ترکیه نمی‌تواند هم ایران را داشته باشد هم اسرائیل
به او گفتم: «این گونه معروف است که ایران انتظار دارد تکلیف دو موضوع روشن شود تا مواضع نهائی خود برای گفتگو با امریکا را بیان کند. اول، رسیدن به دستاوردهای بیشتر در پرونده هسته‌ای و دوم، افزایش قدرت و توانایی‌هایش چه نزد نظام و چه نزد مردم برای تحمل تحریم‌های بیشتر و در حال افزایش جامعه جهانی.»
پاسخ داد: «در هر حال تحریم‌ها ادامه خواهند داشت و تو می‌دانی که ترکیه با ایران در داد و ستد تجاری است و با تحریم‌های اخیر بین‌المللی نیز موافقت نکرده است. ولی در نهایت ترکیه باید بداند که چگونه و چه چیزی را انتخاب کند؟ اگر ترکیه از مرزهای معمول تعامل با ایران فراتر رود، اسرائیل وارد عمل خواهد شد. چگونه؟ نمی‌دانم. ولی می‌دانم که به مصلحت ترکیه است که صرف همراهی با ایران جامعه جهانی را از خود عصبانی نکند شاید هم به دلیل کردها بهتر است بیشتر با جامعه جهانی همکاری داشته باشد. نقش ایران در عراق مطلوب نیست و این می‌تواند بر ترکیه نیز اثر بگذارد. و این را هم فراموش نکن که مشکل کردهای ترکیه هم بسیار است.»
از او پرسیدم نظرت درباره روابط ترکیه و سوریه چیست؟ پاسخ داد: «همان طور که گفتم ترکیه نقش‌های مختلفی را بازی می‌کند. برخی از آنها مورد قبول است، مثلا درباره آخرین بحران‌های لبنان با سوریه مذاکره کرد. ولی برای سوریه ترکیه چه کار کرد؟ از نزدیکی با آن چه به دست آورد؟ شاید سوریه بیش از ترکیه از این نزدیکی سود برد. بازرگانان قطعا بیشترین استفاده را بردند ولی آنها در این تعامل به حساب نمی‌آیند. ترک‌ها می‌خواهند در تمامی جهت‌ها تحرک داشته باشند. آنها می‌خواهند هم در لبنان هم در سوریه و هم در مصر نقش داشته باشند. سر مصر و تحولات آن یک هفته سکوت کردند ولی پس از آن نخست‌وزیر ترکیه رجب طیب اردوغان از انقلاب مردم و جوانان آن حمایت کرد. پس از آن دیگر هیچ کار نکرد. آنها می‌خواهند هم‌زمان هم با ایران رابطه داشته باشند هم با اسرائیل در هر جایی هم دستی داشته باشند. ولی این حرکت مفید نیست. شکی نیست ترک‌ها باهوشند، ولی این بدان معنا نیست که زمان سنج هم هستند. برای همین گمان نمی‌کنم بتوانند به الگویی برای کشورهای اسلامی خاورمیانه تبدیل شوند. اگر چه تا به حال هم خطاهای مهمی مرتکب نشده‌اند ولی مذبذب مزاجند. در آخر همراه می‌شوند ولی نه در بیشتر کارها. موضوع برای ترک‌ها حفاظت از مصالح استراتژیک نیست. ما هم چنین مصالحی داریم و از آن حمایت و حفاظت در برابر همه می‌کنیم. هیچ کس نمی‌داند مصالح ترکیه اسلامی چیست. آنها با کلام و چهره (اردوغان) می‌خواهند نقشی مهم در منطقه داشته باشند. ولی مطمئن نیستم که بتوانند به این خواسته‌شان برسند.»
از او پرسیدم نظرت درباره اوضاع داخلی ترکیه چیست؟ حرف‌ها و شایعه‌های مختلفی زده می‌شود از جمله این که به برخورد حزب عدالت و توسعه اسلامی با روزنامه‌نگاران، احزاب، سازمان‌های نظامی و درجه‌داران ارشدش بسیار انتقاد می‌کنند. گفت: «در انتخابات پیش رویی که امسال در ترکیه برگزار می‌شود پیش‌بینی می‌شود حزب عدالت و توسعه باز هم برنده شود. شاید به دلیل رشد اقتصادی و زیر بنایی این پیروزی را به دست بیاورد. ولی سئوال این است که با چه نسبتی برنده خواهد شد؟ آیا قرار است با پیروزی اکثریت که به یک جریان تک حزبی در ترکیه تبدیلش خواهد کرد، پیروز شود تا از طریق آن به هدفش برای اصلاح قانون اساسی برسد. قطعا بخش بزرگی از مردم ترکیه خواهان تغییر قانون اساسی هستند چرا که از حضور نظامی‌ها در سیاست خسته شده‌اند. به هر حال حزب حاکم پیروز خواهد شد و احتمالا همان نسبتی که می‌خواهد را نیز به دست خواهد آورد و برای 7 سال دیگر در قدرت خواهد ماند تا جمعا 12 سال در راس حکومت مانده باشد. آن موقع باید ببینیم که چه پیش می‌آید، قطعا برخی به برخوردهای دولت با روزنامه‌نگاران خرده می‌گیرند ولی به هر صورت همچنان آزادی رسانه و بیان پا برجا خواهد ماند. ولی فشار به نظامی‌ها همچنان ادامه خواهد داشت همان گونه که الان هم آنها در جایگاه دوم کشور هستند.
این مقام مهم امریکایی سخنان خود را این گونه به پایان رساند: روشن است که اروپایی‌ها به خصوص فرانسه و آلمان با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا مخالفند ولی این باعث نمی‌شود تا ترک‌ها بر پافشاری‌شان برای ورود به اتحادیه اروپا ادامه ندهند. و منتظریم ببینیم که در منطقه چه پیش می‌آید. همچنان سرانجام پاکستان و افغانستان که در اولویت نخست امریکا است، چه خواهد شد؟
سرکیس نعوم / النهار
نظر شما :