نگاه واقع بينانه، حلقه مفقوده مذاکرات هسته‌اى
ديپلماسى ايرانى: بالاخره و بعد از نامه نگارى‌هاى بسيار، زمان مذاکرات ميان نماينده ايران و گروه 1+5 مشخص شد و انتظار مى‌رود اين مذاکرات بعد از گذشت بيش از يک سال توقف، در 5 دسامبر، 14 آذر ماه از سرگرفته شود. گرچه هنوز توافقى درباره مکان اين گفت‌وگو‌ها صورت نگرفته است اما به نظر نمى‌رسد روند تعيين مکان، به اندازه تعيين تاريخ زمان بر باشد.
اما نگرش ايران و کشورهاى عضو گروه 1+5 نسبت به جايگاه خود در مذاکرات آتى، شاخص مهمى است که تاکنون به رفتار اين کشورها شکل داده است و از اين به بعد هم نقش اساسى در فرايند مذاکرات ايفا خواهد کرد. ايران و کشورهاى عضو گروه 1+5 هر کدام خود را در موضع بالاتر و قوى‌تر مى‌بينند و اين نگاه مانع از ديدى واقع‌گرايانه به مذاکرات است.
کشورهاى عضو گروه 1+5، گرچه از آغاز مذاکرات استقبال کرده‌اند، اما مواضع آن‌ها در روند تعيين تاريخ و مکان مذاکرات نشان دهنده اين نکته است که اين کشورها علاقه‌اى ندارند که پيش از شروع مذاکرات و حتى در تعيين مکان مذاکرات، حرکتى انجام دهند که نشان از امتياز دادن يا موافقت با نظر ايران داشته باشد. خانم اشتون در پاسخ به پيشنهاد ايران درباره برگزارى گفت‌وگو‌ها در 23 نوامبر يا 5 دسامبر در ترکيه، ضمن موافقت با برگزارى مذاکرات در 5 دسامبر، ابراز اميدوارى کرده است که اين مذاکرات در وين يا ژنو برگزار شود.
اين نگاه غرب مبنى بر داشتن دست بالا در مذاکرات را مى‌توان در مواضع قبل‌تر مقامات غربى نيز پيدا کرد. چندى پيش سخنگويان وزارت امور خارجه فرانسه و امريکا، هرکدام جداگانه از وجود بسته جديدى براى مبادله سوخت که شرايط سخت‌ترى را براى ايران در نظر گرفته است، خبر داده بودند. علاوه بر اين، مقامات غربى با خوش‌بينى نسبت به نتايج تحريم‌هاى وضع شده توسط سازمان ملل و کشورهاى مختلف عليه ايران، انتظار دارند که شرايط اقتصادى، مقامات ايرانى را ناچار کند تا در مذاکرات کوتاه بيايند و نظرات غرب مبنى بر تعليق غنى سازى را بپذيرد.
سخنان اخير يوکيو آمانو، مدير کل آژانس بين المللى انرژى اتمى در گزارش به مجمع عمومى سازمان ملل متحد، مبنى بر عدم همکارى کافى ايران با آژانس بين المللى انرژى اتمى براى تاييد صلح آميز بودن فعاليت‌هاى هسته‌اى اين کشور، نيز ابزارى است که کشورهاى غربى با استفاده از آن در صدد تحميل ديدگاه‌هاى خود به ايران هستند.
اما ايران نيز به نوبه خود، جايگاه قوى‌ترى براى خود در مذاکرات آتى متصور است. مقامات ايرانى که بارها از بى تاثير بودن تحريم‌ها بر برنامه هسته‌اى ايران سخن گفته اند امروزه با داشتن ذخيره اورانيوم غنى شده بيشتر و دست يابى به تکنولوژى غنى سازى اورانيوم در سطح 20 درصد، تا حدى احساس خودکفايى مى‌کنند و اميدوارند که بتوانند نيازهاى خود را در داخل کشور تامين کنند. علاوه بر اين با راه اندازى نيروگاه بوشهر و ورود برق هسته‌اى به شبکه توليد برق، ايران خود را نيازمند تاسيس نيروگاه‌هاى هسته‌اى بيشتر و در نتيجه غنى سازى اورانيوم براى تامين سوخت اين نيروگاه‌ها مى‌بيند بنابراين تعليق و توقف غنى سازى را امرى محال مى‌پندارد.
نکته ديگرى که از نظر مقامات ايرانى، موجب مى‌شود که ايران دست بالا را در مذاکرات آتى داشته باشد ابتکار بيانيه تهران است. ايران معتقد است که بيانيه تهران فرصت مناسبى براى کشورهاى غربى براى تعامل و همکارى با ايران بود، اما اين کشورها بدون توجه به اين بيانيه و فرصتى که از جانب ايران در اختيار آن‌ها قرار گرفته بود، به سمت تصويب قطعنامه و وضع تحريم عليه ايران پيش رفتند. ايران هنوز هم بيانيه تهران را معتبر مى‌داند و معتقد است که مبادله سوخت تنها بر پايه اين بيانيه مى‌تواند انجام شود.
گرچه ايران و غرب هر کدام بر اساس تصورات خود، موضع خود را در مذاکرات آتى برتر و قوى تر مى‌بيند، اما واقعيت اين است که موضع هر کدام درجاتى از قوت و ضعف را نشان مى‌دهد و تنها راه رسيدن به موفقيت در مذاکرات اين است که دو طرف با نگاهى واقع بينانه به دنبال راه حلى براى حل اين مشکل باشند.
بايد منتظر ماند و ديد که کاترين اشتون، مسئول سياست خارجى اتحاديه اروپا و نماينده گروه 5+1 در مذاکره با ايران، از سويى و سعيد جليلى، دبير شوراى عالى امنيت ملى ايران از سوى ديگر، چه ابتکارات و پيشنهاداتى براى حل مسئله هسته‌اى ايران خواهند داشت و آيا اين دو خواهند توانست به اين مسئله که بيش از شش سال رابطه ايران و کشورهاى غربى را تحت تاثير خود قرار داده است، به نحوى مسالمت آميز خاتمه دهند؟
نظر شما :