پسر عموهایی که ایرانی ها کمتر به آن توجه می کنند

با اینکه تحولات دو کره از مسایل عمده قاره آسیا محسوب می شود اما به دلیل دوری جغرافیایی و کم اهمیتی مسایل این دو کشور در حیطه منافع حیاتی ایران، افکار عمومی در ایران چندان حساسیتی به تحولات کره نشان نمی دهند. با این همه به نظر می رسد که تحولات این دو کشور، تاثیری انکار ناپذیر بر مسایل قاره آسیا و در پی آن ایران و ایجاد صلح و ثبات در جهان دارد.  صلح میان دو کشور که در میان مدت قابل تحقق به نظر می رسد، یکی از بحران های مهم بین المللی را به سرانجام خواهد رساند.

در تاره ترین تحول امید بخش رو مو هیون، رئیس جمهور کره جنوبی که برای شرکت در دومین دیدار سران دو کره در تاریخ این شبه‌جزیره وارد پیونگ‌یانگ، پایتخت کره شمالی شده، مورد استقبال مردم خندان و رهبر عبوس این کشور قرار گرفت.

توضیح عکس: رییس کره شمالی(سمت چپ) از رییس جمهور کره جنوبی استقبال می کند

رئیس جمهور کره جنوبی پیشاپیش، سفرش به کره شمالی را فرصتی استثنایی توصیف کرده بود برای پایان دادن به دشمنی‌هایی که در پی تقسیم شبه‌جزیره کره پس از جنگ جهانی دوم پدید آمده است. اما به اعتقاد منتقدان دولت رو، او که ریاست  جمهوری خود را مرهون اقبال اولیه سیاست خورشید درخشان (سیاست نزدیکی دو کره) است از این سفر نیز بیشتر برای رسیدن به مقاصد سیاسی داخلی در کره جنوبی استفاده می‌کند.

به عقیده این افراد، رو در این مذاکرات با همتای کمونیست خود تنها در حاشیه مسائل اساسی نظیر سلاح‌های هسته‌ای کره شمالی و نقض گسترده حقوق بشر در این کشور گفتگو خواهد کرد چرا که فقط نفس سفر و دیدار با کیم جونگ ایل، رهبر کره شمالی، به عنوان دومین دیدار سران دو کره در تاریخ، اهداف او را از این سفر برآورده کرده و محور خوبی برای تبلیغات حزب متبوع او در انتخابات آتی ریاست جمهوری ساخته است.

به بیان دیگر منتقدان دولت کره جنوبی معتقدند که با رسیدن پای رو مو هیون به مقر ریاست جمهوری کره شمالی اهداف او از این سفر برآورده شده و در چنین شرایطی رو از وارد شدن به جزئیات و ایجاد تنش در این مذاکرات اجتناب می‌کند.

اما در مقابل، معدودی از تحلیل‌گران نیز این سفر را با توجه به انگیزه‌هایی که رو پیش از عزیمت به پیونگ‌یانگ مطرح کرد بسیار حساس و تاریخ‌ساز ارزیابی می‌کنند. رو پیش از سفر گفته بود در صورتی که کره شمالی بپذیرد در راستای تنش‌زدایی از وضعیت بحرانی شبه‌جزیره کره، حجم تسلیحات خود را کاهش دهد در مقابل کره جنوبی به بازسازی اقتصاد در حال سقوط همسایه شمالی کمک خواهد کرد و برای نیل به این هدف هیات مشترک اقتصادی دو کره تاسیس خواهد شد؛ حرکتی که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند مقدمه‌ای بر اتحاد نهایی دو کره در آینده دور باشد.

با این فرض رو احتمالاً در این سفر به آزمایش کیم خواهد پرداخت تا میل و رغبت او را به کنار گذاشتن فعالیت‌های تسلیحاتی هسته‌ای در برابر پاداش‌های اقتصادی و ایجاد ارتباط دیپلماتیک با سایر کشورها از جمله کره جنوبی و ایالات متحده بسنجد.

اما از سوی دیگر فواید این سفر برای کره شمالی نیز علاوه بر برخورداری از کمک‌های بشر دوستانه کره جنوبی که از آغاز سیاست خورشید درخشان در سال 1998 آغاز شده، استفاده تبلیغاتی به نفع کیم جونگ ایل، رهبر کره شمالی است. ماشین تبلیغات کره شمالی همیشه هدف سفر تمام مقام‌های خارجی به این کشور منزوی را (که تقریباً از اواسط دهه 1990 آغاز شده، از سفر جیمی کارتر، رئیس جمهور سابق آمریکا، در سال 1994 گرفته تا سفر مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه وقت آمریکا در سال 2000) ادای احترام و ستایش از رهبر کره شمالی عنوان می‌کند و این سفر رو مو هیون نیز از این قاعده مستثنی نیست.

رالف کازا، رئیس موسسه تحقیقاتی «میزگرد اقیانوس آرام سی‌اس‌آی‌اس» (Pacific Forum CSIS) در این باره می‌گوید: «این دیدار بار دیگر به کیم جونگ ایل کمک کرد تا مشروعیت خود را ثابت کند. در حقیقت رهبران کره جنوبی با موافقت بر سر این مساله که بار دیگر برای دیدار سران دو کره به شمال سفر کنند به او کمک کردند تا برای اهالی کره شمالی نقش امپراتور واقعی سراسر کره را به شیوه‌ای واقعی‌تر بازی کند و رو مو هیون و همراهانش با هدایایی برای ادای احترام و کرنش به او به شمال آمده‌اند.»

کیم دائه جونگ، رئیس جمهور وقت کره جنوبی در دیدار پیشین سران دو کره در سال 2000 مقرر کرده بود که کیم جونگ ایل برای دیدار بعدی سران دو کره به جنوب سفر کند. اما به نظر می‌رسد رو مو هیون، جانشین کیم دائه جونگ که با شعار حمایت و تداوم سیاست‌های او به ریاست جمهوری کره جنوبی انتخاب شده، در حالی که تنها پنج ماه به پایان ریاست جمهوری‌اش مانده و حزب متبوع‌اش برای رقابت با احزاب راست‌گرا بسیار ضعیف است، برای پیروزی نامزد حزب‌اش در انتخابات ریاست جمهوری به این سفر تن داده است.

مذاکرات منطقه‌ای برای مجاب کردن دولت کره شمالی به توقف برنامه تولید تسلیحات هسته‌ای که اخیراً به بن‌بست رسیده است نیز یکی دیگر از مسائلی است که سفر رو به کره شمالی در صدد پوشاندن آن است.

با در نظر گرفتن این مسائل و با توجه به این که هنوز پیشرفت محسوسی در برنامه تنش‌زادیی در شبه‌جزیره کره دیده نشده، پیش‌بینی می‌شود که سفر رو مو هیون بر خلاف دیدار اول سران دو کره که گام موثری در کاهش تنش‌های دو طرف به شمار می‌رفت و رابطه دو کشور را از انجماد چند ساله خارج کرد، دست‌آورد چندانی برای رئیس جمهور کره جنوبی در پی نداشته باشد.

در این بین فقدان دستور کار دقیق و مشخص در برنامه رو مو هیون (که ناشی از تعجیل او برای محقق شدن این دیدار در دوران ریاست جمهوری او بود) به تردیدها درباره دستاورد این سفر دامن زده است.

تفاوت این دیدار با دیدار قبلی سران دو کره حتی در رفتار نخوت‌آمیز و استقبال سرد کیم جونگ ایل از همتای سخاوتمند جنوبی‌اش (که اجتناب از قحطی فراگیر در کشورش را در پی سیل‌های امسال مرهون کمک‌های غذایی او کشور متبوع‌اش است) مشهود بود.

کیم جونگ ایل در دیدارش با کیم دائه جونگ در سال 2000 لبخندی به عرض تمام صورت روی لب داشت و با اشتیاق تمام دست همتای جنوبی‌اش را می‌فشرد (به گونه‌ای که تصویری متفاوت از رهبر رژیم مخوف کمونیست کره شمالی در ذهن جنوبی‌ها پدید آورد) اما در استقبال از رو مو هیون سرد و عبوس بود، و زمانی که هزاران نفر از اهالی پیونگ یانگ در میدان برابر محل استقرار رئیس جمهور برای او و همتای جنوبی‌اش با تکان دادن گل‌های کاغذی صورتی و قرمز ابراز احساسات می‌کردند، فقط گهگاه با به هم زدن دست‌ها به ابراز احساسات آن‌ها پاسخ می‌داد.

اما به هر حال کیم جونگ ایل نیز برای تضمین تداوم کمک‌های بشردوستانه از کره جنوبی به حضور ائتلاف بزرگ احزاب چپ در راس قدرت و پیگیری سیاست‌های خورشید درخشان نیاز دارد و شاید به همین خاطر پذیرای رئیس جمهور کره جنوبی شد تا به او و همراهانش در پیروزی در انتخابات آتی کمک کرده باشد.

در واکنش‌های عمومی به این دیدار به رغم اعتراض برخی مخالفان حکومت کره شمالی در سئول و دیگر شهرهای کره جنوبی، گفته می‌شود مردم از این سفر و در حقیقت از ایده اتحاد دو کره که هدف نهایی این دیدار تلقی می‌شود، خشنود هستند و تنها از تسریع روند آن اندکی بیم دارند. آن‌ها نگران هستند که مبادا اقتصاد در ورطه نابودی کره شمالی در ادغام سریع دو کشور اقتصاد قدرتمند آن‌ها را که چهارمین قدرت اقتصادی آسیا به شمار می رود، تضعیف کرده یا نابود کند.

در مقابل روزنامه رسمی کمیته مرکزی حزب کمونیست کره شمالی، رودونگ سینمون با استقبال از طرح اتحاد دو کره آن را از اهداف رئیس جمهور ابدی کره شمالی، کیم ایل سونگ بر شمرد(این روزنامه به رغم چاپ دست کم سه مقاله درباره اتحاد دو کره در دو روز اخیر تا جای ممکن از اشاره به سفر رو به کره شمالی به عنوان بهانه انتشار این مقالات اجتناب کرده است).

کیم ایل سونگ، پدر کیم جونگ ایل رهبر فعلی جمهوری خلق کره، در سال 1994 از دنیا رفت اما به این دلیل که در سال 1972 به عنوان رئیس جمهور ابدی (و نه فقط مادام‌العمر) کره شمالی خود را معرفی کرده بود هنوز به طور رسمی رئیس جمهور کره شمالی شناخته می‌شود. او در سال 1950 به بهانه اتحاد دو کره به کره جنوبی حمله کرد و به این ترتیب جنگ دو کره آغاز شد. این دو کشور از آن زمان تا کنون به لحاظ حقوقی و قانونی در وضعیت جنگ علیه یکدیگر به سر می‌برند. جنگ دو کره با آتش بس در 1953 متوقف شده اما هنوز قرارداد صلحی بین طرفین امضا نشده و هنوز 2 میلیون سرباز در امتداد مرزهای دو کره رو در روی یکدیگر در حالت آماده‌باش قرار دارند.

این خط مرزی «ممنوع» طی سفر رو مو هیون در عملی نمادین توسط رئیس جمهور شکسته شد. او که بر خلاف کیم دائه جونگ، زمینی به پیونگ‌یانگ می‌رفت در مرز از اتومبیل خود پیاده شد تا با پاهای خود از خط مرزی دو کره عبور کند، عملی که ماهیت تبلیغاتی و تشریفاتی سفر رو را از ابتدا هویدا ساخت.