چین به دل نه و آری بر زبان دارد

چین باز هم تبدیل به دغدغه شده است. سه هفته پیش که چینی‌ها رای مثبت خود را به نفع امریکایی‌ها در سبد شورای امنیت انداختند تا تحریم ایران به نوعی وارد چهارمین مرحله خود شود، همگان گمان می‌کردند که پکن سرانجام از جلد ان ابر قدرت مخالف با همه چیز در آمده است و راه تعامل با امریکا و غرب را بر دوستی با ایران ترجیح داده است. با این همه لس آنجلس تایمز در جدیدترین گزارش خود می‌نویسد: در شرایطی که همگان در کنگره و اتحادیه اروپا عزم خود را برای اعمال تحریم‌های جدید به کار گرفته‌اند تا مکملی باشد بر تحریم‌ها در شورای امنیت، چین به آرامی‌ از زیر بار تعهدهای داده شده در شورای امنیت هم شانه خالی می‌کند و در حال فکر کردن به تامین منافع خود در بعد تجاری است. بر اساس تحریم‌هایی که از کانال شورای امنیت عبور کرده‌اند، هرگونه سرمایه‌گذاری در ایران ممنوع اعلام شده است. در این میان بخش انرژی بیش از بقیه بخش‌ها هدف قرار گرفته است. چین اما در همین یک حوزه نقطه ضعف دارد. پیش از اعمال این تحریم‌ها نیز چینی‌ها بسیاری از بندهای موجود در خصوص  تحریم‌ها را تعدیل و سپس موافقت خود را عیان کردند. در این میانه مقام‌های امریکایی نگرانند که چین در میانه تلاش ‌های ایالات متحده برای اقناع سایر کشورها به همراهی با تحریم‌ها فرصت را غنیمت شمرده و به معاملات تجاری خود با ایران ادامه دهد.

کنگره ایالات متحده و اتحادیه اروپا خود را برای اعمال تحریم‌هایی خاص خود مهیا می‌کنند. تحریم‌هایی نفس‌گیر و سفت و سخت که بسیاری از کمپانی‌های امریکایی و اروپایی را از هرگونه معامله با ایران بر حذر می‌دارد. در اینچنین شرایطی شرکت‌ها و کمپانی‌های چینی می‌توانند نقش جایگزین را بازی کرده و پول‌های هنگفتی به جیب بزنند. مسئول بخش تحریم‌های وزارت دارایی ایالات متحده در این خصوص می‌گوید: در حال حاضر احتمال عقب‌نشینی چین از این تعهدها بسیار پررنگ شده است. این احتمال بزرگترین دغدغه ما در قبال چین است.

دولت باراک اوباما از چینی‌ها خواسته است که از حجم تجارتی که در یک دهه اخیر با ایران داشته اند بکاهند. پیش از آغاز این تحریم‌ها و تصویب آنها در شورای امنیت نیز بسیاری از تحلیل‌گران با هشدار به اوباما تصریح کردند که تحریم ابزار تنبیهی چندان موفقی نیست چرا که ایران می‌توان با توسل به کمپانی‌های آسیایی یا امریکا لاتین هر آنچه را که نیاز دارد خریداری کند. رئیس سازمان سیا نیز در تازه‌ترین مصاحبه خود اعتراف کرد که تحریم‌ها شاید تاثیراتی بر ایران داشته باشد اما نمی‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند. چینی‌ها پیش از این نیز به صراحت اعلام کرده بودند که تنها در تحریم‌هایی حاضر می‌شوند که به نوعی مانع از سرمایه‌گذاری آنها در بخش انرژی و نفت نشود. اروپایی‌ها عزم خود را برای اعمال تحریم‌هایی که بخش انرژی، سوخت و سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را شامل شود، جزم کرده‌اند. با این همه این دغدغه وجود دارد که چینی‌ها با واسطه کردن یک دلال در کشورهای حاشیه خلیج فارس، تجهیزات مورد نیاز ایران را مخفیانه در اختیار این کشور قرار دهند.

بسیاری از متحدان ایالات متحده چه در آسیا، خاورمیانه و اروپا در نامه‌ای به کاخ سفید اعلام کرده‌اند که تنها زمانی حاضر به قطع معامله با ایران هستند که چین نیز به این تحریم‌ها به شدت پایبند باشد.

سطح معامله تجاری ایران با چین به سقف 36 میلیون دلار رسیده است. بسیاری از شرکت‌های چینی که با ایران داد و ستد سیاسی دارند در ایالات متحده نیز دستی در تجارت و اقتصاد دارند اما از تهدید‌های واشنگتن مبنی بر قطع همکاری واهمه‌ای به خود راه نمی‌دهند.