آیا اروپا از فشار تحریم‌ها علیه ایران می‌کاهد؟
این شرکت‌ها خواسته‌های خود را به صورتی حقوقی مطرح کرده اند و دادستانی کل اتحادیه اروپا را مخاطب قرار داده اند. به نظر شما ممکن است به این دادخواست رسیدگی شود؟
البته من اصل خبر را ندیده ام. اما به نظر می‌رسد این درخواستی سیاسی است تا حقوقی، مبنایی که برای این تحریم‌ها وجود دارد، مبنایی قدرتی است. یعنی کسانی که قدرت دارند، قطعنامه ای را مصوب می‌کنند و این مصوبه، مصوبه اتحادیه اروپا یا پارلمان اروپا که نیست. کشورها تصمیم گرفته اند بر مبنای تحریم‌هایی که سازمان ملل مطرح کرده بود، همراهی‌هایی از خود نشان دهند. بنابراین مبنای حقوقی این تحریم‌ها جایی است که یک منشا قدرت آمده و این مسئله را مطرح کرده است. مثلا سازمان ملل تحریمی‌را مطرح می‌کند، حال دیگر کشورها از این تحریم‌ها تبعیت می‌کنند. غیر از این تمام تصمیمات، تصمیماتی سیاسی است. اگر هم دیگرانی این تصمیمات را زیر سوال می‌برند، این اقدام هم سیاسی است. یعنی چندان منشا حقوقی نمی‌توان برای آن قائل شد.
گروهی تصمیم گرفته اند که با این کشور این گونه برخورد کنند، چند وقت بعد تغییر نظر می‌دهند و حال برای این که این تحریم را لغو کنند، شرکت‌هایی را تشویق می‌کنند که چنین کاری انجام دهند تا بهانه ای به دست آید. این شرکت‌ها رقیب یک دیگر هستند. به چه اعتباری با یک دیگر ارتباط برقرار کنند که درخواستی انجام دهند. بالاخره این از جایی نشات می‌گیرد. یای ایران با آن‌ها مذاکره کرده است که این هم تصمیمی‌سیاسی است. یا خود اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای اروپایی آن‌ها را به این سمت سوق داده اند، که این تصمیم هم سیاسی است.
شما اشاره ای به علتی که ممکن است وجود داشته باشد کردید، به غیر از رایزنی ایران یا اتحادیه اروپا چه دلیلی ممکن است باعث انجام چنین اقدام سیاسی ای توسط این شرکت‌ها شود؟
به نظر می‌رسد این اتفاق بیشتر شامل شرایط منطقه و اوضاعی است که در عراق و افغانستان حاکم است. اروپایی‌ها تا حد زیادی خود را از این مناطق بیرون کشیده اند. ولی می‌خواهند روابط آن‌ها با ایران به حد نهایی تیرگی نرسد و در مقابل امریکا فرصتی پیدا کنند که بخشی از روابط خود را با ایران تعدیل کنند. به نظر چنین شرایطی اتفاق افتاده که باعث این اقدام شده است. البته این تنها به عنوان یک احتمال مطرح است.
این درخواست را تا چه حد متاثر از بحران اقتصادی اروپا می‌دانید؟
ببینید کشورهایی که درگیر بحران اقتصادی هستند مانند یونان یا ایتالیا و برخی از کشورهای جنوب اروپا، معمولا کمتر در این تصمیم گیری‌های سیاسی دخیل هستند. آن کشورهایی که در این تصمیم گیری‌ها دخالت دارند مانند فرانسه، آلمان و انگلستان، در حال حاضر چندان درگیر بحران نیستند. از این جهت بعید به نظر می‌رسد که این اقدام صرفا تحت تاثیر بحران اقتصادی اروپا باشد، اما به عنوان یک روال کلی باید این مسئله را طبیعی دانست که اتحادیه اروپا تلاش کند وضعیت خود را در این منطقه تثبیت کند، پایگاه خود را حفظ کند و با توجه به موفقیت‌هایی که امریکا در تثبیت موقعیت خود در منطقه داشته است، به خصوص در ارتباط با خیزش‌هایی که اتفاق افتاده است، به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها برنده بوده اند. لذا اروپایی‌ها سعی دارند که پایگاهی را برای تقویت و حفظ کنند.
به نظر می‌رسد سعی دارند تا حدی نوع رابطه خود را با ایران تعدیل کنند. اما آیا شواهد دیگری این احتمال را تایید می‌کند یا خیر؟ باید منتظر بود و دید که آیا اروپا به این سمت حرکت می‌کند یا صرفا همین یک مورد بوده است.
بنابراین بر اساس سیاست چندجانبه گرایی اروپا باید منتظر اقدامات جدیدی از سوی اروپا بود؟
بله. به نظر من باید منتظر اقداماتی از سوی اروپایی‌ها بود. به نظر می‌رسد که موضع امریکایی‌ها نسبت به ایران در حال سخت تر شدن است. اما اروپایی‌ها تا حدی در حال نرم کردن مواضع خود هستند. دلیل آن هم احتمالا این است که پایگاه‌های خود را در کشورهایی که خیزش در آن‌ها رخ داده است از دست داده اند.
در مقابل موقعیت امریکایی‌ها در حال تقویت است. امریکا در کشورهای عربی دارای یک چهره منفی بود. به دلیل حمایت‌هایی که از دولت‌های این کشورها انجام می‌داد. این مسئله باعث می‌شد که مردم در جهان اسلام و جهان عرب موضع بسیار منفی نسبت به امریکا داشتند. اما امریکا توانست با سوار شدن بر موج این حرکت‌ها و حمایت‌هایی که عمدتا از مردم نشان داد، توانست تا حدی این ذهنیت‌ها را تغییر دهد.
از این جهت می‌توان گفت اوضاع به نفع امریکا تغییر کرد و امریکایی‌ها سود کلانی را در این مسئله به دست آوردند. بنابر این اروپایی‌ها تلاش دارند بخشی از این خسارت‌ها را جبران کنند تا تعادلی برقرار شود.
بنابراین می‌توان امیدوار بود که دادستانی کل اروپا به این دادخواست توجه کند و ترتیب اثر دهد؟
با فرضی که عرض کردم بله. مگر این که فرض بنده غلط باشد.
نظر شما :