چرا جلسه 1+5 در لندن موفقیت آمیز نبود؟

معاونان وزرای امور خارجه کشورهای 1+5 روز جمعه در لندن گرد هم آمدند تا در خصوص برنامه هسته ای ایران به تبادل نظر بپردازند. قرار بود این جلسه دو هفته زودتر برگزار شود که به دلیل ملاقات بوش با دالایی لاما و اعتراض پکن به آن ملاقات، چین از شرکت در جلسه در موعد قبلی امتناع کرد.

 

جلسه لندن در فضایی برگزار شد که بیش از چند روز از اعلام تحریم های یک جانبه آمریکا علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سه بانک جمهوری اسلامی ایران نمی گذشت. درحقیقت آمریکایی ها این تحریم ها را عمدا" با فاصله زمان کوتاهی از جلسه لندن مطرح کردند تا به زعم خود محورهای قطعنامه سوم شورای امنیت از قبل آماده بوده تا در لندن آن محورها مورد بررسی و مداقه قرار گیرد.

 

از سوی دیگر، قبل از جلسه روز جمعه روسیه و چین به صراحت مخالفت خود را با تصویب قطعنامه تحریم های جدید توسط شورای امنیت اعلام کردند. رئیس جمهور روسیه تحریم های جدید را دیوانگی خواند و وزارت خارجه چین نیزگفت به هیچ وجه با تصویب این تحریم ها موافقت ندارد.

 

همزمان، محمد البرادعی مدیر کل آژانس بین المللی انرزی اتمی صریحا" سخنان جنگ طلبانه برخی از مقامات آمریکایی را به چالش کشید و بر تداوم مذاکرات ایران و آژانس که به آرامی درحال پیشرفت است تاکید کرد.

 

در پاسخ به این انتقادات آمریکایی ها ضمن تاکید برهمبستگی بین المللی علیه برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران به البرادعی یادآور شدند که صرفا درزمینه کارهای فنی آژانس فعالیت کند و کارهای سیاسی را به اعضای شورای حکام آژانس واگذار کند.

 

جلسه لندن در چنین فضایی برگزار شد و از ابتدا مشخص بود که با موفقیت همراه نخواهد بود زیرا اولا" نه تنها چین و روسیه صریحا مخالفت خود را با تصویب تحریم های جدید اعلام کرده بودند بلکه فضای بین المللی در زمانی که مذاکرات ایران و آژانس در جریان بود وهر دو جدید طرف از این مذاکرات راضی بودند تحریم های جدید را بر نمی تابید.

 

بعد از جلسه 1+5 در لندن، نیکلاس برنز معاون وزیر خارجه آمریکا طی مصاحبه ای نارضایتی خود را از جلسه مذکور اعلام نمود. وی به خبرنگاران گفت آمریکا به چین و روسیه قویا" توصیه می کند که از تشدید تحریم ها حمایت کنند زیرا این دو کشور در یافتن راه حل دیپلماتیک نقش حساسی دارند. وی در ادامه گفت که ما ازعدم همکاری چین در زمینه قطعنامه سوم ناراحت هستیم و فکر نمی کنیم که چین با ما همراه است.

 

آمریکا معتقد است که چین در طول شش ماه گذشته تجارت خود را با ایران افزایش داده است و این امر به ایران در خصوص برنامه هسته ای اش علامت غلط می دهد. مواضع مطرح شده توسط برنز از صریح ترین مواضع آمریکا علیه چین در بحث هسته ای ایران است. به همین دلیل آمریکا قرار است وزیر دفاع خود را به چین اعزام کند تا در اولین سفر وی به پکن موضوعات مختلف از جمله بحث تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران را به بحث و گفتگو بگذارد.

 

نکته جالب توجه در خصوص جلسه لندن ارزیابی مثبت سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا از آن جلسه بود. در حالی که برنز به روشنی نارضایتی خود را از روند این جلسه اعلام کرد، سخنگوی انگلیسی از توافق مقامات کشورهای 1+5 برای نهایی کردن قطعنامه سوم با هدف طرح آن برای رای گیری در شورا درصورت عدم دریافت گزارش مثبت البرادعی و سولانا در ماه جاری میلادی صحبت به میان آورد.

 

اتخاذ چنین موضعی از سوی بریتانیا که در زمینه سیاست خارجی نظرات نزدیکی با آمریکا دارد می تواند به دو دلیل مطرح باشد. اول این که انگلیسی ها نمی خواستند جلسه ای که در کشورشان تشکیل شده بود شکست خورده قلمداد شود. به همین دلیل ضمن طرح مطالب فوق الذکر اعلام کردند که جلسه بعدی 1+5 در تاریخ 19 ماه نوامبر یعنی چند روز بعد از ارائه گزارش البرادعی برگزار خواهد شد.

 

دلیل دیگر برای اعلام موفقیت آمیز بودن جلسه لندن القاء این مطلب بود که پیگیری موضوع هسته ای ایران از طریق چند جانبه درحال پیشرفت است و به همین دلیل نیازی نیست که آمریکا به اقدام یکجانبه متوسل شود.

 

درحقیقت این پیامی به چین و روسیه است که در صورت عدم همراهی با بقیه اعضای 1+5 ممکن است آمریکا از طریق دیگر کار را دنبال کند.

 

چندی قبل جان مک کین نامزد ریاست جمهوری آمریکا از حزب جمهوری خواه نیز مطلب مشابهی را مطرح کرده بود مبنی بر اینکه در صورت عدم همراهی کشورها با تحریم های بین المللی آمریکا ممکن است مجبور شود به صورت یکجانبه از قوه قهریه استفاده کند.

 

البته روشن است که این مطالب به نیابت از کاخ سفید و در راستای جنگ روانی آمریکا علیه ایران مطرح می شود.

 

بهر حال نباید فراموش کرد که نئو محافظه کاران آمریکا همواره در پی زمینه سازی آغاز جنگ علیه ایران هستند و تلاش دارند بوش را متقاعد به چنین اقدامی نمایند.

 

در عین حال این امکان نیز وجود دارد که روسیه و چین در برابر دریافت ما به ازاهایی همانند قطعنامه های 1737 و 1747 شورای امنیت به تصویب قطعنامه سوم نیز رضایت دهند.