مذاکرات نفس‌گير اما بى‌نتيجه رايس در خاورميانه
کاندوليزا رايس وزير امور خارجه آمريکا هنوز در منطقه است. وى امروز در حالى از مصر مجددا به اسرائيل بازگشته که توانست حمايت قاهره براى شرکت در کنفرانس پاييزه صلح اعراب و خاورميانه را به دست بياورد.
رايس که اين بار خستگى مذاکرات طولانيش با سران کشورهاى عرب و يهودى خاورميانه به وضوح در چهره‌اش مشهود است، دوباره از امروز با سران فلسطين و اسرائيل وارد مذاکره مى‌شود تا شايد بتواند توافقات اوليه ميان آنها جهت شرکت در کنفرانس پاييزه را به دست آورد.
يکى ازمسئولان بلند پايه وزارت امورخارجه آمريکا که نخواست نامش فاش شود گفت:"اين بار استثنائا رايس پنج روز در خاورميانه خواهد بود."
اين زمان به خوبى نشان مى‌دهد، رايس تا چه اندازه براى به نتيجه رساندن مذاکرات صلح فلسطين و اسرائيل مصمم است.
قرار است وى به ترتيب با نخست‌وزير اسرائيل و رئيس حکومت خودگردان فلسطين در بيت‌المقدس و بيت‌لحم گفت و گوهاى تازه اى را انجام دهد. اهميت اين مذاکرات پس از بازگشت وى از قاهره دو چندان مى‌شود. وى در قاهره موفق شد، حمايت دولت مصر را از مذاکرات صلح پاييزه اعراب و اسرائيل به دست آورد.
احمد ابوالغيط وزير امورخارجه مصر ضمن اعلام اين موضوع که کشورش در کنفرانس صلح خاورميانه شرکت مى‌کند، حمايت خود را از اين کنفرانس و تلاش‌هاى آمريکا براى تشکيل دولت مستقل فلسطينى اعلام کرد.
روز گذشته عمرو موسى نيز تاکيد کرد:"آمريکا براى برگزارى کنفرانس بين‌المللى صلح خاورميانه مصمم و جدى است."
وى در ادامه افزود:"درمذاکرات خود با رايس متوجه شدم وى براى طرح صلح عربى احترام قائل است و تلاش دارد کنفرانس به گونه‌اى برگزار شود که براى همه مفيد باشد."
تلاش در اوج نااميدى
وزير امورخارجه ايالات متحده درحالى وارد منطقه شد که برخلاف پيش‌بينى‌ها اميد چندانى به توافق ميان فلسطينيان و اسرائيلى‌ها نداشت. وى درحالى که هنوز هواپيمايش بر فراز خاورميانه نيامده بود، در مصاحبه با برخى از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران همراهش گفت:"نبايد انتظار معجزه در اين مذاکرات داشته باشيم. شايد روند آن گونه که ما انتظار داريم، پيش نرود."
اين در حالى بود که مذاکرات گروه فلسطينى و اسرائيلى در رام‌الله براى رسيدن به توافقات اوليه کنفرانس پاييزه صلح خاورميانه همچنان ادامه داشت. هر دو طرف هنوز نتوانسته بودند، بر سر مفاد صلح بتوافق برسند.
از سوى ديگر هم‌زمان با انجام اين مذاکرات، نظاميان اسرائيلى به نوار غزه حمله کرده و زمين‌هايى را در اين منطقه براى توسعه شهرک‌هاى اسرائيلى‌نشين اشغال کرده‌اند. اقدامى که باعث افزايش انتقادهاى جهانى نسبت به تجاوزات اسرائيل شده است. به گونه‌اى که کاندوليزا رايس وزير امور خارجه آمريکا نيز به شدت از اين اقدام اسرائيل انتقاد کرد و اين عمليات را کارى غير مفيد در آستانه نشست مذاکرات صلح دانست.
فلسطينى‌ها انتظار داشتند، رايس در سفر خود به خاورميانه بتواند به اسرائيلى‌ها فشار بياورد که در مذاکراتشان با نمايندگان فلسطينى بر سر موارد مورد اختلاف به توافق برسند.
فلسطينى‌ها خواستار بازگشت 98 درصد مرزهاى فلسطين به سال 1967 هستند. عباس پذيرفته براى دو درصد باقى مانده با ديگر اراضى تحت اشغال اسرائيل معامله کند. آنها همچنين به اسرائيلى‌ها فشار مى‌آورند که با بازگشت صدها هزار آوره فلسطينى به ميهنشان موافقت کنند.
اما موضوعى که بيش از همه مورد نزاع قرار گرفته، تقسيم بيت‌المقدس به دو منطقه تحت کنترل فلسطين و اسرائيل است. در ابتدا به نظر مى‌رسيد، اولمرت بر سر تقسيم بيت‌المقدس تا حدودى نرم شده و پذيرفته کنترل برخى محله‌هاى عرب بيت‌المقدس را به فلسطينى‌ها بدهد. وى حتى هم‌زمان با رسيدن رايس به خاورميانه با حضور در کنيست اسرائيل گفت:"ممکن است بر سر بخشيدن برخى از محله‌هاى عرب بيت‌المقدس به فلسطينى‌ها به توافق برسيم."
علاوه بر آن فلسطينيان اصرار دارند توافق‌نامه‌اى به امضا برسد که اجراى آن براى هر دو طرف الزام‌آور باشد. موضوعى که اسرائيلى‌ها به هيچ وجه حاضر به پذيرش آن نيستند.
اما آنچه باعث مى‌شود، اين مذاکرات نتواند به نتيجه مطلوب برسد، فشار بى‌امان احزاب راست و تندرو به اولمرت نخست‌وزير اسرائيل براى به نتيجه نرسيدن اين مذاکرات است. احزابى که از قضا سمبه پر زورى در داخل اسرائيل دارند و حتى در صددند که براى جلوگيرى از موفقيت مذاکرات فلسطينيان و اسرائيلى‌ها، دولت اولمرت را ساقط کنند.
هم‌زمان با اين مذاکرات بود که اولمرت مجبور شد در دادگاه عالى اسرائيل حاضر شده و به ماموران ويژه رسيدگى به مفاسد اقتصادى درباره پرونده تخلفات مالى خود در زمان دوران شهرداريش بر بيت‌المقدس جواب پس دهد.
احزاب راست با اين کار به نوعى به نخست‌وزير اسرائيل هشدار دادند، در صورتى که بخواهد در مقابل فلسطينيان از خود نرمشى نشان دهد، فورا عليه وى وارد عمل خواهند شد و براى اين کار نيز بهانه خوبى در اختيار دارند. مشکل اولمرت زمانى دو چندان مى‌شود که مى‌بينيم جايگاه مردميش همچنان ضعيف است و روز به روز از ميزان محبوبيت و مقبوليتش در ميان اسرائيلى‌ها کاسته مى‌شود.
اما مشکل تنها معطوف به اسرائيل نيست. فلسطينيان نيز به نوعى ديگر بر سر مشکلات مذاکرات صلح دست به گريبانند. جنبش حماس و گروه جهاد اسلامى هر کدام جداگانه مخالفت صريح و علنى خود را با مذاکرات صلح نمايندگان فتح با اسرائيل ابراز داشته‌اند تا به عباس بفهمانند، هيچ تضمينى براى کارشکنى در روند مذاکرات صلح نمى‌دهند. آنها حتى اعلام کرده‌اند، براى شکست مذاکرات صلح پاييزه خاورميانه کنفرانس جداگانه‌اى برگزار خواهند کرد. اين موضوع سبب شده، احزاب راست اسرائيل نيز سوءاستفاده سياسى کرده و آن را عاملى مستدل براى به توافق نرسيدن با حکومت خود گردان بدانند.
بنيامين نتانياهو رئيس حزب ليکود و يکى از اعضاى تندروى کنيست اسرائيل در جلسه پرسش و پاسخى که با حضور نخست‌وزير در پارلمان اسرائيل برگزار شد، گفت:"اگر به تقسيم بيت‌المقدس تن دهيم، بدان معنا است که پذيرفته‌ايم گروه‌هاى جهاد و حماس از مسير نزديک‌ترى موشک‌هاى خود را روانه خاک اسرائيل کنند."
سرانجام اين مخالفت‌ها با آنجا رسيد که تسيپى ليونى وزير امور خارجه اسرائيل و از مخالفان توافق با فلسطينى‌ها خود رياست گروه مذاکره‌کننده با فلسطينيان را بر عهده گرفت تا داد و فغان فلسطينيان بر سر کارشکنى اسرائيلى‌ها در مذاکرات صلح به همين سادگى به هوا رود.
در حالى که در روزهاى نخست گفته مى‌شد، مذاکرات سخت و نفس‌گير فلسطينيان و اسرائيلى‌ها به سمتى پيش مى‌رود که شايد بتواند به نتايج مطلوب برسد، با آمدن تسيپى ليونى همه چيز تغيير کرد و رسما خبر از کارشکنى اسرائيلى‌ها و بى‌ميليشان براى به نتيجه رسيدن مذاکرات صلح به گوش رسيد.
از سوى ديگر در حالى که پيش‌بينى مى‌شد با آمدن رايس اوضاع تا حدودى به نفع فلسطينيان رقم بخورد، اين اتفاق هم نيافتاد تا موضوع پيچيده توافق فلسطينيان و اسرائيلى‌ها بيش از پيش گره بخورد. رايس در حالى وارد اسرائيل شد که از روند مذاکرات اسرائيلى‌ها با فلسطينيان ناخشنود بود. اما هنگامى که پا به اسرائيل گذاشت، لحن انتقادى او تغيير کرد. وى با تمام سران اسرائيلى حتى با سران احزاب تند و افراطى اين رژيم نيز مذاکره کرد. رايس قبل از اين که روانه رام‌الله براى مذاکره با فلسطينيان شود، سخنگوى دولت اسرائيل گفت:"رايس هيچ فشارى را به دولت اسرائيل براى پذيرش مفادى که خلاف ميل ما باشد، وارد نکرده است."
پس از مذاکرات رئيس حکومت خودگردان فلسطينى و وزير امور خارجه آمريکا نيز عباس ناخشنودى خود را از رفتار اسرائيلى‌ها و آمريکايى‌ها در روند مذاکرات مخفى نداشت و تاکيد کرد:"فلسطين بر حق مسلم خود مبنى بر بازگشت مرزهاى کشور به مرزهاى 1967، بازگشت کامل آورگان فلسطينى و تقسيم بيت‌المقدس و در پى آن اعلام دولت فلسطينى به پايتختى بيت‌المقدس شريف تاکيد دارد و تمام تلاش خود را براى رسيدن به اين هدف به کار مى‌گيرد."
ناخشنودى فلسطينيان زمانى کاملا مشخص شد که «احمد قريع» معاون محمود عباس و رئيس گروه مذاکره‌کننده فلسطينى اعلام کرد، اسرائيل و آمريکا در روند کار مذاکرات کارشکنى مى‌کنند و قصد ندارند اين مذاکرات به نتيجه برسد.
وى همچنين تاکيد کرد:"در صورتى که بخواهد اوضاع به همين منوال پيش رود، من از رياست گروه مذاکره‌کنندگان فلسطينى استعفا خواهم داد."
گرچه چنين اتفاقى نيافتاده و مذاکرات سخت تر از گذشته ادامه دارد. اما به وضوح مى‌توان فهميد که چرا روند مذاکرات آن طور که بسيارى خوش‌بينانه پيش‌بينى مى‌کردند، پيش نمى‌رود. اسرائيلى‌ها در حقيقت بر سر بازگشت اراضى‌هاى اشغال شده به فلسطينى‌ها تا مرزهاى 1967 مشکلى ندارند.
مشکل اصلى آنها درحقيقت به دو موضوع بازگشت پناهندگان و تقسيم بيت‌المقدس باز مى‌گردد. اسرائيلى‌ها بر اين باورند که تا زمانى که تضمينى از سوى فلسطينى‌ها بر تامين امنيتشان داده نشده، توافق با فلسطينى‌ها بى‌معنا است. اين دليل البته دليل اصلى مخالفاتشان با کل روند صلح نيز هست.
دليل ديگر به وضعيت دموگرافيک منطقه باز مى‌گردد. اسرائيلى‌ها از اين بيم دارند که با بازگشت آورگان فلسطينى به ميهنشان وضعيت دموگرافيک منطقه تغيير يافته و شمار جمعيت اعراب و مسلمانان افزايش يابد. دو دليلى که بيشترين نگرانى را براى آنها به وجود آورده است.
رايس اين بار مسئوليت بسيار سختى بر عهده دارد. موفقيت‌آميز بودن نشست پاييزه صلح اعراب و اسرائيل اهميت بسيار ويژه‌اى براى مقام‌هاى کاخ سفيد دارد.
اين اهميت زمانى دو چندان مى‌شود که مى‌بينيم انتخابات رياست جمهورى آمريکا نزديک است و جمهورى‌خواهان که اين روزها در وضعيت بسيار بدى بسيار مى‌برند، تلاش مى‌کنند دست به هر کارى بزنند تا شايد محبوبيت از دست رفته‌شان دوباره باز گردد. موفقيت‌آميز بودن مذاکرات صلح و اعراب و اسرائيل مى‌توانند يکى از مهمترين گزينه‌هاى موفقيت احتمالى آنها در انتخابات آتى رياست جمهورى آمريکا باشد.
نظر شما :