبدیل شده و تمامی دوستی‌ها و رفاقت‌های خانوادگی قدیم را به فراموشی سپرده است. عربستان سعودی، دیگر کشوری است که به رغم میزبانی از دیکتاتورهایی چون زین العابدین بن علی، رئیس جمهوری مخلوع تونس و ایدی امین، دیکتاتور سابق اوگاندا و بسیاری از افراد دیگر بعید است بپذیرد از بشار اسد میزبانی کند. به ویژه این که بشار اسد، علوی است و عربستانی‌هایی که همه چیز را از دریچه طایفه‌ای می‌بینند، چشم دیدن هیچ کدام از طوایف شیعی را ندارند. امریکا نیز به دلیل سردی روابطی که میان دمشق با واشنگتن در دوران اسد بوده و حمایتی که این کشور در حال حاضر از جریان‌های مخالف اسد می‌کند بعید است که بپذیرد میزبان بشار اسد باشد.
نظر شما :