/ویژه نامه گفت و گوی تمدن ها/
خوشرو: ائتلاف و گفت و گوی تمدن‌ها در مقابل هم نیستند
دیپلماسی ایرانی: معاون سابق وزارت امور خارجه گفت: اینکه هنوز از سراسر جهان از جناب آقای محمد خاتمی دعوت به عمل می آید تا در همایش‌ها شرکت کند، تا برای کتاب‌ها مقاله بنویسد و یا در مصاحبه‌ها شرکت کند به این دلیل است که راه گفت و گو و صلح ضرورت گریز ناپذیر زندگی امروز بشر است.
غلامعلی خوشرو در گفت و گو با "دیپلماسی ایرانی" افزود: از سال 2001که با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد،سال گفت وگوی تمدن‌ها نام گرفت تاکنون صدها مرکز گفت و گوی فرهنگ‌ها و تفاهم بین فرهنگ‌ها در سراسر جهان ایجاد شده و با بودجه‌های مردمی،بنیادهای خصوصی و دولت‌ها در حال پیشبرد این نظریه هستند. هزاران همایش و کارگاه و برنامه‌های آموزشی برای این منظور طراحی شده و به اجرا در آمده است. گفت و گوی بین ادیان،مراودات فرهنگی و تعاملات هنری هر کدام جلوه ای از این رویکرد گفت و گویی است.
وی با بیان اینکه گسترش نفرت و دشمنی و دشنام،جنگ و تجاوز را به همراه خواهد داشت،افزود: آخرین نمونه چنین نفرت انگیزی جریان جنون آمیز اهانت به کتاب مقدس مسلمانان است،جریانی که به نام دین ولی با لهیب آتش سخن می گوید. هزینه‌های یک روز جنگ بسیار بیشتر از هزینه‌های سال‌ها گفت و گو و دوستی و تعامل است. به احترام انسان و به پاسداشت ارزش‌های مشترک ادیان و برای صلح باید به منطق گفت و گو و اصل عدالت و آزادی پایبند بود.
معاون سابق وزارت امور خارجه تاکید کرد: نظریه گفت و گوی تمدن‌ها صرفا یک اقدام نمایشی میان دولت‌های عضو سازمان ملل نبود، بلکه یک رویکرد جدید در برخورد با جهان و انسان نه بصورت انتزاعی که در متن تحولات سیاسی و بین المللی و به خصوص در ارتباط با اسلام و غرب بود.این رویکرد جدید راه خود را میان مردم سراسر جهان،فرهیختگان مذاهب مختلف،دانشگاه‌های جهان اسلام و غرب و نیز رسانه‌های ملی و بین المللی باز کرد.
معاون علمی دانشنامه اسلام معاصر درباره اقدامات صورت گرفته در داخل کشور در خصوص گفت و گوی تمدن‌ها اظهار داشت:اینکه در داخل کشور هم اکنون چه اقداماتی برای گفت و گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها انجام می شود،پرسش مهمی است که مسوولان فرهنگی با بودجه‌های کلان باید پاسخگوی آن باشند. فضای گفت و گو در میان خود و با دیگری بسیار محدود شده است. باید از این بن بست خارج شد و گفت و گو را معیار ارتباط با خود و دیگری در نظر گرفت تا سوءظن‌ها و سوءتفاهم‌ها راه را بر تفاهم و آشتی مسدود نسازد و دشمنی تنها راه ارتباط با خویش و دیگری قلمداد نشود. باید در جهان منطق گفت و گو بر تهدید و نیرنگ و دروغ غلبه یابد و افراطی گری و آتش افروزی مهار شود.
خوشرو به ذکر تاریخچه ای از تشکیل "ائتلاف تمدن‌ها" پرداخت و گفت: با اوج گیری عملیات تروریستی در اروپا به ویژه در اسپانیا و ترکیه، اندیشه ائتلاف تمدن‌ها توسط نخست وزیر اسپانیا و ترکیه با دبیرکل وقت سازمان ملل مطرح شد. بر پایه این پیشنهاد، دبیر کل سازمان ملل متحد در سال 2005،هجده نفر از شخصیت‌های ممتاز جهان را با هدف بررسی چالش‌های بین جهان اسلام و دنیای غرب انتخاب کرد. انتخاب جناب آقای سید محمـد خاتمی که پیشنهاد او در مورد سال گفت و گوی تمدن‌ها با استقبال عام مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسیده بود، از اهمیت ویژه ای برخوردار شد.این گروه چهـار اجــلاس در کشورهای اسپانیا، قطر، سنگال و ترکیه و نیز یک اجلاس ویژه در مقر سازمان ملل در نیویورک (15و 16 شهریور ماه 1385) برگزار کرد. در پایان هیات عالی رتبه پس از مباحثات و موشکافی‌های خود گزارشی تهیه کردند که در آن با نگرش فراگیر مهم ترین مسائل بین جوامع اسلامی و جوامع غربی را مورد شناسایی قرار دادند. این گزارش در آخرین اجلاس در 13 نوامبر 2006 به دبیرکل وقت سازمان ملل تقدیم شد. در آوریل 2007 بان کی مون،دبیرکل سازمان ملل،جورج سمپاپو،رئیس جمهورسابق پرتقال را به عنوان نماینده عالی رتبه سازمان ملل برای پی گیری و پیشبرد ائتلاف تمدن‌ها منصوب کرد.
وی افزود:از آن سال تاکنون همایش‌های بزرگی هر ساله به ترتیب در اسپانیا ،ترکیه و برزیل به عنوان ائتلاف تمدن‌ها تشکیل شده است که در آن نمایندگان دولت‌ها و نیز نمایندگان جامعه مدنی،سازمان‌های غیر دولتی و موسسات خصوصی شرکت داشته اند و برنامه‌های خود را برای گسترش صلح و مدارا در جهان تشریح کرده اند. به علاوه برنامه‌های ویژه ای تحت عنوان جوانان،رسانه‌ها و تعلیم تربیت در دستور کار ائتلاف قرار دارد که بصورت مستمر در سراسر جهان به اجرا درمی آید.
خوشرو این نظر که ائتلاف تمدن‌ها جایگزین گفت و گوی تمدن‌ها شده را رد کرد و گفت: ائتلاف تمدن‌ها بر این پیش فرض استوار است که تعامل و وابستگی متقابل بین فرهنگ‌ها،مذاهب، جوامع و ملت‌ها روز به روز عمیق تر می شود. تاثیر پذیری ملت‌ها از یکدیگر همه حوزه‌های زندگی نظیرامنیت، توسعه، محیط زیست، روش زندگی و اقتصاد را در بر می گیرد. "ائتلاف" در پی ایجاد اراده جمعی و آگاهی عمومی در بین مردم جوامع مختلف است تا برسوء بــرداشت‌ها و پیــشداوری‌ها که موجد تعارض و تخاصم بین مذاهب و فرهنگ‌هاست،فائق آید. با در نظر گرفتن این پیش فرض دیگر نباید ائتلاف تمدن‌ها را در مقابل گفت و گوی تمدن‌ها قرار داد، بلکه باید آن را به مثابه یکی از شاخه‌ها و رویش‌های آن تلقی کرد. گفت و گوی تمدن‌ها رویکردی عام به تنوع فرهنگ‌ها به خصوص در ارتباط با اسلام و غرب است،در حالیکه ائتلاف تمدن‌ها به برنامه‌های اجرایی خاص تکیه می کند.
وی با بیان اینکه ابتکار خاتمی برای "گفت وگو میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها" که سال‌ها قبل از ایده ائتلاف مطرح شد،با پیش بینی ضمنی این واقعیت بود که جهان به سوی افراطی گری و یک جانبه گرایی سیر می کند،افزود: در گفت وگوی بین دنیای غرب و جهان اسلام، غربیان باید از نردبان تکبّر و تحقیر فرود آیند و مسلمانان از حلقه نفی و یاس و ترس به درآیند و در مسیر تفاهم گام بردارند. مسلمانان باید با عقل گرایی و احترام به حقوق انسان و با قبول روش‌های دموکراتیک و با حفظ ارزش‌های اسلامی دنیای درون خود را متحول سازند و غربیان باید به هویت مستقل دیگران احترام بگذارند و زبان زور و تحقیر را کنار بگذارند و از موضعی برابر و با هدف تفاهم و تعامل وارد عرصه گفت وگو شوند. به همین دلیل جناب آقای خاتمی در پیشنهادهای خود در اجلاس نیویورک (15 و16شهریورماه 1385) توجه به گفت وگو را بن مایه ائتلاف خواندند و جهش یک باره از گفت وگو به ائتلاف را غیرعملی قلمداد کردند. به نظر ایشان گفت و گو بیش از همه به حوزه جامعه مدنی تعلق دارد و تا سوء برداشت‌ها و سوء ظن‌ها و تعارض‌های موجود از طریق گفت وگو کاهش نیابد،نمی توان از ائتلاف سخن گفت.
خوشرو تصریح کرد: ائتلاف مستلزم تصمیم جمعی دولت‌هاست،تصمیمی که اگر مبتنی بر گفت و گو و سازگار با سازوکارهای جامعه مدنی نباشد،صرفاً یک اقدام صوری و سمبلیک است. به علاوه مفهوم ائتلاف خود نوعی تقابل را مفروض می انگارد،همدستی گروهی علیه گروه دیگر. در حالیکه طرف‌های گفت و گو برای دشمنی با یکدیگر صف بندی نمی کنند، بلکه ثمره گفت و گو برای همه طرف‌ها مفید خواهد بود، روش و نگرش‌ها به هم نزدیکتر می شود و طرف‌های گفت وگو به ضوابط مدنی و رفتار محترمانه ملتزم می شوند.
نظر شما :