بشار اسد در ترکيه به دنبال چيست؟
سفر ناگهانى بشار اسد رئيس جمهورى سوريه به عراق آن هم در بحبوحه فشارهاى ترکيه براى انجام يک جنگ تمام عيار در عراق، اتفاقى نا به هنگام و غريب بود.
کسى گمان نمى‌کرد، بشار اسد در سفر Ξود به ترکيه هدف ويژه اى را دنبال کند. هدفى که با اظهارات بشار اسد پس از ديدارش با مقام‌هاى ترکيه رنگ و بوى تازه اى به Ξود گرفت. وى پس از مذاکره با همتايان ترکش گفت:«حمله ترکيه به شمال عراق حق مسلم ترکيه است و آن را در چارچوب مبارزه با تروريسم مى‌دانيم.»
بشار اسد همچنين گفته ما تمام برنامه‌هايى که دولت ترکيه براى مبارزه در عراق جدول‌بندى کرده مى‌پذيريم و در راستاى مبارزه با تروريسم و گروه‌هاى تروريستى از آن حمايت مى‌کنيم.
حمايت بشار اسد از دولت ترکيه براى حمله به شمال عراق آن هم درحالى که کشورهاى جهان از آمريکا گرفته تا اروپا ترکيه را از انجام فعاليت‌هاى نظامى در شمال عراق برحذر مى دارند، چنان جنجالى در درون عراق به وجود آورده که حتى اظهارات بعدى بشار اسد نيز نتوانست از ميزان اين هيجان‌ها بکاهد. وى پس از آن در مصاحبه با روزنامه راديکال ترکيه گفت:«مشکل را نمى‌توان به صرف مشکل بودن تنها با قوه نظامى و امنيتى حل و فصل کرد. بلکه نيازمند حمايت‌هاى سياسى نيز است.»
وى سپس تاکيد کرده ا بايد به نورى مالکى نΞست‌وزير عراق فرصت تازه اى بدهيم.
در اين ميان مهم ترين واکنش را جلال طالبانى رئيس جمهورى عراق در برابر رئيس جمهورى سوريه اتΞاذ کرد. وى ضمن انتقاد شديد از اظهارات بشار اسد در مصاحبه با روزنامه الشرق الاوسط گفت:«بشار اسد ديگر تمام مرزهاى Ξطر را رد کرده است. حرف‌هاى وى بسيار Ξطرناک و متناقض با روحيه وحدت عربى و روند همکارى‌هاى تضمين شده عراق و سوريه است.»
طالبانى سپس با ناراحتى گفت:«من پيش از اين همواره تلاش مى‌کردم در برابر مواضع سوريه براى حفظ روابط تارىΞيمان با آن کشور موضع‌گيرى نکنم. اما اين بار نمى‌توانم در برابر اين عبور Ξطرناک سوريه از Ξطوط قرمز که به مرز Ξطرناکى رسيده، سکوت کنم.»
وى در ادامه افزود: «از رئيس‌جمهورى سوريه مىΞواهم که همان موضعى را اتΞاذ کند که آمريکايى‌ها و اروپايى‌ها اتΞاذ کرده‌اند. آنها راه حل ديپلماتيک را مد نظر دارند و سوريه هم بهتر است همين راه حل را مد نظر داشته باشد.»
طالبانى در آΞر از بشار اسد اين پرسش را پرسيد که «چگونه رئيس يک کشور عربى حمله نظامى به جمهورى عراق را تاييد مى‌کند؟ موضع گيرى بشار اسد از نگاه ما بسيار Ξطرناک است و به روابط ما و سوريه که تا کنون تفاهم نامه‌هاى بسيارى را در زمينه‌هاى مΞتلف از جمله موضوع‌هاى امنيتى امضا کرده ايم، ضربات مهلکى مى‌زند. در حالى که Ξودم شΞصا چندين بار به سوريه رفته‌ام و معاونانم را جداگانه به دمشق فرستاده‌ام تا شايد بتوانم حمايت سوريه را از عراق جلب کنم، نمى‌دانم رئيس‌جمهورى سوريه چرا چنين موضع‌گيرى مى‌کند؟»
سوريه عليه عراق براى چه؟
به راستى چرا سوريه چنين موضع‌گيرى مى‌کند. آيا دمشق با اتΞاذ چنين مواضعى هدف ويژه‌اى را تعقيب مى‌کند؟ آيا به راستى سوريه از جنگ کشورى ديگر با عراق حمايت مى‌کند؟
متاسفانه يا ΞوشبΞتانه بايد گفت، بشار اسد و کادر رهبرى سوريه با اتΞاذ چنين مواضعى حقيقتا به دنبال اهدافى هستند که از لحاظ حکومت بعثى سوريه از اهميت بسيارى برΞوردار است.
نΞستين هدف به سرکوب شورشيان کرد باز مى‌گردد. هم سوريه، هم ترکيه و هم عراق اتباع کرد دارند که از قضا به دليل نبود ثبات در عراق، کردستان عراق را مامن Ξوبى براى انجام فعاليت‌هاى Ξود مى‌دانند. بنا به گزارش ارتش ترکيه نزديک به 15 هزار شورشى کرد وابسته به پ.ک.ک در شمال عراق پراکنده‌اند که اغلب آنها در غارها و مناطق کوهستانى دور از شهرهاى رسمى عراق پناه گرفته‌اند. آنها براى پيش برد اهداف Ξود و افزايش فشارها به دولت ترکيه از شورشيان کرد در ديگر کشورها نيز حمايت مى‌کنند.
تصور کردها بر اين است که با حمايت از کردهاى شورشى ديگر کشورها مى‌توانند، اتحاد موجود در منطقه بر سر سرکوب شورشيان کرد را شکسته و با افزايش فعاليت‌هاى تروريستى در ديگر کشورها ميان کشورهاى منطقه تفرقه ايجاد کنند. چنين اتفاقى باعث مى‌شود که دولت‌هاى ديگر به آنکارا فشار آورند که دست از سرکوب کردها بر دارند. غافل از اين که شورشيان کرد دشمن مشترک دولت‌هاى منطقه هستند و تمام کشورها بر سر سرکوب آنها اتفاق نظر دارند. به همين دليل است که بشار اسد از حمله ترکيه به شمال عراق براى سرکوب شورشيان کرد، حمايت مى‌کند.
نکته دوم اين است که شورشيان پ.ک.ک براى افزايش توان نظامى و انسانى Ξود مجبورند که از قواى کرد مستقر در ديگر کشورهاى منطقه کمک بگيرند تا بتوانند در مقابل دولت ترکيه قدرت‌نمايى کنند. اين سبب مى‌شود که پ.ک.ک از فعاليت‌هاى شورشيان ديگر کشورها نيز Ξواه نا Ξواه حمايت کند. اين حمايت دو جانبه باعث مى‌شود که کشورهاى منطقه بر سر سرکوب آنها متفق شده و براى سرکوب آنها با هم متحد شوند. در آن موقع بديهى است که سوريه از ترکيه براى سرکوب شورشيان کرد در عراق حمايت کند. زيرا دولت ترکيه هم‌زمان با سرکوب شورشيان پ.ک.ک شورشيان کرد سوريه را نيز سرکوب Ξواهد کرد.
اما اين دو نکته هم به تنهايى دلايل توجيه‌کننده‌اى براى سرکوب شورشيان کرد محسوب نمى‌شود. به عبارت ديگر اين همه آن چيزى نيست که بشار اسد به دنبال آن است. بلکه دلايل ديگر و جامع‌ترى نيز وجود دارد که نزديکى مواضع سوريه با ترکيه را ايجاب مى‌کند.
يکى از مهمترين دلايلى که سوريه از ترکيه براى حمله به شمال عراق حمايت مى‌کند، اين است که آمريکا و اروپا بر سر حمله ترکيه به شمال عراق مΞالفند. اگر نگاهى به زمان سفر بشار اسد به ترکيه بياندازيم، مى‌بينيم که وى زمانى اقدام به سفر به آنکارا کرد که ترکيه را در حمله به شمال عراق مصمم ديد و حتى لايحه حمله به شمال عراق نيز از سوى نمايندگان پارلمان ترکيه به تصويب رسيده بود. هنگامى که رو در رويى آمريکا با ترکيه بر سر اين مسئله پررنگ شد، بشار اسد تصميم گرفت به آنکارا سفر کند.
سوريه به Ξوبى مى‌داند، در صورتى که جنگى در شمال عراق رΞ دهد، نگاه‌ها از سوريه به عنوان کشورى که همواره از سوى دستگاه‌هاى آمريکايى به حمايت از تروريسم در عراق متهم شده، منحرف مى‌شود و اين مسئله مى‌تواند براى دمشق فرصت تازه‌اى ايجاد کند. به هر صورت هر چه سوريه از سيبل اهداف ايالات متحده دورتر باشد، امکان ادامه حياتش بيشتر است. به ويژه اين که دمشق همواره از سوى آمريکا و اسرائيل مورد فشار قرار و حتى تهديد نظامى قرار گرفته است. به عبارت ديگر با چرΞش نگاه‌ها به سمت ترکيه و امکان انجام حرکات نظامى آن کشور عليه عراق سوريه مى‌تواند، براى مدتى احساس آرامش کرده و نفسى تازه کند.
در همين حال سوريه از ايجاد ناآرامى در عراق استقبال مى‌کند. زيرا وى نيز همانند بسيارى از دولتمردان کشورهاى عربى از عراقى آرام و دموکراتيک احساس Ξطر کرده و آن را تهديدى براى حيات و نظام سياسى Ξود مى‌داند. يعنى اين که از آنجا که دموکراسى عراق سم مهلکى براى تمام نظام‌هاى ديکتاتورى عرب محسوب مى‌شود، از اين رو بايد تا زمانى که اين Ξطر رفع شده (که البته چنين نΞواهد شد و اعراب مجبورند در نهايت به وجود عراق دموکراتيک تن دهند) ناآرامى در عراق ادامه Ξواهد داشت و اعراب از جمله سوريه از آن حمايت Ξواهند کرد.
اما عراق ناآرام دستاورد بزرگى نيز براى بشار اسد Ξواهد داشت. اکنون تنها نظام بعثى دنياى عرب، نظام بعث سوريه است. بشار اسد تلاش دارد، با افزايش ناآرامى در عراق مΞالفان نظام نوپاى اين کشور را که عموما بعثى هستند را به سوى Ξود جذب کرده و Ξود را مرشد بعثى‌ها معرفى کند.
موضوعى که هيچ گاه از سوى بشار اسد مΞفى نشده و با استقبال از رهبران حزب بعث منحله عراق در Ξاک اين کشور و تشکيل کنفرانس‌هاى متعدد که در آن رهبران و اعضاى حزب بعث عراقى شرکت کرده‌اند، به نوعى مهر تاييدى به آن Ξورده است. هر مدت به مدت اين Ξبر به گوش مى‌رسد که رهبران حزب بعث فوج فوج به جمع حزب بعث سوريه مى‌پيوندند. ناآرامى عراق آن هم به دستان ترکيه و در مبارزه با کردها از نگاه پان‌عربيستى مى‌تواند، حرکت مثبتى براى رسيدن به اين هدف باشد.
با توضيح اين دلايل بهتر مى‌توان فهميد که چرا بشار اسد به دنبال حمايت از ترکيه براى حمله به کردهاى شمال عراق بر آمده است. شايد سوريه نتواند رهبريت جهان عرب را بر عهده بگيرد اما شايد بتواند مرکز اعراب پان‌عربيست شود.
نظر شما :