توافقنامه تهران خودسری ما نبود، ابتکار غرب بود

ترکیه کجای این بازی ایستاده است؟ در میان اعضای ناتو شاید ترک‌ها این روزها در مسیر نزدیکی به شرق قرار گرفته‌اند. در ماه می‌بود که ترک‌ها توافقنامه هسته‌ای با تهران را امضا کردند. در ماه ژوئن در شورای امنیت به تحریم ایران رای منفی دادند. در همین حین بود که درگیری میان اسرائیل و ترکیه رخ داد. نیوزویک در گفتگو با احمد داووداغلو وزیر امور خارجه ترکیه این موضوعات را با وی به چالش کشیده است:

گفته بودید که رابطه با اسرائیل دستخوش تحولاتی ناخوشایند قرار می‌گیرد. امروز کجا ایستاده‌اید؟

یک جنایت در این میان اتفاق افتاده است. درخواست ما از اسرائیل کاملا منطقی است: قتل‌هایی اتفاق افتاده است. می‌دانیم چه کسی پشت پرده این قتل‌ها است. کمیته‌ای بین المللی باید شکل بگیرد و با احترام به قانون و استقلال رای حکم خود را اعلام کند. اسرائیل در صورت گناهکار شناخته شدن باید به جرم خود اعتراف کند، عذرخواهی کرده و غرامت بپردازد. اگر سازمان ملل به عنوان مرجع قانونی این پرسش‌ها را از اسرائیل نکند ما به عنوان دولتمردان ترکیه که بیشترین قربانی را در این حادثه دادیم پرسیدن را حق مسلم خود خواهیم دانست. رابطه میان آنکارا – تل آویو هرگز به حالت عادی برنخواهد گشت مگر آنکه اسرائیل به پرسش‌های ما پاسخ دهد. ما نیز این حق را برای خود قائل هستیم که تحریم‌های سیاسی صحیح از جانب خود را اعمال کنیم.

" روابط عادی نمی‌شود " با عبارت " روابط ما تیره می‌شود " تفاوت دارد؟

رابطه ما در صورت عدم پاسخ گویی اسرائیلی‌ها در مسیر تیره و تار شدن قرار می‌گیرد. اما این فرآیندی نیست که امروز، فردا یا در بازه زمانی ده روز دیگر اتفاق بیفتد. اگر اسرائیل گام‌های مثبتی برندارد رابطه ما در مسیر تیره و تار شدن کامل قرار می‌گیرد. البته من نمی‌توانم آنچه را که پشت درهای بسته اتفاق می‌افتد برای شما بگویم. اسرائیلی‌ها به خوبی می‌دانند که ما چه جنس مجازات‌هایی را برایشان کلید خواهیم زد.

رابطه آنکارا با همسایگانش بی هیچ گونه دردسر و دغدغه‌ای پیش می‌رود. اگر رابطه با اسرائیل به تشنج کشیده شود، سیاست خارجی شما چه تغییراتی را تجربه خواهد کرد؟

رابطه حسنه و بدون مشکل با همسایگان برای تمام ما ارزشمند است. اما فاکتور دیگری که از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است صلح در منطقه است. اگر هر کدام از بازی گردان‌های منطقه‌ای روند صلح را مختل کنند، شهروندان عادی را در محاصره نگاه دارند، فعالان صلح را در اب‌های بین‌المللی سلاخی کنند، بی شک صلح در منطقه زیر سوال می‌رود. این حرکت‌های اسرائیل مخل امنیت منطقه‌ای است. ما بی شک سیاست خارجی خود را به گونه‌ای تغییر می‌دهیم که بتوانیم همچنان با همسایگان در آرامش و بی درسر زندگی کنیم.

ترکیه و برزیل توافقنامه هسته‌ای را با تهران امضا کردند. آیا از رد این توافقنامه با تصویب چهارمین قطعنامه علیه ایران شوکه شدید؟

ترکیه از ابتدا در مسیر متحدان منطقه‌ای خود حرکت کرده است. از همان ابتدا حتی از زمان ریاست محمد البرادعی بر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، از ما برای جلب موافقت ایران با این تحریم دعوت به عمل آمد. از همان زمان تاکنون هم ما تلاش خود را برای اعتمادسازی به کار گرفتیم. توافقنامه تهران با حمایت ایالات متحده و آژانس از ما به امضا رسید و چیزی نبود که سیاست خاص ما باشد.

ترکیه به تحریم ایران در شورای امنیت نه گفت. آیا واشنگتن می‌تواند این حرکت را به ضدیت با خود تعبیر کند؟

ما چند بار توضیح داده‌ایم که این رای منفی به هیچ وجه نقش " نه " به ایالات متحده با باراک اوباما را بازی نمی‌کند. این رای در حقیقت " آری " به دیپلماسی بود.

آیا ترکیه همچنان به استراتژی خود در برابر شرق ادامه می‌دهد حتی اگر به بهای از دست دادن غرب باشد؟
 
ما بخشی از غرب هستیم. اگر غرب به ما به چشم غریبه‌ای نگاه می‌کند که می‌تواند خارج از گود باشد، اشتباه می‌کند. ما برای سخن گفتن و اعتراض کردن در ناتو یا هر نهاد و سازمان بین‌المللی دیگری از حق رای مستقل برخوردار هستیم. هیچ کس نمی‌تواند همه چیز را به متحدان غربی‌اش خلاصه کند و دیگران را نبیند. اگر ارزش‌های غربی قدرت نرم، اقتصاد پویا و حقوق بشر است ما به آنها احترام می‌گذاریم. ما در حال حاضر با آزمایشی روبه رو هستیم.

نه نفر از هموطنان ما در آب‌های بین‌المللی سلاخی شدند. آیا قرار است زمانی که کشوری شرقی یا مسلمان حقوق بشر را زیر پا می‌گذارد اعتراض کنیم اما در برابر همین حرکت از جانب غرب سکوت کنیم؟ اگر این استانداردهای دوگانه برخورد ارزش و اولویت غرب است ما از آن برائت می‌جوییم.