جوانه‌های تغییر، تندبادهای داخلی و تقابل‌های بین‌المللی
با توجه به تحولات عمیقى که سال گذشته در سطح روابط بین المللی رخ داد می‌توانست گشایشی بزرگ در سیاست خارجی ایران باشد. یکی از تحولاتی که در این سال در سطح بین المللی رخ داد پایان دوران یک جانبه گرایی بود که این امر را در سیاست بین المللی و تغییر رفتار و منش امریکا در عرصه بین المللی و با آغاز دورانی که در آن به صورت چند جانبه و با مشارکت کشورهای مختلف و نیروهای مختلف در عرصه جهانی با بحران‌ها، مشکلات و مسائل بین المللی برخورد می‌شد، شاهد بودیم. این آغاز یک تغییر جدی در نظام بین الملل بود.
نکته دیگر تحولات ژرفی است که در حوزه اقتصاد جهانی رخ داد؛ درست است که این تغییرات با بحران آغاز شد اما تحولات اساسی را در مناسبات اقتصاد جهانی به وجود آورد و به اعتقاد من یکی از مراتب جدید جهانی شدن است که در آن به نوعی حیات اقتصادی کشورها بیشتر ماهیت و بعد جهانی پیدا می‌کند.
در چنین شرایطی طبیعی است که ایران می‌توانست در عرصه سیاست خارجی با تحولات جدی مواجه باشد چراکه دوران جدید، دوران تنازعات کلاسیک میان دولت‌ها یا تعریف هویت‌ها بر اساس نفی دیگران یا تعارض با دیگران نیست بلکه ما یک دورانی از هم سازی و در عین حال رقابت را میان بازیگران متعدد روابط بین الملل شاهدیم.
در این شرایط به نظر می‌رسید که حتی در درون نظام تصمیم گیری در سیاست خارجی ایران پاره اى از این تحولات درک شده و عکس العمل‌های مثبتی در مقابل آنها به تدریج در حال شکل گیری است اما چند حادثه باعث شد که درک و تغییر دیدگاه های تحت الشعاع قرار گیرد و ما باز مجددا به همان دوران تعارض کلاسیک باز گردیم.
مهمترین این حوادث، رخدادهای پس از انتخابات بود که به گونه‌ای بخشی از دستگاه تصمیم گیری ایران را به این سمت و سو سوق داد که برخی از این حوادث را منتسب به نیروهای خارجی دانستند و با توجه به مواضعی که آنها اتخاذ کرده بودند، یک دوران تنش دیپلماتیک و سیاسی میان ایران و این کشورها آغاز شد.
عامل دوم که باعث تاثیرگذاری بر سیاست خارجی ایران شد نوسان در توافقات هسته‌ای بود به طوری که ایران و کشورهای منتقد شامل غرب و روسیه تا آستانه حل و فصل مساله پیش رفتند اما دوباره باز به مرحله تقابل و حتی تعارض رسیدند.
عامل سوم هم تشدید برخی بحران‌های منطقه‌ای بود. به عنوان مثال به قدرت رسیدن گروه‌های تندروتر در اسرائیل که به منازعه فلسطینی‌ها و اسرائیل دامن می‌زد یا تعمیق بحران در افغانستان از جمله مواردی بود که به گونه‌ای بر روابط ایران و نظام بین الملل تاثیر گذاشت و از به وجود آمدن یک تحول جدی در این ارتباط جلوگیری کرد.
در مجموع سال گذشته سالی بود که با باعث شد جوانه‌های یکسری تغییرات اساسی به وجود بیاید اما تندبادهای داخلی، بحران‌های منطقه‌ای و تقابل‌های بین المللی باعث متوقف شدن رشد این جوانه‌های شد. اما به نظر می‌رسد که این جوانه‌ها همچنان زنده‌اند و ممکن است در آینده نه چندان دور باعث تحول شوند.
نظر شما :