مذاکرات سخت مالکى و بوش در نيويورک
«نورى مالکى» نخست‌وزير عراق به نيويورک سفر کرده است. وى قرار است با رئيس‌جمهورى آمريکا در حاشيه اجلاس سران کشورهاى عضو سازمان ملل نيز ديدار کند. ديدارى که به گزارش بسيارى از کارشناسان اهميت به سزايى در آينده سياسى عراق و نوع رفتار ايالات متحده در قبال عراق و دولت آن خواهد داشت.
اما همانطور که از گزارش‌ها بر مى‌آيد، سفر مالکى به آمريکا و جريان ديدارش با مقام‌هاى عالى‌رتبه اين کشور به ويژه سران کاخ سفيد چندان هم به راحتى انجام نشده است. مالکى که اکنون در نيويورک به سر مى‌برد، منتظر يک ديدار سخت و نفس‌گير با جورج بوش رئيس‌جمهورى آمريکا است که اتفاق‌هاى جارى عراق که هم‌زمان با سفر مالکى به عراق انجام شده نيز بر شدت آن افزوده است. در حالى که مالکى در حال بستن چمدان‌هاى خود براى سفر به آمريکا بود، سفارت آمريکا در عراق با ارائه گزارشى اعلام کرد، فساد تمام بخش‌هاى دولت را فرا گرفته و گروه‌هاى جنايت‌کار و شبه‌نظامى نيز در تمام دايره‌هاى دولتى نفوذ کرده‌اند و اختيار امور را در دست دارند.
بنا بر اين گزارش فساد آنچنان در دولت مالکى رخنه کرده که روند پيشرفت کار در دولت را با چالش جدى مواجه ساخته است. در اين گزارش تاکيد شده، دفتر مالکى آشکارا مخالفت خود را با انجام بررسى‌هاى سازمان مبارزه با مفاسد اقتصادى در ارگان‌هاى دولتى اعلام کرده و حاضر نيست که اين سازمان براى تحقيق و بررسى به سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌هاى دولتى وارد شود.
در اين گزارش 82 صفحه‌اى بر حساسيت اين گزارش تاکيد شده اما آمده است که اين گزارش به هيچ وجه سرى نيست. از همين رو در اختيار رسانه‌ها قرار مى‌گيرد.
در اين گزارش همچنين اوضاع اداره‌ها و سازمان‌ها از لحاظ فساد مالى به اندازه‌اى وخيم گزارش شده که امکان حضور گروه‌هاى تحقيقاتى و سازمان‌هاى مبارزه با مفاسد اقتصادى در آن وجود ندارد. به گونه‌اى که تنها پليس و ارتش امکان حضور و انجام تحقيقات در چنين مکان‌هايى را دارند. اين گزارش دليل وجود چنين بحرانى را نفوذ گروه‌هاى شبه‌نظامى و جوخه‌هاى اعدام در اين وزارت‌خانه‌ها دانسته است.
اما موضوع به همين جا ختم نمى‌شود. موضوع‌هاى حساس ديگرى نيز وجود دارد که مالکى مجبور است، درباره آنها با پرزيدنت بوش مذاکرات سنگينى داشته باشد. روز گذشته در حالى که هواپيماى مالکى در آسمان در حال پرواز به سمت فرودگاه نيويورک بود، جبهه توافق مهمترين فراکسيون سنى‌هاى مجلس اعلام کرد، در صورتى که دولت نخواهد به خواسته ما عمل کند، اين جبهه تمام فعاليت‌هاى خود را در نظام کنونى عراق، اعم از رياست‌جمهورى و پارلمان متوقف خواهد کرد.
«طارق الهاشمى» معاون رئيس‌جمهورى عراق، رهبر حزب اسلامى و يکى از رهبران جبهه توافق از اين که دولت به خواسته‌هاى اين جبهه اهميت نمى‌دهد، ابراز گلايه کرده و هشدار داد، در صورتى که دولت بخواهد همچنان نسبت به خواسته‌هاى ما بى‌اعتنا باشد، ما ناچاريم که فعاليت‌هاى خود را در تمام ارکان نظام اعم از رياست‌جمهورى و پارلمان به حالت تعليق در آوريم.
اين خبر در حالى به گوش مالکى درهواپيماى ويژه‌اش که به سمت نيويورک در پرواز بود، رسيد که وى در فکر چگونگى آرام ساختن جنجال قضيه شرکت «بلک واتر» که چالش تازه‌اى را براى وى در عراق به وجود آورده، بود.
دلايل اهميت مذاکرات مالکى با بوش
تمام موضوعات ذکر شده فوق در مذاکرات مالکى با رئيس‌جمهورى آمريکا جايگاه و اهميت ويژه‌اى دارد. پرزيدنت بوش منتظر است، با مالکى ديدار کند تا گفت و گوهاى جدى و چکشى خود با وى را در زمينه به اجرا در نيامدن آشتى ملى ميان احزاب سياسى، خروج سنى‌ها از دولت و پيامدهاى تلخ پيش روى آن، دلايل به توافق نرسيدن با سنى‌ها، فعاليت‌هاى جيش المهدى، گزارش جديد سفارت آمريکا در عراق، دلايل روند کند بازسازى عراق و غيره را با وى مطرح کند.
پيش از هر چيز بايد به دلايل اهميت اين موارد اشاره کنيم. زيرا نکاتى وجود دارد که با توجه به آنها دلايل حساسيت مذاکرات نخست‌وزير عراق با رئيس‌جمهورى آمريکا بيش از پيش روشن مى‌شود.
نخست اين که کاخ سفيد اکنون به شدت از سوى دموکرات‌ها و حتى برخى از نمايندگان جمهورى‌خواه بر سر موفق بودن يا نبودن دولت مالکى که مورد حمايت رئيس‌جمهورى آمريکا قرار دارد، تحت فشار است. گزارش ديويد پترائوس و رايان کروکر سفيران نظامى و سياسى آمريکا در عراق شايد به نفع دولت مالکى و پرزيدنت بوش تمام شد، اما آنچه هر دوى آنها به خوبى مى‌دانند، اين است که بازى از اين لحظه به بعد تازه سخت‌تر مى‌شود. زيرا پس از مسئله امنيت، موضوعات ديگرى همچون بازسازى عراق، روند آشتى ملى، حقوق بشر، رسيدگى به امور پناهندگان و ... مطرح مى‌شود که ضعف نشان دادن در هر کدام از آنها مى‌تواند براى آمريکايى‌ها و عراقى‌ها گران تمام شود.
علاوه بر آن رهبران کاخ سفيد فرصت چندانى براى انتخابات آتى رياست‌جمهورى آمريکا ندارند و به خوبى مى‌دانند که عامل ضعف کنونى آنها در گره موجود در عراق نهفته است. آنها نمى‌خواهند، ضعف دولت عراق چکشى براى کوبيدن بر سر آنها و در نهايت عاملى براى شکستشان در انتخابات آتى رياست جمهورى آمريکا باشد. به عبارت ديگر موفقيت دولت مالکى نقش به سزايى در موفق بودن يا نبودن جمهورى‌خواه‌هان در انتخابات آتى رياست‌جمهورى آمريکا دارد.
نکته دوم به چگونگى ارائه گزارش‌ها درباره عراق طى دو هفته گذشته تا کنون باز مى‌گردد. «ديويد پترائوس» فرمانده ارتش آمريکا در عراق از وجود پيشرفت‌هاى ملموس در زمينه امنيت در عراق مى‌گويد و گزارش وى تا 72 ساعت در صدر خبرهاى خبرگزارى‌هاى مهم جهان قرار مى‌گيرد. در حالى که سه روز بعد پنتاگون گزارشى ارائه مى‌دهد که نشان مى‌دهد، امنيت در عراق با وجود اين که پيشرفت داشته اما کافى نيست. گزارش پنتاگون به راحتى دستاوردهاى موفق ارتش آمريکا و دولت عراق براى ايجاد امنيت در اين کشور را زير سئوال مى‌برد. مشابه چنين وضعيتى را در وزارت امور خارجه آمريکا نيز مى‌بينيم. «رايان کروکر» در حالى که تلاش مى‌کرد، دولت عراق را دولتى موفق در زمينه ايجاد امنيت در عراق نشان دهد و مشکلات امنيتى موجود را به گردن کشورهاى همسايه آن بياندازد، گزارشى از سوى سفارت عراق منتشر مى‌شود که منزه بودن دولت عراق را به طور کامل زير سئوال مى‌برد.
اگر به خوبى به اين موارد بنگريم، مى‌بينيم که نکاتى در درون آنها وجود دارد که همگى نشان از وجود اختلاف‌هاى شديد در درون پنتاگون و وزارت امور خارجه آمريکا دارد. به عبارت ديگر مى‌توانيم بگوييم، آنچه پترائوس گزارش داد، در حقيقت گزارش وزارت دفاع تحت کنترل بوش بوده و آنچه به اسم پنتاگون گزارش داده شد نيز توسط عوامل ديگرى که چندان به افکار و انديشه‌هاى رئيس‌جمهورى آمريکا اهميت نمى‌دهند، تهيه شده است.
همچنين درباره وزارت خارجه آمريکا نيز مى‌توانيم بگوييم، رايان کروکر يک مرتبه به عنوان سفير کاخ سفيد در عراق به ارائه گزارش در کنار همکار نظامى خود پرداخت و بار ديگر سفارت‌خانه تحت کنترلش به عنوان نماينده وزارت امور خارجه آمريکا گزارش وجود فساد در دولت عراق را ارائه داد.
با اين نگاه اکنون بهتر مى‌توانيم، به مذاکرات نورى مالکى با پرزيدنت بوش بنگريم. بسيار واضح است، در گزارش ارائه شده سفارت آمريکا در عراق درباره وجود فساد شديد مالى در دولت نورى مالکى غلوهاى بسيارى شده است. همچنين وجود نگاه يک‌جانبه نگرى را در آن به وضوح مى‌توان ديد. زيرا همه مى‌دانند، عراق تازه توانسته گره کور امنيتى را در کشور باز کند. دولت عراق زمانى مى‌تواند به فکر حل ديگر معضلات کشور باشد که اول از همه امنيت خود و شهروندان عراقى را تامين کند. حال که امنيت حاصل شده، به طور قطع مجدانه فکرى براى حل ديگر معضلات عراق نيز خواهد کرد. موضوعى که به طور حتم مالکى به پرزيدنت بوش در خلال مذاکراتش با وى خواهد گفت.
ثانيا، نزديک به ده وزارت خانه که تمام آنها وزارت‌خانه‌هاى خدمات‌رسانى هستند، به دليل استعفاى وزيرانشان بى‌سرپرست باقى مانده و طبيعى است که با وجود وضعيت کنونى عراق و دولت آن، اتفاقات ناگوارى در آنها رخ مى‌دهد. اتفاقاتى که به دليل ضعف دولت هنوز از کنترل مالکى خارج است.
اين که چرا در برخى از وزارت‌خانه‌ها گروه‌هاى شبه‌نظامى و جوخه‌هاى اعدام نفوذ کرده‌اند، نيز به وجود طيف صدرى در کابينه مالکى باز مى‌گردد. جيش‌المهدى و شاخه‌هاى منشعب شده از آن در وزارت‌خانه‌هاى تحت کنترل طيف صدرى به شدت نفوذ کرده و حيات آن وزارت‌خانه‌ها را با خطر مواجه کرده‌اند. موضوعى که مالکى نيز کاملا به آن واقف است و از مشکلات موجود در آن به شدت رنج مى‌برد. مالکى به خوبى مى‌داند تا زمانى که نتواند مشکل قهر وزيران کابينه خود را حل کند و زمينه‌هاى لازم براى انجام آشتى ملى را فراهم سازد، نمى‌تواند مسائل و مشکلات موجود در وزارت‌خانه‌هاى خالى از وزير را حل و فصل کند.
موضوع آشتى ملى و خروج سنى‌ها از روند سياسى نيز به طور قطع از موضوعاتى خواهد بود که در مذاکرات مالکى با بوش مطرح خواهد شد. موضوع آشتى ملى و خروج سنى‌ها از کابينه رابطه مستقيمى با يکديگر دارند. به عبارت ديگر زمانى که سنى‌ها بتوانند با دولت عراق همکارى کرده و به توافق‌هاى لازم برسند، آشتى ملى در عراق خود به خود به وجود خواهد آمد.
علاوه بر آن بايد گفت تا زمانى که دعواهاى حزبى در عراق به نتيجه نرسيده و احزاب عراقى از انديشيدن تنها به نفع منافع حزبى خود دست بر ندارند، آشتى ملى در عراق محقق نخواهد شد. سنى‌ها هنوز به فکر تصاحب کامل قدرت و گرفتن امتيازهاى بيشتر از دولت عراق و شيعيانند و به همين دليل باعث ترمز در روند آشتى ملى مى‌شوند. سنى‌ها همچنان به مشارکت بيشتر در روند سياسى کشور تاکيد دارند و انتظار دارند که رهبرى ارتش و وزارت امنيت عراق به دست آنها باشد. آنها اعتقادى به وجود اکثريت و اقليت ندارند و چندان تمايلى نيز براى احترام به آراى مردم ندارند. زيرا سال‌ها بى‌اعتنا به راى مردم بر آنها حکومت کرده‌اند. به اين موارد بايد توزيع عادلانه نفت را نيز افزود. سنى‌ها بيم آن دارند که به دليل نبود چاه‌هاى نفت در استان‌هاى تحت نظارتشان و برخوردارى از اقليت جمعيت عراق هم از لحاظ دموگرافى، هم از لحاظ جمعيت و هم از لحاظ جغرافيايى نتوانند سهم قابل توجهى از عايدات نفتى را صاحب شوند. اين موضوع تاثير مستقيمى بر کندى آشتى ملى در عراق گذاشته است.
به هر صورت شايد اين سفر براى مالکى سفر سختى باشد و مذاکرات بسيار چالشى‌اى با سران کاخ سفيد داشته باشد. اما نبايد تصور کرد که حمايت‌ها از مالکى کاسته خواهد شد. کاخ سفيد چاره‌اى جز حمايت از مالکى ندارد. زيرا به خوبى مى‌داند، هر آنچه اکنون حاصل شده که البته بسيار سخت هم به دست آمده، در صورت ايجاد تغيير در محاسبات بازى عراق برايشان بسيار گران تمام خواهد شد.
نظر شما :