اخضر ابراهیمی: ایران شیعیان عراق را به سمت خود می کشاند

اخضر ابراهیمی، نماینده ویژه سابق سازمان ملل در امور عراق، نماینده سابق اتحادیه عرب و نماینده سابق سازمان ملل در امور افغانستان به تازگی سفری به عراق داشته است. وی این بار بدون این که سمتی داشته باشد، به عراق آمده است. اگر چه عراقی‌ها همچنان او را به چشم نماینده اتحادیه عرب می‌بینند. ابراهیمی در این سفر ضمن دیدار با مقامات عراقی با برخی از مراجع نجف نیز دیدار داشت.

بحث و جدل وی در دفاع از حقوق اهل تسنن در برابر آیت‌الله سیستانی که از حقوق ضایع شده شیعیان دفاع می‌کرد، باعث شده است تا ابراهیمی به عنوان یک چهره طایفه ای نزد اهالی عراق معرفی شود.

گفتگوی دیپلماسی ایرانی با اخضر ابراهیمی در ادامه می آید: 

آقای ابراهیمی شما در دورانی که نماینده سازمان ملل در امور عراق بودید اعتقاد داشتید که حقوق سنیان در عراق ضایع شده است، آیا اکنون هم همین نظر را دارید؟

من مدافع حقوق سنیان به تنهایی نبودم بلکه از همه ملت و کشور عراق به عنوان یکی از اعضای جامعه اتحادیه عرب دفاع می‌کردم. من هیچ وقت عراق را از دریچه طایفه‌ای نگاه نکرده‌ام. اگر در آن موقع یعنی سال 2004 هم حرفی می‌زدم فقط برای حفظ یکپارچگی عراق بود. دیدید که به حرف‌ها و توصیه‌ها هم اعتنا نشد و عراق تا مرز جنگ داخلی پیش رفت و صدها زن و کودک عراقی بی‌گناه چگونه قربانی تعصب‌های کور و کینه‌های نابه‌جای طایفه‌ای شدند.

وضعیت فعلی عراق را چگونه می‌بینید؟

وضعیت عراق از لحاظ امنیتی و سیاسی خیلی بهتر از چند سال پیش است. حتی می‌خواهم بگویم عراق امروز از سال گذشته‌اش نیز بهتر است. ولی هنوز آینده عراق مبهم است. تنش‌های سیاسی بسیار بالا است و این باعث شده تا هنوز کشور آن گونه که توقع می‌رود به ثبات و آرامش نرسد. عراق مشکلات بسیاری در تمامی زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارد. عراق این مشکلات را نمی‌تواند حل کند مگر این که همه عراقی‌ها دست در دست هم و در کنار هم کمر همت به حل مشکلاتشان ببندند. همان طور که می‌بینید شش ماه است که انتخابات برگزار شده ولی هنوز حکومتی تشکیل نشده است. این نشان می‌دهد که تفاهم در عراق تا چه اندازه مشکل شده است.

خروج نیروهای امریکایی را از عراق چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قطعا خروج نیروهای امریکایی از عراق تحت هر عنوانی به نفع مردم عراق است. عراق در نبود نیروهای خارجی بیشتر احساس استقلال می‌کند. ولی بحث امنیت نیز مطرح است. شاید شاهد ناامنی‌هایی در آینده عراق باشیم ولی گمان می‌کنم که دولت و مردم عراق بتوانند از پس این مشکلات بر آیند.

آیا فکر نمی‌کنید که خروج نیروهای امریکایی از عراق خلائی را به وجود آورده که باعث دخالت کشورهای مختلف در عراق خواهد شد؟

به هر صورت امریکایی‌ها می‌بایست از عراق خارج می‌شدند. این که بگوییم امریکایی‌ها نباید از عراق خارج می‌شدند چرا که کشورهای دیگر دخالت می‌کنند، حرف درستی نیست. هر کشوری که در عراق نیرو وارد کند اشغالگر محسوب می‌شود. چه امریکایی باشد چه غیر امریکایی. با این حال، عراق همسایگانی دارد که به هر صورت مایلند که این کشور را به سمت خود متمایل کنند. ایران، عربستان، سوریه، اردن، ترکیه همگی در عراق منافعی دارند که می‌خواهند خدشه‌ای به منافعشان وارد نشود. ایران ایدئولوژی خودش را دارد و طبیعتا از آن جا که یک کشور شیعی است مایل است که بیش از پیش بر شیعیان تاثیر بگذارد و آنها را به طرف خود بکشاند، کشورهای عربستان و اردن و سوریه نیز عراق را یک کشور عربی می‌دانند که نباید از دامن جامعه عرب جدا شود. ترکیه نیز بر سر کردها و ترکمن‌ها در شمال منافعی دارد که ایجاب می‌کند در عرصه سیاسی عراق نقشی داشته باشد. ولی با این حال باز نمی‌‌توانیم بگوییم چرا امریکایی‌ها از عراق خارج شدند. آنها باید عراق را ترک می‌کردند.

عراق میزبان دور آتی نشست اتحادیه عرب است. آیا گمان می‌کنید، بتواند از پس این میزبانی بر آید؟

امیدوارم که بر آید. به هر حال عراق در حال گذار از وضعیت بی‌ثباتی به ثبات، استقرار و پیشرفت است. البته باید هر چه سریع‌تر حکومتش تشکیل شود. در نبود حکومت میزبانی عراق برای اتحادیه عرب معنایی ندارد. از نگاه من میزبانی دور آینده عراق از سران اتحادیه عرب به معنای بازگشت عراق به دامان جامعه عربی است که به نظرم نقطه عطفی در تاریخ سیاسی جامعه عراق محسوب می شود.

آیا گمان می‌کنید، امریکا بتواند تجربه عراق را برای افغانستان پیاده کند؟

عراق و افغانستان دو کشور کاملا متفاوتند. افغانستان عضو هیچ کدام از اتحادیه‌های جامعه جهانی نیست و این موضوع کار را برای آن بیش از پیش سخت می‌کند چرا که در مقایسه با عراق کشورهای کمتری نسبت به آن حساسیت دارند و احساس مسئولیت می‌کنند. مضافا بر آن پیچیدگی طوایف و قبایل و همچنین پیچیدیگی‌های فرهنگی در افغانستان بسیار بیشتر از عراق است. در افغانستان زیر بناها بسیار ضعیف‌تر از عراق هستند.

همچنین تعامل حکومت با مردم بسیار ضعیف‌تر از تعامل حکومت با مردم در عراق است. این باعث می‌شود تا تعامل خارجی‌ها با مردم نیز بسیار سخت‌ و دشوار شود. شاید از لحاظ نظامی آن هم نه در تمامی موارد بلکه در برخی موارد، امریکایی‌ها بتوانند تجربیاتشان را در افغانستان به کار گیرند ولی به دلیل پیچیدگی‌های بسیاری که در افغانستان وجود دارد کار در این کشور بسیار سخت‌تر از عراق است. افغانستان نزدیک به 30 سال درگیر جنگ داخلی و جنگ با شوروی بود، با گذشت این مدت طولانی هنوز روحیه جنگ در جامعه افغانستان دیده می‌شود که نمود آن را در طالبان می‌بینیم. از این رو می‌بینیم که امریکایی‌ها و ناتو از سال 2001 که وارد افغانستان شده‌اند تا کنون نتوانسته‌اند دستاوردی در افغانستان داشته باشند و نگرانی‌هایشان از آینده این کشور روز به روز بیشتر می‌شود.