بی پی از قرارداد دارسی تا بحران خلیج مکزیک

دیپلماسی ایرانی: در چند ماه اخیر نام بریتیش پترولیوم به کرات در رسانه‌های خبری تکرار شده است. انفجار درسکوی نفتی تحت مسؤلیت این شرکت در خلیج مکزیک، به یک بحران زیست محیطی منجر شد و نام بی پی را در صدر رسانه‌های جهان نشاند. انفجار در سکوی نفتی دیپ‌واتر هورایزون که در۲۰ آوریل ۲۰۱۰ رخ داد به ایجاد لکه نفتی به ابعاد ۱۱۲ کیلومتر در ۲۰۹ کیلومترمنجر شد.

هرچند در روزهای گذشته اخباری از موفقیت این شرکت در مهار نشت نفت منتشر شد اما به نظرمی رسد بی پی تا پایان کامل این بحران زیست محیطی در صدر اخبار خواهد بود.

با این حال این تنها دلایلی نبود که بی پی را در صدر اخبار نشاند. تصمیم این شرکت به عدم فروش سوخت هواپیما به ایران در برخی از فرودگاه‌ها نیز موجب خبر ساز شدن این شرکت شد.

در روزهای گذشته نیز در پرونده آزادی عبدالباسط المقراحی متهم حادثه تروریستی لاکربی نام این شرکت به میان آمد و این شرکت متهم شد که به خاطر تعاملات اقتصادی‌اش با لیبی دولت اسکاتلند را تحت فشار قرار داده است.

 اما این شرکت انگلیسی برای ایرانیان چندان ناشناخته نیست. در واقع این غول نفتی فعالیت خود را از ایران آغاز کرد این شرکت ادامه شرکت نفت ایران و انگلیس است که در سال ۱۹۰۹ پس از امتیاز دارسی برای اکتشاف و استخراج و بهره‌برداری از نفت ایران تأسیس شد.

نام دارسی برای ایرانیان نام آشنایی است. قرارداد دارسی در واقع اولین امتیاز بهره‏برداری از نفت ایران بود که در سال ۱۹۰۱م/۱۲۸۰ش به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد.  ویلیام دارسی بخشی از ثروت خود را طی هفت سال صرف استخراج نفت در این کشور کرد و بالاخره در بیست و ششم مه سال هزار و نهصد و هشت، برای اولین بار در ایران، نفت استخراج شد و در پی آن ویلیام دارسی شرکت بریتیش پترولیوم را تاسیس کرد.

شرکت بی.پی تا سال هزارو نهصد و چهارده به مقادیر زیادی نفت خام دست یافته بود اما کسی نبود این نفت را بخرد .تا انکه این شرکت پی برد به مدد توجه یک سیاستمدار تازه وارد به عرصه سیاسی انگلیس، یعنی وینستون چرچیل، می‌تواند بر مشکلاتش فائق آید. چرچیل دولت انگلیس را متقاعد کرد بخش زیادی از نفت این شرکت را بخرد.

نام شرکت نفت ایران و انگلیس پس از ملی شدن صنعت نفت در ایران به شرکت «نفت بریتانیا» (British Petroleum) تبدیل شد. در سال ۱۹۹۸ با خرید شرکت آمریکائی آموکو، «بی‌پی آموکو» نام گرفت. دو سال بعد نام آموکو حذف شد و شرکت «بی‌پی» نامیده شد. این شرکت در سال دوهزار شرکت آمریکایی آرکو را خرید و با خرید شرکت انگلیسی کاسترول در سال دوهزار و شرکت آلمانی آرالAral  در سال دو هزار و دو، به سرعت گسترش یافت.

به این ترتیب شرکت بریتیش پترولیوم در ردیف شرکتهای نفتی عظیم جهان قرار گرفت که جان براون مدیر کل آن بود. این شرکت تا پیش از فاجعه نشت نفت در خلیج مکزیک شانزده میلیارد و ششصد میلیون دلار سود داشت و از رقیب خود شرکت شل جلوتر بود. ولی حادثه خلیج مکزیک حداقل 3 میلیارد دلار زیان برای این شرکت در بر داشت.

 نام بی‌پی اکنون دیگر سرنام یا کوتاه شده نام دیگری نیست و شرکت بی‌پی شعار خود «فراسوی نفت» (Beyond Petroleum) را طوری انتخاب کرده تا سرنام آن با نام شرکت یکی باشد. با این حال پس از انفجار و نشت نفت در خلیج مکزیک تا مدتها نام این شرکت حداقل برای آمریکایی‌ها بحران زیست محیطی خلیج مکزیک را به یاد خواهد آورد.