خط لوله اى که گران افتاد اما ايران را دور زد
ديپلماسى ايرانى: خبر سفر امروز حامد کرزى به ترکمنستان يعنى اينکه عصر هنگام قربان‌قلى بردى‌محمداف رييس جمهور ترکمنستان، آصف‌على زردارى رييس جمهور پاکستان و همچنين وزير نفت و گاز هند به نيابت از نخست وزير کشورش گردهم مى آيند و تصميم درباره قرارداد خط لوله انتقال گاز تاپى را نهايى مى کنند. اينها همه يعنى امضاى قرارداد و روى زمين ماندن پروژه اى که نامش خط لوله صلح بود بدون هيچ طرفى براى صلح.
اطلاعيه مطبوعاتى رياست جمهورى افغانستان مى نويسد: وزراى معادن و انرژى چهار کشور ياد شده، امروز سند ديگرى را هم موسوم به چهارچوب موافقتنامه خط لوله گاز در حضور روساى جمهور سه کشور به امضا مى‌رسانند.
بر اساس اين اطلاعيه، قرارداد خريد و فروش گاز تا آخر ماه آوريل 2011 تکميل خواهد شد. قرار است از طريق اين خط لوله سالانه 33 ميليارد متر مکعب گاز طبيعى ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند منتقل شود و افغانستان نيز ملزم است تا پنج ميليارد متر مکعب از اين گاز را خريدارى کند.
اطلاعيه مطبوعاتى دفتر حامد کرزى، احداث اين خط لوله را يکى از بهترين نمونه‌هاى همکارى منطقه‌اى دانسته است.
حالا افغانستان دارد تزانزيت گاز را برعهده مى گيرد. همان مساله اى که ايران نگران آن بود و مى ترسيد افغانستان کم کم پوست بيندازد و به يک قطب تزانزيتى در منطقه شرق خود تبديل شود. آن طرف هم هند هست، هم چين و هم بقيه شرقى ها. ايران فعلا سرش در ژنو و استانبول گرم است. کمى هم عراق. مقدارى قطر و عمان و امارات و در مجموع خيلى وقت است که وقتى براى مرزهاى شرقى اش نگذاشته است.
امروز پس از حدود 10 سال پس از پيگيرى خط لوله گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از طريق افغانستان، مقامات چهار کشور براى امضاى موافقتنامه گردهم مى‌آيند. زردارى و کرزى يا نمايندگانشان اين روزها بيشتر همديگر را مى بينند. پاکستان بيش از پيش دارد متصل به افغانستان مى شود. حالا اين لوله ها کار را آسان تر مى کند. احداث این خط لوله گاز در کنار منافع اقتصادی که به افغانستان از ناحیه ترانزیت و دسترسی به گاز طبیعی خواهد داشت، تاثیر زيادی در نزدیکی دو کشور و ایجاد فضای اعتماد به بار مى آورد. البته هنوز زود است که از اتحاد و اعتماد کامل سخن بگوييم. نه قرارداد "تاپى" تضمين تمام و کمالى به سه کشور داده و نه خط لوله تضمينى براى گسترش صلح و رواداري.
ظرفیت انتقال گاز خط لوله یک‌هزار و ۶۸۰ کیلومتری تاپی ۳۰ میلیارد متر مکعب در سال است که از میدان گازی دولت‌آباد ترکمنستان آغاز می‌شود و موازی با بزرگراه هرات، از افغانستان به قندهار می‌رسد و پس از آن در پاکستان از شهر کویته به مولتان هند امتداد می‌یابد.
اکونوميک تايمز هند ذوق زده از آنچه رخ داده نوشته است: جالب است که ایران در میدان رقابت بازار گاز پاکستان و هند، عرصه را به رقیبی باخته است که شرایط فروشش به مراتب سخت‌گیرانه‌تر از ایران است. ترکمنستان که می‌خواهد برای قیمت گاز صادراتی‌اش از طریق خط لوله تاپی با هر یک از کشورهای عضو این پروژه جداگانه مذاکره کند و قیمت‌های متفاوتی برای هر یک در نظر گرفته است، اعلام داشته که هیچ تعهدی بعد از واگذاری گاز در مرزهای خود، اعم از مشارکت در احداث خط لوله یا تعهد در قبال امنیت آن بر عهده نخواهد گرفت. دولت عشق‌آباد با چنین شرایط سختی، رقابت را از ایران که به خاطر انزوای بین‌المللی‌اش قدرت چانه‌زنی چندانی نیز ندارد ربوده است.
اين منبع هندى مى افزايد: دولت لاییک ترکمنستان به رهبری قربانقلی بردی محمداف که برخلاف ایران به شدت از سیاست‌زدگی و برخورد ایدیولوژیک با جامعه جهانی دوری می‌کند، با تمرکز بر پروژه‌های انرژی خود توانسته است جایگاه ویژه‌ای در بازارهای جهانی از چین تا اروپا و از روسیه تا ایران برای خود کسب کند.
و حالا نگاهى به هيات افغانى حاضر در عشق آباد بيندازيد. حامد کرزى ريیس جمهور، زلمی رسول وزیر خارجه، رنگین دافر اسپنتا مشاور امنیت ملی، وحیدالله شهرانی وزیر معادن، شام لال بتیجا مشاور ارشد اقتصادی ريیس جمهور و وحید عمر سخنگوی ریاست جمهوری. همه چيز آماده است تا يکى از مهم ترين قراردادهاى تاريخ افغانستان به امضا برسد. بخش عمده اى از دغدغه هاى تاريخى اين کشور و دولت وقت برآورده مى شود. گفتگو با پاکستان خيلى مهم تر است حتى اگر به بهانه گاز و تزانزيت باشد. خود مزاياى اقتصادى ناشى از تزانزيت در تصور افغان ها هم نمى گنجيد. اما همه چيز کاملا طبيعى پيش رفت. وقتى ايران به عنوان کشورى منزوى و تحت فشارهاى غرب از پروژه خط لوله کنار زده شد، بايد هم اين اتفاق بزرگ براى افغان ها مى افتاد. تعلل پاکستان و هند برای خرید گاز ایران از طریق احداث خط لوله صلح نزديک دو دهه طول کشيد و سرآخر ترکمنستان با حمایت مالی بانک توسعه آسیا و حمایت هاى امریکا توانست با کنار زدن ايران، قرارداد اولیه احداث خط لوله ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند را به امضای روسای جمهور چهار کشور برساند. قرار است سران چهار کشور بار دیگر در ۱۰ و ۱۱ دسامبر برای پیشبرد این پروژه در عشق‌آباد جمع شوند. گفتيم که رودررويى افغانستان و پاکستان و همچنين هند و پاکستان بواسطه اين قرارداد، آنها را بازهم چشم در چشم خواهد کرد و صرف اين مواجهه براى شبه قاره از گاز و هر انرژى ديگرى مهم تر است.
نظر شما :